Nihahi Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Kısmen ayakta |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Orta Çağ Gürcü mimarisi |
| Konum | Yokuşlu, Yusufeli |
| Koordinatlar | 40°41′08″K 41°20′39″D / 40.68556°K 41.34417°D |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Moloz taş |
Nihahi Kalesi (Gürcüce: ნიხახის ციხე; okunuşu: "nih'ah'is tsih'e"), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nihahi olan Yokuşlu köyü sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Nihahi Kalesi'nin bulunduğu Ninahi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nihahi Kalesi, Gürcü hükümdar Mzeçabuki'nin İspir Kalesi'ni Osmanlılara terk etmek zorunda kalmasından itibaren Gürcistan'ın batı sınırındaki en önemli savunma yapılarından biriydi. Osmanlılar kaleyi ve köyü 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre köyün nüfusu tamamı Hristiyan olan 65 haneden oluşuyordu.[2] Nihahi Kalesi'nin, 1,3 km güneybatısındaki Oşnaki Kalesi'yle birlikte İspir bölgesinden Tao bölgesine giden yolu kontrol etmek amacıyla inşa edilmiş olduğu tahmin edilmektedir.[3] Köyün Çoruh Nehri kıyısındaki arazilerinin çok verimli olduğu, Nihahi Kalesi’nin işlevinin sadece güneyden gelecek saldırılara karşı koymak değil, bu verimli arazileri korumak olduğu da bilinmektedir.[4]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Nihahi Kalesi, Çoruh Nehri'nin sağ kıyısında, deniz seviyesinden 811 metre yükseklikte kayalık bir tepede yer alır. Surları ve kulesi günümüze ulaşmış olan kale, kireç harcı kullanılarak moloz taşlarala inşa edilmiştir. Doğu tarafta yer alan kule, kalenin günümüze en iyi biçimde ulaşmış olan bölümüdür. Batı sur duvarları tamamen yıkılmıştır. Nihahi Kalesi'nin ilk kapısı güney duvarında yer alır ve üst kale kapısı konumun sahiptir. Bu kapının genişliği 1,6 metre, yüksekliği 1,9 metredir. Bu kapının batı kısmında alt kale başlamaktadır. Üst kale ile alt kalenin duvarla birbirinden ayrılmış olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Ne var ki iki kale arasındaki duvar tamamen ortadan kalkmıştır. Bu iki kaleden birbirine geçiş kapı aracılığıyla sağlanıyordu.[5]
Nihahi Kalesi'nin kuzeybatı surları, ikinci kapının kuzeyinde yer alan kuleden başlamaktadır. Bu ölçüde yıkılmış olan bu surun uzunluğu 23 metreyi bulur. Kalenin doğu duvarında, güneydoğu duvarı büyük ölçüde sağlam kalmış köşeli bir kule bulunmaktadır. Duvarların yüksekliği 5 metre kadardır. Güney duvarının üst kısmında mazgallar ve pencereler bulunmaktadır. Nihahi Kalesinin doğu kısmında yüksekliği 10 metreyi bulan köşeli bir kule vardır. Kulenin giriş kapısı, batı tarafta ikinci kat seviyesindedir. Bu kapının yüksekliği yaklaşık 2 metre, genişliği 1,6 metredir.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 88 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Mirian Maharadze ve Zaza Şaşikadze, Yusufeli İlçesi (იუსუფელის რაიონი), Tiflis, 2022, s. 349. ISBN 978-9941-33-351-4
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 206. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Aleksandre Boşişvili, "Nihahi Kalesi" (ნიხახის ციხე), İstoriani dergisi, Sayı: 7 (67), 2016, s. 54-56". 19 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ a b Mirian Maharadze ve Zaza Şaşikadze, Yusufeli İlçesi (იუსუფელის რაიონი), Tiflis, 2022, s. 349-351. ISBN 978-9941-33-351-4