Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi felaketi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Olay bilgi kutusu
|parçası           =
|ad                = Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi felaketi
|resim             = Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 8.jpg
|resimboyutu       =
|resimaçıklaması   =
|resimaltyazısı    = Patlayan 2 numaralı atık havuzu (üstte) ve atıkların üstüne akıp taştığı 1 numaralı atık havuzu (altta)
|harita            = {{Konum haritası+|Turkey
|relief            = yes
|width             = 250
|float             = center
|border            = none
|places            = {{Konum haritası~|Turkey
|relief            = yes
| enlem_der     = 40
| enlem_dak     = 17
| enlem_san     = 27.6
| enlem_dir     = N
| boylam_der    = 38
| boylam_dak    = 17
| boylam_san    = 48.4
| boylam_dir    = E
|label             = [[Nesko Maden#Giresun Şebinkarahisar Maden İşletmesi|Şebinkarahisar Madeni]]
|position          = top
|mark              = Mining symbol.svg
}}
}}
|haritaboyutu      =
|haritaaçıklaması  =
|haritaaltyazısı   = Kazanın gerçekleştiği konumu gösteren harita
|kendidilindekiadı =
|türkçeadı         =
|tarih             = 18 Kasım 2021
|saat              = 19.00 ([[UTC+03.00]])
|süre              =
|konum             = [[Şebinkarahisar]], [[Giresun]]
|koordinatlar      = {{Koordinat|40|17|27.6|N|38|17|48.4|E|display=inline,title}}
|tür               = [[Maden kazası]]
|neden             = Atık havuzlarının zemin etüdü, inşaatı, ÇED raporu ve denetlenmesindeki eksiklikler
|sonuç             = {{Madde işaretli liste
| 4.500 ton kimyasal atık kontrolsüz bir biçimde doğaya ve yerleşim birimlerine yayılarak tarım arazileri ile su kaynaklarını kirletti, [[biyoçeşitlilik]] zarar gördü
| Nesko Maden'e ₺12.071.949 para cezası kesildi}}
}}
[[Yıldızlar Holding]]'e ait [[Nesko Maden]]'in işlettiği [[Giresun (il)|Giresun]]'un [[Şebinkarahisar]] ilçesindeki [[Nesko Maden#Giresun Şebinkarahisar Maden İşletmesi|Şebinkarahisar Maden İşletmesi]]'ndeki bir [[atık depolama tesisi|atık havuzu]], 18 Kasım 2021'de gerçekleşen çökme sonucunda bir [[çevre felaketi]]ne yol açtı.

2003 yılından beri Nesko Maden tarafından [[kurşun]] ve [[çinko]] çıkarılan madende, 2012'de hayata geçirilen bir proje ile [[bakır]] üretimi de yapılmaktaydı. [[Cevher hazırlama|Maden zenginleştirme]] işlemleri sonrasında açığa çıkan [[maden atıkları|atıkların]] depolanması için kurulan atık havuzlarının dolmasından ötürü şirket tarafından yeni bir atık havuzu inşa edilmesi planlanıyordu. [[Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı]], mevcut atık havuzları için bir [[çevresel etki değerlendirmesi]] (ÇED) raporu hazırlanmasının gerekli olmadığına karar verdi ve bundan ötürü şirketin anlaştığı firmalar tarafından yalnızca yapılması planlanan yeni havuzlar için bir ÇED raporu hazırlandı. Şebinkarahisar Maden İşletmesi'ne ilave bir atık havuzu inşa etmeyi öngören ÇED raporuna 2018 tarihinde ÇED olumlu kararı verildi ve bu atık havuzu inşa edildi. İnşa edilen bu atık havuzunun da dolmasıyla 2020'de bir başka atık havuzu için Nesko Maden'in anlaştığı bir firma tarafından yeni bir ÇED raporu hazırlandı. Yöre halkı, bu havuzun inşa edileceği yerin tarım arazisi olduğunu söyleyerek projeye karşı çıktı.

Maden işletmesindeki 2 numaralı atık havuzunun, zemininde gerçekleşen bozulmalar sebebiyle 18 Kasım 2021 günü çökmesi sonucunda [[ağır metal]]ler içeren yaklaşık 4.500 ton [[kimyasal atık]] çevreye yayıldı. Bölgenin [[Sulama|tarımsal sulama]] ihtiyacını karşılamakta olan [[Kılıçkaya Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Kılıçkaya Barajı]]'na ulaşan atıklar, tarım arazilerini ve su kaynaklarını kirletti. Yaşanan felaket, bölgedeki halk ve [[vahşi yaşam]]ı olumsuz etkilediği gibi [[Biyoçeşitlilik|biyoçeşitliliğe]] de zarar verdi.

Olay üzerine çeşitli sivil toplum kuruluşları, meslek odaları ve muhalefet partileri, gerçekleşen felaket sebebiyle bir yaptırımda bulunulması için bakanlık ve hükûmete çağrı yaptı. Bu kuruluşlar aynı zamanda bu ve buna benzer çevre felaketlerinin tekrarlanmaması için çeşitli önerilerde bulundu. Aynı zamanda yöre halkı, zehirli atıklar sebebiyle tarım yapamayacaklarını belirtti. Çevre felaketinin etkilerinin azaltılması için bakanlık ekipleri bölgede [[Çevre ıslahı|ıslah]] ve temizleme çalışmaları yürüttü. Nesko Maden'in Şebinkarahisar'daki madencilik faaliyetleri, çevreye kontrolsüz atık sızdırması sebebiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından süresiz olarak durduruldu ve şirkete ₺12 milyondan fazla idari para cezası uygulandı. Vatandaşlar, şirkete verilen cezaya çevredeki zararın boyutu sebebiyle tepki gösterdi. Kirlenmiş bölgeden alınan örneklerin analiz sonuçları kamuoyuyla paylaşılmadı.

== Arka plan ==
[[Dosya:Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 11.jpg|küçükresim|upright=1.2|"NESKO" yazısının görüldüğü, kaza sırasında atıkların taştığı 1 numaralı [[atık depolama tesisi|atık havuzu]]]]
Giresun'un Şebinkarahisar ilçesindeki [[Çağlayan, Giresun|Çağlayan]] köyünün Darabul mevkiinde bulunan, kurşun ve çinko üretiminin yapıldığı Şebinkarahisar Madeni, 2003 yılından beri Nesko Maden tarafından işletiliyordu.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = http://www.nesko.com.tr/ | başlık = GİRESUN ŞEBİNKARAHİSAR MADEN İŞLETMESİ | erişimtarihi = 26 Haziran 2022 | yayımcı = [[Nesko Maden]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20071017182009/http://www.nesko.com.tr/ | arşivtarihi = 17 Ekim 2007}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nesko.com.tr/contact.php | başlık = İletişim | erişimtarihi = 27 Haziran 2022 | yayımcı = Nesko Maden | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151107195052/http://www.nesko.com.tr/contact.php | arşivtarihi = 7 Kasım 2015}}</ref> Şirket, 2008 yılında Yıldızlar Holding tarafından satın alındı.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://www.jmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=15122&tipi=3&sube=0&subesi=|başlık=ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI ELİYLE ÜLKEMİZ HER GÜN YENİ BİR ÇEVRE FELAKETİ İLE KARŞI KARŞIYA BIRAKILIYOR...|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivengelli=evet|tarih=24 Kasım 2021|yayımcı=[[Jeoloji Mühendisleri Odası]]}}</ref>

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 13 Aralık 2011'de yayımladığı "Nesko Madencilik tarafından Şebinkarahisar İlçemizde yapılacak ve işletilecek tesisin ÇED raporu" başlıklı bir duyuruya göre 22 Aralık 2011'de, Nesko Maden'in "Kurşun-Çinko-Bakır Cevheri Zenginleştirme Tesisi, Atık Depolama Alanı ve Su Depolama Barajı" projesi hakkında halkı bilgilendirme, halkın görüş ve önerilerini alma amacıyla bir [[çevresel etki değerlendirmesi]] (ÇED) sürecine halk katılımı toplantısı yapılacaktı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://giresun.csb.gov.tr/nesko-madencilik-tarafindan-sebinkarahisar-ilcemizde-yapilacak-ve-isletilecek-tesisin-ced-raporu-duyuru-haber-1775|başlık=Nesko Madencilik tarafından Şebinkarahisar İlçemizde yapılacak ve işletilecek tesisin ÇED raporu duyuru|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=23 Haziran 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220623222146/https://giresun.csb.gov.tr/nesko-madencilik-tarafindan-sebinkarahisar-ilcemizde-yapilacak-ve-isletilecek-tesisin-ced-raporu-duyuru-haber-1775|tarih=13 Aralık 2011|ölüurl=hayır|yayımcı=[[Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı|Çevre ve Şehircilik Bakanlığı]]}}</ref> 2012'de, mevcut tesiste bu proje kapsamında gerçekleştirilen revizyon ile madende bakır üretimine de başlandı.<ref name=":0" /> Tesiste 2008'de 60.240 ton,<ref>{{Web kaynağı | url = https://webdosya.csb.gov.tr/db/giresun/editordosya/giresunicd2008.pdf | başlık = GİRESUN İL ÇEVRE DURUM RAPORU | erişimtarihi = 14 Ocak 2023 | tarih = 2008 | sayfa = 164 | çalışma = Giresun İl Çevre ve Orman Müdürlüğü | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211205163244/https://webdosya.csb.gov.tr/db/giresun/editordosya/giresunicd2008.pdf | arşivtarihi = 5 Aralık 2021}}</ref> 2012 ve 2013'te 66.900 ton,<ref name=":17">{{Web kaynağı|url=https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/giresun_icdr2012(1).pdf|başlık=GİRESUN İL ÇEVRE DURUM RAPORU|erişimtarihi=16 Ocak 2023|arşivengelli=evet|tarih=2012|sayfa=44|yayımcı=Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230115221231/https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/giresun_icdr2012(1).pdf|arşivtarihi=15 Ocak 2023|ölüurl=hayır}}</ref> 2015'ten itibaren ise her yıl 80.000 ton [[maden atıkları|atık]] ortaya çıktı.<ref name=":18">{{Web kaynağı|url=https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Giresun2015.pdf|başlık=GİRESUN İLİ 2015 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU|erişimtarihi=16 Ocak 2023|arşivengelli=evet|tarih=2015|sayfa=124|yayımcı=Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - ÇED, İzin Denetim ve Şube Müdürlüğü |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230115221226/https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Giresun2015.pdf |arşivtarihi=15 Ocak 2023 |ölüurl=hayır}}</ref>

2014 yılında tesisin faaliyetleri geçici olarak durduruldu. Nesko Maden konuyla ilgili açıklamada bulunmazken madenin işçi maaşlarının ödenememesi sebebiyle geçici olarak durdurulduğu ileri sürüldü.<ref name=":14">{{Web kaynağı |url=https://www.yenisebinkarahisar.net/haber/nesko_maden_kapatildi-529.html|başlık=Nesko Maden kapatıldı |erişimtarihi=26 Haziran 2022 |arşivtarihi=30 Haziran 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220630234331/https://www.yenisebinkarahisar.net/haber/nesko_maden_kapatildi-529.html |tarih=14 Kasım 2014 |çalışma=Yeni Şebinkarahisar}}</ref> Aynı yıl, Nesko Maden'in "Atık Depolama, Kot Yükseltme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artışı" projesinin ÇED süreci başladı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/4824|başlık=e-ÇED Duyurular - Atık Depolama, Kot Yükseltme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artışı|erişimtarihi=15 Ocak 2023|arşivengelli=evet|tarih=14 Ağustos 2014|yayıncı=Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı|alıntı=}}{{Ölü bağlantı|date=Haziran 2023 }}</ref> Nesko Maden'in bu projesi için, 2014'ten önce inşa edilmiş [[atık depolama tesisi|atık havuzlarının]] aksine{{efn|Bu ÇED raporuna göre, mevcut atık havuzları için 7 Aralık 2010 tarihinde alınan 2010/39 numaralı karar ile 5,2 hektarlık bölgede bakanlık tarafından “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı verilmiştir. 2011 yılında yapılan proje revizyonu ile atık havuzları için ayrılan alan 6,9 hektara çıkarıldı ve 3 Mart 2011 tarihinde alınan 2011/08 numaralı karar ile bakanlık tarafından yine aynı şekilde “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı verildi.{{Kdş|İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|2017|s=3}}|name=footnoteA}} bir ÇED raporu hazırlandı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://karadenizisyandadir.net/giresun-bakir-madeni-icin-atik-plan/|başlık=Atıklarıyla hayvanları katleden şirket Giresun’da 4.atık tesisine hazırlanıyor|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=30 Eylül 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170930171640/http://karadenizisyandadir.net/giresun-bakir-madeni-icin-atik-plan/|tarih=29 Eylül 2017|yayımcı=Karadeniz İsyandadır}}</ref>{{Kdş|İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|2017}} MGS Proje Müşavirlik Mühendislik adlı şirketin Nesko Maden için hazırladığı 14 Ağustos 2014 tarihli bu ÇED başvurusuna göre,<ref group="lower-alpha">Atık Depolama, Kot Yükseltme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artışı Projesi'ne ait ÇED başvurusu, bakanlığın [http://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/4824 sitesinden]{{Ölü bağlantı|date=Haziran 2023 }} veya [https://ia904701.us.archive.org/22/items/nesko-maden-atik-depolama-tesisi-kot-yukseltme-ve-zenginlestirme-tesisi-kapasite-artisi-projesi/CED%20BASVURU%20DOSYASI%20%281%29.pdf arşivlenmiş belgeden] okunabilir.</ref> tesiste bulunan 3 atık havuzundan 1 numaralı havuz ömrünü 2007 yılında tamamlamış ve bu havuzda [[doğaya yeniden kazandırma]] çalışmaları yapılmıştı. Ömrünü tamamlayan 2 numaralı atık havuzunun doğaya yeniden kazandırma süreci henüz başlatılmamışken 2011 yılında inşa edilen 3 numaralı atık havuzu dolmak üzereydi ve bundan ötürü sonuncu havuzun yükseltilmesiyle maden işletmesinin atık depolama kapasitesinin artırılması planlanıyordu.{{kdş|Atık Depolama, Kot Yükseltme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artışı Projesi ÇED Raporu|2017|ss=1-4}} 29 Eylül 2014'te İstanbul Şebinkarahisar Sivil Toplum Kuruluşları Platformu, Giresun Valiliği Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne gönderdikleri belgeyle ÇED raporuna itiraz etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://ia804703.us.archive.org/8/items/10649857-10152732452467072-7736232569651485241-n/10649857_10152732452467072_7736232569651485241_n.jpg | başlık = ÇED Raporu İtiraz | erişimtarihi = 15 Ocak 2023 | tarih = 29 Eylül 2014 | yayımcı = İstanbul Şebinkarahisar Sivil Toplum Kuruluşları Platformu | arşivengelli = evet}}</ref> 2016'da yayımlanan bir araştırmada, Nesko Maden'in işletme ömrünü tamamlamış atık havuzlarında gerçekleştirilecek 3 metrelik bir yükseltme işlemi sonrasında [[Duraylılık|duraysızlık]] sorunu oluşmayacağı belirtiliyordu.<ref>{{akademik dergi kaynağı |başlık=Toprak dolgulu barajlarda gövde duraylılığının limit denge ve sayısal analiz yöntemleri ile değerlendirilmesi: Türkiye'den bir atık barajı örneği|sayı=2|sayfalar=157-173|dergi=Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi |yıl=2016 |cilt=6 |doi=10.17714/gufbed.2016.06.015 |son=Alemdağ |ilk=Selçuk}}</ref>

2014'te yapılan ÇED başvurusundan üç sene sonra, proje kapsamında yapılan bir değişiklik rapora yansıdı. MGS Proje Müşavirlik Mühendislik tarafından son şekli verilen 22 Mart 2017 tarihli ÇED raporunda, dolmak üzere olan 3 numaralı atık havuzunun yükseltilmesi yerine yeni bir havuzun inşası öngörülüyordu.<ref group="lower-alpha">Kapsamı değiştirilip mevcut havuzun yükseltilmesi yerine ilave bir atık havuzu kurulacağını açıklayan nihai ÇED raporu, bakanlığın [http://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/16721 sitesinden]{{Ölü bağlantı|date=Haziran 2023 }} veya [https://ia601402.us.archive.org/4/items/16721-son-sekli-verilen-rapor/16721_Son_Sekli_Verilen_Rapor.pdf arşivlenmiş belgeden] okunabilir.</ref>{{Kdş|İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|2017|s=1}} Kapsamı değişen ve yeni adı "İlave Atık Depolama Tesisi" olan proje için 6 Nisan 2017'de ÇED sürecine halkın katılım toplantısı düzenlendi.{{kdş|İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|2017|ss=215-217, 503-504}} 10 Ekim 2017'de ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığının İnceleme Değerlendirme Komisyonu bir toplantı gerçekleştirdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://karadenizisyandadir.net/giresun-bakir-madeni-icin-atik-plan/|başlık=Atıklarıyla hayvanları katleden şirket Giresun'da 4.atık tesisine hazırlanıyor|erişimtarihi=14 Ocak 2023|arşivtarihi=30 Eylül 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170930171640/https://karadenizisyandadir.net/giresun-bakir-madeni-icin-atik-plan/|çalışma=karadenizisyandadır.net}}</ref> Komisyon, 27 Aralık 2017 tarihli kararıyla ÇED raporunu yeterli bulurken<ref>{{Web kaynağı|url=https://giresun.csb.gov.tr/giresun-ili-sebinkarahisar-ilcesinde-duyuru-342342|başlık=GİRESUN ili SEBINKARAHISAR, ilcesinde|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=23 Haziran 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220623224530/https://giresun.csb.gov.tr/giresun-ili-sebinkarahisar-ilcesinde-duyuru-342342|tarih=27 Aralık 2017|ölüurl=hayır|yayımcı=Çevre ve Şehircilik Bakanlığı}}</ref> 27 Şubat 2018 tarihinde ise "ÇED olumlu kararı" verdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://giresun.csb.gov.tr/giresun-ili-sebinkarahisar---ilcesi-caglayan-koyu--darabul-mevkii-mevkiinde-ced-olumlu--duyuru-345538|başlık=GİRESUN ili SEBINKARAHISAR, ilcesi ÇAĞLAYAN KÖYÜ, DARABUL MEVKİİ mevkiinde ÇED OLUMLU|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=23 Haziran 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220623222543/https://giresun.csb.gov.tr/giresun-ili-sebinkarahisar---ilcesi-caglayan-koyu--darabul-mevkii-mevkiinde-ced-olumlu--duyuru-345538|tarih=27 Şubat 2018|ölüurl=hayır|yayımcı=Çevre ve Şehircilik Bakanlığı}}</ref>

2020'de, beşinci atık havuzu için bir ÇED raporu hazırlandı. Uzel Proje Mühendislik'in Nesko Maden adına hazırladığı raporda, 2018 tarihinde olumlu kararı verilen ÇED raporunda adı geçen ilk üç havuzun dolduğu, yeni inşa edilen 4 numaralı havuzun hâlihazırda kullanıldığı ve beşinci bir havuza ihtiyaç duyulduğu belirtiliyordu.{{kdş|Maden Atığı Bertaraf (Atık Barajı) Tesisi Projesi ÇED Raporu|2020|s=6}} Rapor hakkında 27 Ekim 2020'de bir halkın katılım toplantısı yapıldı. Çağlayan köyü halkı, beşinci havuzun yapılması planlanan bölgenin [[ekilebilir arazi|tarıma elverişli arazi]] olduğunu belirterek projeye karşı çıktı.{{kdş|Maden Atığı Bertaraf (Atık Barajı) Tesisi Projesi ÇED Raporu|2020|ss=516-518}}

== Yıkılma ve sızıntı ==
[[Dosya:Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 12.jpg|küçükresim|upright=1.6|Çöken 2 numaralı havuz (üstte) ve atıkların üstüne akıp taştığı 1 numaralı havuz (altta)]]
Tesiste bulunan ve henüz doğaya yeniden kazandırılmamış olan 2 numaralı atık havuzunun [[Dolgu baraj|gövde dolgularının]] bir bölümü, tahminen 1 numaralı atık havuzunda biriktirilen gevşek atık maddeler ([[Çökelme (kimya)|çökeltiler]]) üzerine [[Oturma|oturtulmuştu]]. Bundan ötürü havuz zemininde oluşan farklı oturmalar nedeniyle gövde dolgularında bozulmalar meydana geldi. Maden atıkları, 2 numaralı havuzda oluşan bu bozulmalar sebebiyle ortaya çıkan kırık ve çatlaklardan çevreye sızmaya başladı.<ref name=":1" />

18 Kasım 2021 günü saat 19.00 ([[UTC+03.00]]) sularında, kırık ve çatlakların kapatılması amacıyla yapılan çalışmalar sırasında 2 numaralı atık havuzunun gövde dolgusunun bir bölümü yıkıldı. Çinko zenginleştirmesi sürecinde kullanılan kimyasallarla kirlenmiş olan ve [[ağır metal]]ler içeren yaklaşık 4.500 ton kimyasal atık, 1 numaralı havuzun üstünden taşarak Darabul Deresi'ne döküldü ve buradan da 5&nbsp;km uzaklıktaki [[Kılıçkaya Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Kılıçkaya Barajı]]'na sürüklendi.<ref name=":1" /><ref name=":5">{{Haber kaynağı|url=https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/tema-felaketi-video-ile-anlatti-6801622/|başlık=TEMA, felaketi video ile anlattı: İzleyeceğiniz bu görüntüler maalesef gerçek|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=7 Aralık 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211207211902/https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/tema-felaketi-video-ile-anlatti-6801622|tarih=1 Aralık 2021|ölüurl=hayır|çalışma=[[Sözcü (gazete)|Sözcü]]|ad=İsmail|soyadı=Akduman}}</ref> Barajın bağlı olduğu [[Kelkit Çayı]] ve tesisin yakınındaki [[Yedikardeş, Şebinkarahisar|Yedikardeş]] köyü, gerçekleşen çevre felaketinden etkilendi.<ref name=":4">{{Web kaynağı | url = https://www.kmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=5983 | başlık = Şebinkarahisar`da vuku bulan çevre felaketine dair basın açıklamamız | erişimtarihi = 28 Haziran 2022 | tarih = 22 Kasım 2021 | yayımcı = [[Kimya Mühendisleri Odası]] | arşivengelli = evet}}</ref>

== Etkileri ==
{{Harici medya|hiza=sağ|video1=[https://www.youtube.com/watch?v=6A8I6Oi_Feg/ Giresunluların Anlatacakları Var!] (1.57), [[TEMA]]<ref name=":9">[[TEMA]]. (2021). [https://www.youtube.com/watch?v=6A8I6Oi_Feg Giresunluların Anlatacakları Var!] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220626123732/https://www.youtube.com/watch?v=6A8I6Oi_Feg&feature=youtube.com |tarih=26 Haziran 2022 }} [Video]. [[YouTube]].</ref>|width=210px}}
Gerçekleşen kaza sonucu bölgede bir çevre felaketi meydana geldi.<ref name=":2">{{Haber kaynağı|url=https://ekolojibirligi.org/giresunda-4-bin-500-tondan-fazla-kimyasal-atigi-dogaya-birakan-madenci-sirkete-para-cezasi/#:~:text=4%20B%C4%B0N%20500%20TON%20K%C4%B0MYASAL%20ATIK%20YAYILDI&text=%C5%9Eebinkarahisar%20il%C3%A7esi%20Yedikarde%C5%9F%20k%C3%B6y%C3%BC%20s%C4%B1n%C4%B1rlar%C4%B1nda,ta%C5%9F%C4%B1narak%20K%C4%B1l%C4%B1%C3%A7kaya%20Baraj%C4%B1'na%20ula%C5%9Ft%C4%B1.|başlık=Giresun'da 4 Bin 500 Tondan Fazla Kimyasal Atıkla Çevre Felaketi Yaratan Şirkete Ceza|erişimtarihi=28 Haziran 2022|tarih=4 Aralık 2021|yayımcı=Ekoloji Birliği|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220126231806/https://ekolojibirligi.org/giresunda-4-bin-500-tondan-fazla-kimyasal-atigi-dogaya-birakan-madenci-sirkete-para-cezasi/#:~:text=4%20B%C4%B0N%20500%20TON%20K%C4%B0MYASAL%20ATIK%20YAYILDI&text=%C5%9Eebinkarahisar%20il%C3%A7esi%20Yedikarde%C5%9F%20k%C3%B6y%C3%BC%20s%C4%B1n%C4%B1rlar%C4%B1nda,ta%C5%9F%C4%B1narak%20K%C4%B1l%C4%B1%C3%A7kaya%20Baraj%C4%B1'na%20ula%C5%9Ft%C4%B1.|arşivtarihi=26 Ocak 2022|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":10">{{Haber kaynağı|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/giresunun-sebinkarahisar-ilcesinde-cevre-felaketi-1886175|başlık=Giresun'un Şebinkarahisar ilçesinde çevre felaketi|erişimtarihi=28 Haziran 2022|tarih=20 Kasım 2021|çalışma=[[Cumhuriyet (gazete)|Cumhuriyet]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220627202648/https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/giresunun-sebinkarahisar-ilcesinde-cevre-felaketi-1886175|arşivtarihi=27 Haziran 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Kimya Mühendisleri Odasının açıklamasına göre kaza, [[Çevre Kanunu]] ve mevzuatlara ters düşen madencilik, [[Cevher hazırlama|cevher işleme]] ve atık depolama uygulamaları sebebiyle gerçekleşti.<ref name=":4" />

Şebinkarahisar Maden İşletmesi'nde bulunan [[Cevher hazırlama#Flotasyon|flotasyon teknolojisinde]], [[silikat]], [[Silisyum|silis]], [[çinko sülfat]], [[sodyum metabisülfit]], [[kireç]], [[polielektrolit]], Aerofloat 242,{{efn|Aerofloat 242, suda [[Çözülme|çözünebilen]] ve hızlı etki eden ticari bir [[reaktif]]tir. Aerofloat 31'in bir çeşidi olup, simli kurşun ve [[sülfit]]li bakır cevherlerinde gerçekleştirilen flotasyon işlemlerinde kullanılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı=Ethem |ad=M. Y. |yıl=1974 |url=https://www.maden.org.tr/resimler/ekler/806734b256c27e4_ek.pdf |başlık= Reaktifler Üzerine Temel Bilgiler |dergi=[[Bilimsel Madencilik Dergisi]] |cilt=13 |sayfalar=20-34|erişimtarihi= 6 Temmuz 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20061007023009/http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/806734b256c27e4_ek.pdf |arşivtarihi= 7 Ekim 2006 |ölüurl= hayır}}</ref> Aerofloat serisi tüm kimyasal ürünler, günümüzde [[Solvay S.A.|Solvay]] şirketi tarafından üretilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı = Burat |ad = F. |soyadı2 = Demirağ |ad2 = A. |soyadı3 = Cansın Şafak |ad3 = M. |yıl = 2020 |url = https://link.springer.com/article/10.1007/s10163-020-00982-y |başlık = Recovery of noble metals from floor sweeping jewelry waste by flotation-cyanide leaching |dergi=[[Journal of Material Cycles and Waste Management]] |cilt=22 |sayfalar=907-915|dil=İngilizce |doi= 10.1007/s10163-020-00982-y |erişimtarihi= 6 Temmuz 2022 |arşivurl = https://web.archive.org/web/20220706191717/https://link.springer.com/article/10.1007/s10163-020-00982-y |arşivtarihi=6 Temmuz 2022 |ölüurl= hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.solvay.com/en/brands/aerofloat | başlık = AEROFLOAT® | erişimtarihi = 6 Temmuz 2022 | tarih = 2022 | dil = İngilizce | yayımcı = Solvay | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211206120214/https://www.solvay.com/en/brands/aerofloat | arşivtarihi = 6 Aralık 2021}}</ref> |name=footnoteE}} [[4-Metil-2-pentanol|metil izobütil karbinol]] (MIBC), [[sülfürik asit]] ve [[sodyum hidroksit|kostik]] kimyasalları kullanılmaktadır.{{efn|Atık havuzlarında bulunan atık maddelerin çevre ve sağlık üzerindeki etkileri için 2017 tarihli ÇED raporunda EK-3.19'a başvurulabilir.{{Kdş|İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|2017|ss=352-482}}|name=footnoteB}} Bunlara ek olarak bunun gibi işletmelerin atık bileşiminde; bir kısmı kalıcı olmak üzere insan sağlığına çeşitli zararları olan [[antimon]], [[arsenik]], bakır, [[cıva]], çinko, [[demir]], [[kadmiyum]], [[krom]], kurşun ve [[kükürt]] gibi ağır metaller de bulunmaktadır.<ref name=":6">{{Web kaynağı|url=https://hasuder.org/Duyurular/Detay/basin-bildirileri/ulkemiz-her-gun-yeni-bir-cevre-felaketi-ile-karsi-karsiya-birakiliyor/3aa8df6e-7155-305c-5161-3a02e49da864|başlık=ÜLKEMİZ HER GÜN YENİ BİR ÇEVRE FELAKETİ İLE KARŞI KARŞIYA BIRAKILIYOR.|erişimtarihi=29 Haziran 2022|arşivtarihi=16 Aralık 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211216152054/https://hasuder.org.tr/ulkemiz-her-gun-yeni-bir-cevre-felaketi-ile-karsi-karsiya-birakiliyor/|tarih=16 Aralık 2021|yayıncı=[[Halk Sağlığı Uzmanları Derneği]]|ad=Burcu|soyadı=Tokuç}}</ref>

Doğaya yayılan ağır metal ve kimyasalların; [[Balıkesir]]-[[Balya]], [[Çanakkale]]-[[Çan, Çanakkale|Çan]] [[Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu|Kömür İşletmeleri]] ve [[Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti|Kıbrıs]]-[[Lefke]] bölgelerinde olduğu gibi [[Asit maden drenajı|asit kaya drenajına]] sebep olabileceği aktarıldı. Bu etkilerin "on yıllar hatta yüz yıllar" sürebileceği; asit kaya drenajınden ötürü [[Yüzey suyu|yüzey]] ve [[Yer altı suyu|yer altı sularının]] kirlenmeye devam edeceği; yöre halkı ve [[vahşi yaşam]]ın, [[besin zinciri]] yoluyla ya da toprak ve [[Su kirliliği|kirlenmiş su kaynaklarıyla]] doğrudan teması sonucu [[Zehirlenme|zehirleneceği]] belirtildi.<ref name=":1" /> Atıkların yayıldığı bölgelerdeki [[Flora (botanik)|flora]] ve [[fauna]] zarar gördü.<ref name=":12">{{Haber kaynağı|url=https://t24.com.tr/haber/giresun-daki-maden-atik-havuzu-patladi-bakanlik-sirkete-ceza-verdi-vatandaslardan-oluk-oluk-zehir-akiyor-tepkisi,999115|başlık=Giresun'daki maden atık havuzu patladı, Bakanlık günler sonra şirkete ceza verdi; vatandaşlardan 'oluk oluk zehir akıyor' tepkisi!|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=7 Aralık 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211207200946/https://t24.com.tr/haber/giresun-daki-maden-atik-havuzu-patladi-bakanlik-sirkete-ceza-verdi-vatandaslardan-oluk-oluk-zehir-akiyor-tepkisi,999115|tarih=7 Aralık 2021|ölüurl=hayır|yayımcı=[[T24]]}}</ref> Buna ek olarak su kaynakları, toprak ve bitkiler atık suyun içerdiği ağır metallerden dolayı [[bulaşma|kontamine]] oldu.<ref name=":4" /> Bölgedeki tüm canlılar, su kaynakları, hava ve toprak "ciddi tehdit altında" kaldı.<ref name=":5" /><ref name=":9" />

Atık havuzunun yıkılması sebebiyle havuzdan taşan ağır metaller, bölgedeki köylerde bulunan vatandaşların sağlığını tehdit edecek düzeye ulaştı ve tarım alanlarını kullanılamaz hâle getirdi.<ref name=":7">{{Web kaynağı | url = http://www.metalurji.org.tr/index.php/basin-aciklamalari/847-doga-katli-ami-bu-defa-gi-resun-da-devam-edi-yor | başlık = DOĞA KATLİAMI BU DEFA GİRESUN'DA DEVAM EDİYOR | erişimtarihi = 29 Haziran 2022 | tarih = 22 Kasım 2021 | yayımcı = Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odası | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211122151312/http://www.metalurji.org.tr/index.php/basin-aciklamalari/847-doga-katli-ami-bu-defa-gi-resun-da-devam-edi-yor | arşivtarihi = 22 Kasım 2021}}</ref> Ortaya çıkan zehirli atıklar, Kılıçkaya Baraj Gölü'ne karıştı ve dereye ulaşarak Yedikardeş köyü halkının bahçelerine kadar geldi. Ağır metaller ve [[siyanür]] dahil tüm zehirli kimyasal atıkların halk sağlığına olumsuz etkileri olacağı, sağlığa zararlı etkilerin bir kısmının maruz kalınan miktara bağlı olarak [[akut]] olabileceği gibi, bu atıkların üç yılı aşkın süre boyunca bölgenin doğasını kirletmeye devam ederek [[kronik]] rahatsızlıklara da yol açacağı belirtildi.<ref name=":15">{{Web kaynağı | url = https://www.toraks.org.tr/site/news/10599 | başlık = Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu "Havamıza ve Suyumuza Siyanür ve Ağır Metaller Yağdı" Açıklaması | erişimtarihi = 15 Ocak 2023 | tarih = 27 Kasım 2021 | yayımcı = [[Türk Toraks Derneği]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211203131312/https://www.toraks.org.tr/site/news/10599 | arşivtarihi = 3 Aralık 2021}}</ref> TEMA'nın yayınladığı videoda felaketi anlatan yöre halkı, boğazlarının kilitlendiğini, öksürdüklerini ve kokudan baş ağrısı yaşadıklarını söyledi.<ref name=":9" />

{{Çoklu resim|altlık=Atık maddeler içeren çamurlu suyun yayıldığı bölgede çevrenin gördüğü zararı gösteren görseller|hiza=center|image1=Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 5.jpg|image2=Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 10.jpg|image3=Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 19.jpg|total_width=900}}

== Tepkiler ve mücadele ==
{{Çift resim istifi|sağ|Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 15.jpg|Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 18.jpg|220|Tesisten kontrolsüz bir biçimde yayılan atıkların bölgede neden olduğu su ve [[toprak kirliliği]]ni gösteren görseller}}
Olay sonrasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Nesko Maden'e "en üst sınır" olan ₺12.071.949 para cezası kestiğini ve maden faaliyetlerinin sonlandırıldığını durdurdu.<ref name=":2" /><ref name=":3">{{Web kaynağı|url=https://www2.tbmm.gov.tr/d27/7/7-55226sgc.pdf|başlık=Kahramanmaraş Milletvekili Sayın Ali Öztunç'un TBMM 7/55226 Sayılı Yazılı Soru Önergesine İlişkin Sorular ve Cevabı|erişimtarihi=28 Haziran 2022|arşivtarihi=8 Ocak 2023|arşivurl=https://ia904706.us.archive.org/7/items/7-55226sgc/7-55226sgc.pdf|tarih=19 Ocak 2022|yayımcı=Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı}}</ref><ref name=":13">{{Web kaynağı|url=http://www.giresun.gov.tr/202107-basin-aciklamasi-sebinkarahisar-ilcesinde-bir-maden-isletmesindeki-atik-havuzunda-meydana-gelen-yikilma|başlık=BASIN AÇIKLAMASI : Şebinkarahisar İlçesinde Bir Maden İşletmesindeki Atık Havuzunda Meydana Gelen Yıkılma (20.11.2021)|erişimtarihi=26 Haziran 2022|arşivtarihi=17 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220117192433/http://www.giresun.gov.tr/202107-basin-aciklamasi-sebinkarahisar-ilcesinde-bir-maden-isletmesindeki-atik-havuzunda-meydana-gelen-yikilma|tarih=20 Kasım 2021|yayımcı=Giresun Valiliği}}</ref> Yöre halkı, kaza sonucu etrafa yayılan zehirli maden atıkları sebebiyle endişe duyduklarını belirtti; bağ ve bahçelerinin zarar gördüğünü ve tarımsal üretim yapamayacaklarını söyledi.<ref name=":10" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/maden-sirketine-kesilen-ceza-magdurlara-verilsin-6816409/ | başlık = 'Maden şirketine kesilen ceza mağdurlara verilsin' | erişimtarihi =19 Mart 2023| dil =Türkçe| çalışma = Sözcü | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211209061910/https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/maden-sirketine-kesilen-ceza-magdurlara-verilsin-6816409/ | arşivtarihi = 9 Aralık 2021}}</ref> Halk, şirketin çevreye verdiği zararın büyüklüğü sebebiyle bakanlığın verdiği para cezasına tepki gösterdi.<ref name=":12" />

=== Sivil toplum kuruluşlarının açıklamaları ===
[[Halk Sağlığı Uzmanları Derneği]], yaptığı açıklamada flotasyon tesislerinde bakanlıklar tarafından gerekli önlemler alınması, sürekli ve düzenli kontroller gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtti. Ayrıca Kelkit Çayı ve [[Madra Barajı]]'ndan alınan suyun kullanıldığı tüm yerleşim bölgelerindeki yurttaşların ağır metallerin etkilerine karşı uyarılması gerektiğini aktardı. Kelkit Çayı, Kılıçkaya Barajı, [[Suat Uğurlu Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Suat Uğurlu Barajı]], [[Çamlıgöze Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Çamlıca Barajı]] ve Ayvalık Madra Barajı'ndan gelen suyu kullanan bütün bölgelerden düzenli olarak su örnekleri alınıp ağır metal içeriğinin takip edilmesi ve analiz sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini ekledi.<ref name=":6" />

[[Türk Toraks Derneği]]ne göre çevreye yayılan atıkların içeriği belirlenerek sağlığa olan etkileri kamuoyuna ve yöre halkına anlatılmalı, bölgedeki hava ve sudan alınan numunelerin siyanür oranları ölçülmeli, siyanür ve ağır metallerin bölgedeki [[Deniz yaşamı|deniz canlılarına]] olası zararları değerlendirilmeli, [[akarsu]]larda düzenli olarak siyanür ve ağır metal ölçümleri yapılmalı, [[içme suyu]] [[Su analizi|analizlerinde]] siyanür oranı [[İçme suyu kalite standardı|kabul edilebilir düzeyin]] üstüne çıktığında yöre halkına dışarıdan içme suyu getirilmeli, bölgede derhal acil durum ilan edilmeli, ölçüm sonuçları paylaşılmalı ve halk sağlığı korunmalıydı.<ref name=":15" /> [[Kimya Mühendisleri Odası]]nın açıklamasında ise ağır metallerle kirlenmiş numunelerin tetkik sonuçları açıklanana kadar bölgeye giriş yapılmaması, gerekli noktalarda uyarı levhalarının konulması, tetkik sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılması, yöre halkının hayvanlarını dereden sulatmamaları ve [[Balıkçılık|olta balıkçılığı]] yapmamaları için gerekli bilgilendirmelerin yapılmasının önemli olduğu, numune analizlerinin ağır metal oranının yönetmeliklerle belirlenmiş kabul edilebilir düzeylere düşene kadar devam etmesi gerektiği belirtiliyordu.<ref name=":4" />

[[Jeoloji Mühendisleri Odası]]na göre felaketin gerçekleşme sebebi, atık havuzlarının "modern bilimsel ve teknolojik gerekliliklere uygun bir şekilde inşa edilmemesidir". Odanın basın açıklamasında bu ve ilerideki çevre felaketlerini önlemek için ÇED raporlarının hazırlanma süreçlerinin kontrol edilmesi gerektiği belirtildi. Aynı zamanda sivil toplum kuruluşları ve yerel idarelerin denetim süreçlerindeki etkinliğinin artırılması, atık havuzu inşaatlarının kamu denetim ve kontrolü altında gerçekleştirilmesi, sektör bazlı hazırlanan raporların gerekli meslekî yetkinliğe sahip kişilerce hazırlanması gerektiği aktarıldı. JMO'ya göre bu gibi çevre felaketlerine sebep olan, bunu alışkanlık hâline getirmiş şirketlerin ruhsatlarını feshedecek düzenlemeler [[Maden Kanunu]] ve Çevre Kanunu'na eklenmelidir.<ref name=":1" />

Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odasına göre, Şebinkarahisar'da yaşanan felaket Nesko Maden'in sebep olduğu ilk çevre felaketi değildir.<ref name=":7" /> Odaya göre Nesko Maden'e ait işletmelerde, Şebinkarahisar Madeni'ndeki kazanın öncesinde de başka kazalar ve sorunlar yaşandı. Benzer bir olay 2018 yılında aynı madende meydana geldi. Bu olayda atık havuzunda yaşanan çökme sonucu 8 milyon balık öldü.<ref name=":11">{{Haber kaynağı|url=https://www.dokuz8haber.net/ozel-dosya-copler-altin-madeninde-artik-daha-fazla-siyanur-ve-asit-kullaniliyor|başlık=Çöpler Altın Madeni'nde artık daha fazla siyanür ve asit kullanılıyor|erişimtarihi=20 Haziran 2022|arşivtarihi=17 Mart 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220317080056/https://www.dokuz8haber.net/ozel-dosya-copler-altin-madeninde-artik-daha-fazla-siyanur-ve-asit-kullaniliyor|tarih=17 Mart 2022|ölüurl=hayır|yayıncı=dokuz8haber}}</ref> 2011 yılında ise Yıldızlar Holding altında çalışan Nesko Maden'e ait [[Kütahya (il)|Kütahya]]'daki Eti Gümüş tesisinde aynı şekilde bir atık havuzu çöktü.<ref>{{Web kaynağı | url = https://teknolojikkazalar.org/show_accident/4dfc795e78e11 | başlık = Teknolojik Kazalar Bilgi Sistemi - Endüstriyel Kaza Bilgileri | erişimtarihi = 15 Ocak 2023 | çalışma = teknolojikkazalar.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230115145658/https://teknolojikkazalar.org/show_accident/4dfc795e78e11 | arşivtarihi = 15 Ocak 2023 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yurttaslar-tedirgin-246440 | başlık = Yurttaşlar tedirgin! | erişimtarihi =15 Ocak 2023 | çalışma = Cumhuriyet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230115144944/https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yurttaslar-tedirgin-246440 | arşivtarihi = 15 Ocak 2023}}</ref> Çökme sonucu atıkların çevreye kontrolsüz yayılmasıyla hayvan ölümleri ve zehirlenmeler meydana geldi.<ref name=":7" /><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/son-dakika-haberi/koyluler-siyanur-baraj-setinde-cokme-oldugunu-iddia-etti-sirket-yalanladi-1455317/|başlık=Kütahya Haberi: Köylüler siyanür baraj setinde çökme olduğunu iddia etti, şirket yalanladı|erişimtarihi=29 Haziran 2022|arşivtarihi=29 Haziran 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220629100726/https://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/son-dakika-haberi/koyluler-siyanur-baraj-setinde-cokme-oldugunu-iddia-etti-sirket-yalanladi-1455317/|tarih=18 Ekim 2016|ölüurl=hayır|çalışma=Sözcü}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tmmob.org.tr/icerik/cmodan-kutahyada-siyanur-havuzunda-yasanan-kaza-ile-ilgili-basin-aciklamasi|başlık=ÇMO'DAN KÜTAHYA`DA SİYANÜR HAVUZUNDA YAŞANAN KAZA İLE İLGİLİ BASIN AÇIKLAMASI|erişimtarihi=29 Haziran 2022|arşivtarihi=21 Haziran 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210621195021/http://www.tmmob.org.tr/icerik/cmodan-kutahyada-siyanur-havuzunda-yasanan-kaza-ile-ilgili-basin-aciklamasi|tarih=8 Mayıs 2011|yayımcı=[[Çevre Mühendisleri Odası]]}}</ref>

{{Çoklu resim|altlık=Havuzdan yayılan atıkların ulaşmasının ardından Kılıçkaya Barajı'ndan görüntüler|hiza=center|image1=Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 17.jpg|image2=Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 20.jpg|image3=Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 16.jpg|total_width=900}}Nesko Şebinkarahisar Madeni İşletme Müdürü Erol Özdemir, 20 Ocak 2022 tarihinde mevzulab adlı medya kuruluşu tarafından yayınlanan bir videoda felaketle ilgili açıklamalarda bulundu. Erol Özdemir'e göre "Kılıçkaya Barajı'nın toplam gerçek kapasitesi 1,5 milyar metreküp, barajda bulunan su miktarı 120 milyon [[metreküp]]tür ve (etrafa yayılan) 250 metreküp malzemenin içerisinde bulunan kurşun ve çinkonun herhangi bir etkisi söz konusu olamaz." Erol Özdemir aynı zamanda "[[dere yatağı]]nın komple [[Çevre ıslahı|ıslah]] edildiğini" ve bu nedenle mevcut suyun içilebilir olduğunu ileri sürdü.<ref name=":21" />
{{Harici medya|hiza=sağ|video1=[https://www.youtube.com/watch?v=dsoUCEQA4Qg&t=0s Maden Faciasının Anatomisi] (19:42), mevzulab<ref name=":21">mevzulab. (2021). [https://www.youtube.com/watch?v=dsoUCEQA4Qg&t=0s Maden Faciasının Anatomisi (BELGESEL)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20240923105356/https://www.youtube.com/watch?v=dsoUCEQA4Qg&t=0s |tarih=23 Eylül 2024 }} [Video]. [[YouTube]].</ref>|width=210px}}

=== Muhalefetin tepkisi ve temizleme çalışmaları ===
[[Dosya:Nesko Şebinkarahisar Maden İşletmesi Felaketi - 14.jpg|küçükresim|upright=1.2|Darabul Deresi'nin gerçekleştirilen temizleme çalışmaları sonrasındaki durumu. Kirlenmiş bölgelerdeki atık maddeler içeren çamur iş makineleriyle toplanmaya çalışıldı.<ref name=":3" /> Fotoğrafta derenin ıslahtan sonraki hâli görülmektedir.]]
[[Cumhuriyet Halk Partisi]]nden [[Kahramanmaraş]] [[milletvekili]] [[Ali Öztunç]], olayla ilgili [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]nde verdiği yazılı soru önergesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına felakete ilişkin 13 soru sordu. Bakanlığın 19 Ocak 2022 tarihli yanıtına göre, bakanlık ekipleri felaketin ardından ilk olarak [[dere yatağı]] üstüne beş adet [[Su seti|tersip bendi]] inşa ederek atıkların derenin akışıyla Kılıçkaya Barajı'na taşınması engellendi. Dere yatağının yanına dört kilometre boyunca [[Derivasyon|derivasyon kanalı]] (taşıma kanalı) açıldı ve bu sayede dere yatağının yönü değiştirilerek temiz suyun atıkla karışmadan baraja ulaşmasının sağlandı. Ardından dere yatağında bulunan atıkların taşınması ve temizlenmesi işlemlerine başlandı. Bölgedeki atıkların tamamen kaldırıldığı, bakanlığın [[Çevresel izleme|izleme]] ve [[Toprak ıslahı|rehabilitasyon]] işlemlerini başlattığı ifade edildi.<ref name=":3" /><ref name=":3" /><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.trthaber.com/haber/turkiye/cevre-kirliligine-neden-olan-isletmeye-12-milyon-lira-ceza-632720.html|başlık=Çevre kirliliğine neden olan işletmeye 12 milyon lira ceza|erişimtarihi=29 Haziran 2022|tarih=4 Aralık 2021|yayımcı=[[TRT Haber]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220629114708/https://www.trthaber.com/haber/turkiye/cevre-kirliligine-neden-olan-isletmeye-12-milyon-lira-ceza-632720.html|arşivtarihi=29 Haziran 2022|ölüurl=hayır}}</ref>

CHP'nin 2021 yılında hazırladığı ''Doğa Hakkı İhlâlleri Raporu''{{'}}nda, bakanlığın "olayın üzerini kapatmaya çalıştığı" ve "en az Nesko Maden şirketi kadar suçlu" olduğu ifade edildi.<ref name=":8">{{Web kaynağı | url = https://chp.org.tr/yayin/2021-doga-haklari-hlaller/Open | başlık = Doğa Hakları İhlalleri - 2021 | erişimtarihi = 29 Haziran 2022 | yayımcı = [[Cumhuriyet Halk Partisi]] Yayınları | tarih = 2022 | basım = 1 | sayfalar =48-50| yayınyeri = Ankara | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220703001701/https://chp.org.tr/yayin/2021-doga-haklari-hlaller/Open | arşivtarihi = 3 Temmuz 2022}}</ref> Rapora göre, yıkılan havuzdan yayılan atıkların Kılıçkaya Barajı'na ulaştığı bakanlık tarafından inkâr edilmiyor olsa da, 4.500 ton atığın Kılıçkaya Barajı'na ulaşmasını engellemek için önlemlerin ne zaman alındığı ve suya karışan atıkların hangi tarihlerde uzaklaştırıldığı belirsizliğini korur. Bakanlık tarafından yapılan çevresel etki değerlendirmelerinin [[havza]] bazlı yapılmaması dolayısıyla bakanlığın felaketten sonra yaptığı temizleme çalışmalarıyla sorunu gidermiş gibi davrandığı iddia edildi. Felaket sonrasında çevre kirliliğinin boyutunun ne olduğu ve atıkların yayıldığı bölgelerde [[Kaya geçirgenliği|sızdırmazlığın]] sağlanması için ne gibi önlemler alındığına dair bakanlıktan bir bilgi gelmediği belirtildi.<ref name=":8" /> Felaket sonrasında çöken atık havuzundan alınan örneklerin analiz sonuçları ise açıklanmadı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.gazeteduvar.com.tr/giresunda-patlayan-atik-havuzunun-numune-sonuclari-aciklanmiyor-haber-1543304 | başlık = Giresun'da patlayan atık havuzunun numune sonuçları açıklanmıyor | erişimtarihi = 29 Haziran 2022 | tarih = 26 Kasım 2021 | çalışma = [[Gazete Duvar]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211127030328/https://www.gazeteduvar.com.tr/giresunda-patlayan-atik-havuzunun-numune-sonuclari-aciklanmiyor-haber-1543304 | arşivtarihi = 27 Kasım 2021}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://medyascope.tv/2022/01/26/cevre-sehircilik-ve-iklim-degisikligi-bakanligina-gore-sebinkarahisar-faciasi-kapanmis-atiklar-baraja-karismadi-rehabilitasyon-basladi/ | başlık = Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na göre Şebinkarahisar faciası kapanmış: “Atıklar baraja karışmadı, rehabilitasyon başladı” | erişimtarihi = 29 Haziran 2022 | tarih = 26 Ocak 2022 | yayıncı = [[Medyascope]] | ad = Doğu | soyadı = Eroğlu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220128052803/https://medyascope.tv/2022/01/26/cevre-sehircilik-ve-iklim-degisikligi-bakanligina-gore-sebinkarahisar-faciasi-kapanmis-atiklar-baraja-karismadi-rehabilitasyon-basladi/ | arşivtarihi = 28 Ocak 2022}}</ref>

== Sonrası ==
Süresiz olarak işletmeye kapatılan Nesko Şebinkarahisar Madeni'nin 1 Aralık 2022 tarihli bir habere göre yaklaşık iki buçuk aydır çalışmaya devam ettiği ortaya çıktı. Habere göre TMMOB Maden Mühendisleri Odası Giresun Temsilcisi Heybet Çağlayan madenin faaliyete devam ettiğini söylemiştir. Habere göre Nesko Maden'in hangi yasal izinler kapsamında faaliyetlerine devam ettiğini öğrenmek için Nesko Şebinkarahisar Madeni'nin [[Çevre danışmanlığı|çevre danışmanı]] "Sinan Bey" aranmış ancak soruları cevaplamamıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.evrensel.net/haber/475888/tarlalari-baraji-kirleten-neskoyu-durduran-yok|başlık=Tarlaları, barajı kirleten Nesko’yu durduran yok!|erişimtarihi=13 Ağustos 2023|tarih=1 Aralık 2022|çalışma=[[Evrensel (gazete)|Evrensel]]|ad=Kübra|soyadı=Kırımlı|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230813071036/https://www.evrensel.net/haber/475888/tarlalari-baraji-kirleten-neskoyu-durduran-yok|arşivtarihi=13 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Ayrıca bakınız ==
* [[Türkiye'de çevre sorunları]]
* [[Türkiye'de madencilik]]
* [[Türkiye'deki madencilik kazaları listesi]]

== Notlar ==
{{Kaynakça|2|group=lower-alpha}}

== Kaynakça ==
;Özel
{{Kaynakça}}

;Genel
{{Kaynak başı}}
*{{kaynak|url=http://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/4824|başlık=Atık Depolama, Kot Yükseltme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artışı Projesi ÇED Raporu|erişimtarihi=14 Ocak 2023|arşivtarihi=14 Ocak 2023|arşivurl=https://ia904701.us.archive.org/22/items/nesko-maden-atik-depolama-tesisi-kot-yukseltme-ve-zenginlestirme-tesisi-kapasite-artisi-projesi/CED%20BASVURU%20DOSYASI%20%281%29.pdf|tarih=2017|ölüurl=hayır|çalışma=|yer=Türkiye|yayıncı=|kaynak={{sfnref|Atık Depolama, Kot Yükseltme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artışı Projesi ÇED Raporu|2017}}|yazar=MGS Proje Müşavirlik Mühendislik Ticaret Ltd. Şti.}}.
*{{kaynak|url=http://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/30962|başlık=Maden Atığı Bertaraf (Atık Barajı) Tesisi Projesi ÇED Raporu|erişimtarihi=15 Ocak 2023|arşivtarihi=15 Ocak 2023|arşivurl=https://ia904708.us.archive.org/13/items/30962-ced-raporu/30962_CED_Raporu.pdf|yazarlar=Uzel Proje Mühendislik|tarih=|ölüurl=hayır|basım=|çalışma=|yer=Türkiye|yayıncı=|kaynak={{sfnref|Maden Atığı Bertaraf (Atık Barajı) Tesisi Projesi ÇED Raporu|2020}}|yıl=2020}}
*{{Kaynak|url=http://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/16721|başlık=İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|erişimtarihi=3 Temmuz 2022|arşivtarihi=23 Haziran 2022|arşivurl=https://ia601402.us.archive.org/4/items/16721-son-sekli-verilen-rapor/16721_Son_Sekli_Verilen_Rapor.pdf|yazarlar=MGS Proje Müşavirlik Mühendislik Ticaret Ltd. Şti.|tarih=|çalışma=|yer=Türkiye|kaynak={{sfnref|İlave Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu|2017}}|yıl=2017}}{{Kaynak sonu}}

== Konuyla ilgili yayınlar ==
*{{Kaynak|url=https://sbd.aku.edu.tr/V1/okaraman.pdf|başlık=XIX. ve XX. Yüzyılda Giresun ile Çevresindeki Madenler ve Maden İşletmeciliği|erişimtarihi=8 Mart 2023|arşivtarihi=13 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171013150518/http://sbd.aku.edu.tr/V1/okaraman.pdf|tarih=2003|sayı=1|sayfalar=63-74|çalışma=Sosyal Bilimler Dergisi|yayıncı=Giresun Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü|cilt=5|ad=Oktay|soyadı=Karaman}}
*{{Kaynak|url=http://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423910768.pdf|başlık=Ordu ve Giresun Yöresinde Madenler ve Maden İşletmeciliği|erişimtarihi=8 Mart 2023|tarih=2009|sayı=25|sayfalar=167-182|çalışma=Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi|yayıncı=|ad=Kemal|soyadı=Saylan}}
*{{Kaynak|url=https://dergi.mta.gov.tr/dosyalar/images/mtadergi/makaleler/tr/20150608102446_400_227b6695.pdf|başlık=Tutak Dağı Güneybatısındaki (Şebinkarahisar-Giresun) Pb-Zn Yatakları|erişimtarihi=8 Mart 2023|tarih=1994|sayı=116|sayfalar=51-64|çalışma=Maden Tetkik Arama Dergisi|yayıncı=|ad=Ahmet|soyadı=Şaşmaz|ad2=Ahmet|soyadı2=Sağıroğlu}}
*{{Kaynak|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/145531|başlık=İnler Yaylası (Şebinkarahisar-Giresun) kurşun-çinko yataklarında kararlı izotoplar (O,H ve S) incelemeleri|erişimtarihi=8 Mart 2023|arşivtarihi=28 Haziran 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220628114930/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/145531|tarih=2003|sayı=27|sayfalar=75-84|çalışma=Yerbilimleri|yayıncı=|ad=Gülcan|soyadı=Bozkaya|ad2=Ahmet|soyadı2=Gökçe}}
*{{Kaynak|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00710-008-0016-3|başlık=Chemical composition of tourmaline from the Asarcık Pb–Zn–Cu±U deposit, Şebinkarahisar, Turkey|erişimtarihi=8 Mart 2023|arşivtarihi=29 Haziran 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220629122906/https://link.springer.com/article/10.1007/s00710-008-0016-3|tarih=2013|sayı=3|sayfalar=195-208|çalışma=Mineralogy and Petrology|yayıncı=|cilt=94|ad=Fuat|soyadı=Yavuz|ad2=Yves|ad3=Muazzez|soyadı2=Fuchs|soyadı3=Ç. Karakaya}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons}}
* {{Kaynak|url=https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Giresun_Madenler.pdf|başlık=Giresun İli Maden ve Enerji Kaynakları Listesi|erişimtarihi=14 Mart 2023|arşivtarihi=26 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220126103949/https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Giresun_Madenler.pdf|tarih=2010|çalışma=[[Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü|Maden Tetkik Arama Enstitüsü]]}}
* {{Kaynak|url=https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/maden-haritalari/giresun.pdf|başlık=Giresun Maden Haritası|erişimtarihi=14 Mart 2023|arşivtarihi=1 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191101103319/http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/maden-haritalari/giresun.pdf|tarih=2010|çalışma=[[Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü|Maden Tetkik Arama Enstitüsü]]}}
* {{Kaynak|url=https://www.nesko.com.tr/index.php|başlık=Nesko Maden'in internet sitesi|erişimtarihi=14 Mart 2023|arşivtarihi=19 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220819095807/https://www.nesko.com.tr/index.php|tarih=|çalışma=[[Nesko Maden]]}}
* {{Kaynak|url=https://youtube.com/39JC3xut-MQ|başlık=Şebinkarahisar'da siyanür atıklarının toplandığı havuz patladı|erişimtarihi=14 Mart 2023|tarih=20 Kasım 2021|çalışma=Şebin Gündem}}

{{Türkiye'deki maden kazaları ve felaketleri}}
{{Seçkin madde}}

[[Kategori:2021'de Türkiye]]
[[Kategori:2021'deki afetler]]
[[Kategori:Şebinkarahisar]]
[[Kategori:Giresun ili tarihi]]
[[Kategori:Türkiye'deki çevre felaketleri]]