Niyobyum nitrür
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ekim 2013) |
Niyobyum nitrür kullanım alanları[değiştir | kaynağı değiştir]
Niobyum nitrür veya Niyobyum nitrür, NbN kimyasal formülüne sahip bir niyobyum ve azot (nitrür) bileşiğidir. Düşük sıcaklıklarda (yaklaşık 16 K) NbN bir süper iletken haline gelir ve kızılötesi ışık dedektörlerinde kullanılır.[1]
Niyobyum nitrür yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Geçiş metalleri ile oluşturulan ikili nitrürler, sertlik ve tokluk gibi mekanik özelliklerde iyi bir karakteristik sergilerler. Bu bileşiklerin bazıları, yüksek kimyasal dirençte göstermektedirler. Bu özellikleri sayesinde, niobyum nitrür (NbN) kaplamalar, türbin motorları ve uçak motorlarının iç kısımlarında oluşan ağır şartlarda yatak parçalarının korunmasını sağlamaktadır. Aslında NbN ilk olarak, mekanik özelliklerinden çok süperiletkenlik özelliğinden dolayı araştırma konusu olmuştur. Süperiletkenlik sıcaklıklarını yükseltme amaçlı çalışmalar yapılmıştır. Bu amaçla yapılan deneylerde, rf saçtırma prosesinin parametrelerini değiştirerek, mikroyapıların modifiye edilmesi ile NbN filmlerinin süperiletkenliğinde artış elde edilmiştir. Niobyum nitrür filmlerin aşınma direnci ve mikrosertlikleri, mikroyapı ile incelenmiştir. Bu çalışmalarda amaç, süperiletken filmlerinin mekanik dayanımını artırmak olmuştur. Daha sonraları ise yaklaşık 50 GPa sertliğine sahip TiN/NbN süper kafes kaplama elde edilmiştir. Magnetron saçtırma biriktirme yöntemi ile oluşturulan NbN filmlerinin ortalama 30 GPa değerinde sabit olduğu bildirilmiştir. Diğer bir çalışmada ise filtrelenmiş Katodik-Ark Biriktirme yöntemi kullanılarak, altlık biasına bağlı olarak 45 GPa’a kadar sertliğe sahip olan NbN kaplamalar elde edilmiştir. XRD analizi ile yapılan çalışmalar en yüksek sertlikte olan yapının (220) yönlenmesine sahip, tek faz δ-NbN olduğunu göstermiştir.[2]
Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ""Superconducting properties, electrical resistivities, and structure of NbN thin films"". pubs.aip.org. Somasundaram (1973). doi:10.1063/1.1662193. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024.
- ^ Hajenius, M; Baselmans, J J A; Gao, J R; Klapwijk, T M; Korte, P A J de; Voronov, B; Gol tsman, G (1 Mayıs 2004). "Low noise NbN superconducting hot electron bolometer mixers at 1.9 and 2.5 THz". Superconductor Science and Technology. 17 (5): S224-S228. doi:10.1088/0953-2048/17/5/026. ISSN 0953-2048.