Nazimî Yaver Yenal
| Nazimi Yaver Yenal | |
|---|---|
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1904 İstanbul |
| Ölüm | 1987 İstanbul |
| Vatandaşlık | Türk |
| Çalışma ve başarıları | |
| Etkin yılları | 1932-1969 |
Nazimi Yaver Yenal (1904, İstanbul - 1987, İstanbul), Türk mimardır.
Türkiye'de cumhuriyet döneminin önemli mimarlarındandır. 1932-1969 yıllarında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde görev yaptı. Hayatı boyunca pek çok önemli projede birincilik ödülleri aldı. Hayata geçirilen tek mimari tasarımı Şişli Camii şadırvanı oldu.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1904 yılında İstanbul'da Alemdar Mahallesi'nde doğdu.[1] Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane'de (sonraki adı İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, bugünkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ) mimarlık öğrenimine 1920 yılında başladı. Osmanlı Devleti'nin mimarlık eğitimi veren ilk kurumu olan akademinin ilk kuşak öğrencilerinden birisi idi.[2] Osman Hamdi Bey ve Alexandre Vallaury'nin öğrencisi oldu.
Akademi hayatı boyunca pek çok önemli projede birincilik ödülleri aldı. Bu projeler arasında 1925 senesinde Ankara Şehremaneti'nin düzenlediği Cumhuriyet döneminin ilk mimari proje yarışması da vardır. Bürokratları şehre çekmek için burjuva bir konut tipolojisi istenen yarışmaya kazandı ancak proje uygulanmadı.[1] Ardından Cumhuriyet döneminde İstanbul için düzenlenen ilk mimari yarışma olan "Haydarpaşa Garı Tamiri" yarışmasını kazandı. Haydarpaşa Garı'nın I. Dünya Savaşı sırasında hasar gören çatısının tamiri için açılan bu yarışmayı da kazandı ancak proje hayata geçmedi.[1] Öğrenciliği sırasında hocası Giulio Mongeri'nin bürosunda, özellikle Ziraat Bankası Ankara merkez şubesinin tasarım sürecine dahil oldu.[2]
1926 yılında Akademi'den mezun oldu ve 1927-1928 döneminde, Güzel Sanatlar Akademisi'nin düzenlediği ilk mimari Avrupa konkurunda birincilik alarak Paris'e ve ardından Berlin'e gitti. Paris'te iken o dönem Paris'te hakim olan art déco stilinin dışına çıkarak Lapradde & Bazin ile Dudok'un güncel ve modern tasarımlarıyla yakından ilgilendi.[2] 1931 senesinde burslu olarak yerleştiği Berlin'de, Almanya'nın en önemli mimarlarından Hans Poelzig'in "Meister Atelier" isimli "atölye-okul"una kabul edildi. Bu dönemde çizimlerinde modernist bir çizgi hakim oldu.[1]
1932 senesinde Türkiye'ye dönerek Güzel Sanatlar Akademisi'nde mobilya atölyesinin başında görevli olan Philip Ginther'in asistanı olarak kariyerine başladı.[3] 1969'da emekli oluncaya kadar aynı kurumda görev yaptı ve yüzlerce öğrenci yetiştirdi. 1933'te Türkiye'nin ilk dekorasyon yarışması olan "Balkan Konferansı Tefriş Yarışmasına katılarak birinci oldu. Yıldız Sarayı Şale Köşkü'nde düzenlenen Üçüncü Balkan Konferansı için tasarladığı mobilyalar art deco üslubundaydı.[1] 1941 yılında açılan Anıtkabir Proje Yarışması için de yarışmanın gerekliliklerini çok net karşılayan, 25 paftadan oluşan tasarım yaptı ancak tasarım eskizlerini yarışmaya sunup sunmadığı bilinmemektedir.[2] 1945 yılında katıldığı İstanbul Radyoevi proje yarışmasında projesi şartname dışı takdire layık görüldü ve satın alınmasına karar verildi.[2]
Nazimi Yayer, kırk seneye yakın eğitimcilik kariyerine rağmen, hiçbir zaman proje hocası olmadı ve okulun yönetim kadrosunda yer almadı.[2] Çok üretken bir mimardı ancak inşa eyleminden uzak kaldı ve inşa edilmek üzere değil, kendisi için mimari çizimler yaptı. Bu nedenle "kağıt mimarı" olarak anıldı. İç mimari çalışmaları haricinde hayata geçirilebilen tek mimari tasarımı, Şişli Camii'nin şadırvanı oldu.[4]
Akademideki atölyesinin arka odasını gitgide artacak biriktirme tutkusuna ayırdı ve burayı kendisine ait bir dünya olarak şekillendirdi.[2] Mimari çizimlerinden mobilya tasarımlarına kadar pek çok projeyi içeren dev arşivi emekliliği sonrasında evinde korundu.
1987 yılında Mimar Sinan Üniversitesi tarafından fahri profesörlük unvanı verilen Yenal, aynı yıl hayatını kaybetti.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Akademi'nin yetenekli çocuğu "Kağıt mimarı" Nazimi Yaver Yenal". Atlas Tarih, 50. Aralık 2017 - Ocak 2018. ss. 12-13.
- ^ a b c d e f g Bozkurt, Yener (5 Ocak 2017). "Nazimî Yaver Yenal: Sadece Kendisi İçin Çizen Mimar". Arkitera.com. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.
- ^ Turan, Gülname (Temmuz 2009). Türkiye'de Erken Cumhuriyet Dönemi Zanaat ve Endüstri Üretiminde Tasarım (PDF) (doktora). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.
- ^ "Şişli Camii'nden Mimari Detaylar – 2". İstanbul Araştırmaları Enstitüsü. 2 Eylül 2016. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020.
- ^ "Prof. Yenal öldü". Cumhuriyet. 24 Ağustos 1987. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.