Musa Celil
| Musa Celil | |
|---|---|
| Dosya:Djalilchulpan.jpg | |
| Doğum | 15 Şubat 1906 Orenburg-Rusya İmparatorluğu  |
| Ölüm | 25 Ağustos 1944 (38 yaşında) Berlin-Nazi Almanyası  |
| Meslek | Yazar, Gazeteci |
| Milliyet | Tatar |
| Dönem | İki savaş arası dönem |
Musa Mustafa oğlu Celil(ev) (Tatar: Musa Mostafa ulı Cälilev; d. 15 Şubat, 1906; Orenburg, Rusya İmparatorluğu; ö. 25 Ağustos, 1944; Berlin, Nazi Almanyası) İdil Tatar asıllı Sovyet şair. Musa Celil Sovyetler Birliği Kahramanlık Madalyası ve Lenin Ödülleri aynı zamanda kazanan tek kişidir.
Celil 15 Şubat 1906'da Orenburg bölgesi Mustafino köyünde doğmuştur. 1914 ve 1917 yıllarında Orenburg'da Hüseyniye Medresesinde eğitim gördü. 9 yaşında iken şiirler yazmaya başladı. 1919 yılında Kızıl Yıldız adıyla cephede çıkan gazetede mücadele ruhlu şiirleri basıldı. Bu yıldan itibaren Musa Celil'in şiirleri sürekli olarak matbuatta basılmaya başladı. 1925 yılında "Gidiyoruz" adlı ilk şiir kitabı yayınlandı. 1927-1931 yıllarında Moskova Üniversitesinde eğitim gördü.
1939 yılından Temmuz 1941'e kadarki savaş öncesi dönemde, Tataristan Yazarlar Birliği'nin başkanlığı görevini yürüttü. Haziran 1942'de Volkov cephesinde yapılan muharebelerin birinde ağır yaralı olarak esir düştü. Esarette de, düşman toplama kamplarında millî ruhlu şiirler yazmaya devam etti. 1943 yılında Sovyet subayları tarafından kurulan ve Almanlara karşı mücadele amaçlayan birliğe katıldı ve aktif faaliyet gösterdi. Faaliyetin daha verimli olması için Almanların kurduğu İdil-Ural Lejyonu'nda çalışmaya razı oldu ve bu görevin maskesi altında esir kamplarını dolaştı, milliyetçi esirleri kendi gizli birliğine topladı, Sovyet propagandasını yürüttü. Celilcilerin bir kısmı Berlin merkezinde, bazıları Polonya'da Radom ve başka kamplarda faaliyet gösterdiler. 1943 yılında Beyaz Rus partizanlarına karşı gönderilen İdil-Ural Lejyonu tamamen partizanlara katıldı.
Yakalanışı ve ölümü
Nazi casusları tarafından Celil ve arkadaşları yakalandı. Günlerce sorgulandı ve işkence edildi, lastik hortumlar ve elektrik kablolarıyla kırbaçlanıyordu. Sol kolu kırıldı ve böbreklerinde hasar oluşmuştu. Parmakları bükülemeyecek derecede şişmişti. 10 Ağustosta 12 arkadaşıyla tutuklanarak Moabit Hapishanesine gönderildi. 12 Şubat tarihinde 12 arkadaşıyla birlikte yargılanarak idam cezasına mahkûm edildi. 25 Ağustosta aralarında Abdullah Aliş'in de olduğu 12 kişiyle birlikte Plötzensee Hapishanesinde, giyotinle başı kesilerek idam edildi.