Muhammed es-Serahsî
Muhammed es-Serahsî | |
|---|---|
| Doğum | 1009 (Hicri 400) Serahs, Karahanlılar Devleti |
| Ölüm | 1090 (Hicri 483) Merginan, Karahanlılar Devleti |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fıkıh ve Hadis |
| Doktora danışmanı | Abdülaziz el-Halvânî |
| Doktora öğrencileri | Osman el-Beykendî Ebu Bekr el-Hâsırî Mahmud el-Uzcendî |
Muhammed es-Serahsî (Muhammed ibn Ahmed es-Serahsi) (1009/h.400 - 1090/h.483), Karahanlılar devrinde yaşamış fıkıh bilgini. Hanefi mezhebine bağlı olan Serahsi'nin İslam bilim dünyasındaki unvanı 'imamların güneşi' anlamına gelen Şemsü'l Eimme'dir.[1]
Buhara'da Abdülaziz el-Halvânî'nin talebesi oldu ve uzun yıllar derslerinde bulundu. Karahanlı devletinin adil olmayan vergilerin ödenmemesi konusunda halkı harekete geçiren bir fetva vermesi ve meşru olmayan vergileri ödememeleri için halkı kışkırtması sebebiyle,[2][3][4] zamanın Sultanı tarafından, Özkend şehrindeki başkent kalesinin zindanlarında bulunan bir kuyuya hapsedildi. Burada yaklaşık on beş yıl boyunca hapiste kalan Serahsi, hapis hayatının getirdiği zorlukların tedricen azalması ve kendisine hapishanede ders verme izni verilmesinin ardından, kuyunun dibinde öğrencilerine ders vermeye ve kitaplar dikte ettirmeye başlamıştır.[4][5] Hapis hayatının son yıllarında (1086) Özkent'deki hapishaneden alınarak aynı şehirdeki Emir Gûn'un evine nakledilmiş ve ardından h. 480/1087 yılında özgürlüğüne kavuşarak ömrünün son üç yılını geçirdiği Mergan'a (Fergana) dönmüştür.[6][7] Hapis süresinde dikte ettirdiği muhtemel olan eserlerden birisi de el-Mebsut'tur.[8] Zira bu eserinde, Serahsî'nin eseri hapiste olduğu sürede öğrencilerine dikte etme amacıyla yazdırdığını gösteren ifadelere sıkça rastlanır. Hapishaneye düzenli olarak gelen öğrencilerin el-Kâfî'yi hocalarına okumaları ve Serahsî'nin de okunan pasajlar hakkında açıklamada bulunduktan sonra öğrencilerinin yardımıyla metinler hazırlaması ile bu kitabın meydana getirilmiş olması kuvvetle muhtemeldir.[8]
Eserlerinde İslam dünyasının ortak dili olan Arapçayı kullanmakla birlikte, bazen diğer dilleri ve özellikle Farsçayı kullanmıştır. Ayrıca matematik ve cebirde iyi olduğu, şiir ile ilgilendiği belirtilmektedir.[9] Eserlerinde diğer bütün görüşler ve mezhepler hakkında tarafsız ve objektif bir metod izleyerek tahlil yapmaktaydı. Bunun yanında eserlerinde konuları felsefi bir biçimde ele almıştı. Bu açıdan Hanefilikte konuları tahlili bir yöntem ile ele alan ilk şahsiyetlerden birisidir. Siyasi kararların arka planlarına etki eden anlayış ve ikna gücüne sahiptir.[3]
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- El-Mebsut
- 31 ciltten oluşmaktadır. Mustafa Cevat Akşit'in derleyiciliğinde Türkçeye çevrilmiştir.
- Şerhu's Siyeri'l Kebîr
- Şerh-u Ziyâdâti'z Ziyâdât
- Şerhu Muhtasari't Tahâvî
- Şerhu'l Câmii's Sağîr
- El-Usûl
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ http://academia.edu/3447935/imamlar_gunesi_Semsul-Eimme_Muhammed_Ibn_Ahmed_es-Serahsi[ölü/kırık bağlantı] Academia.edu
- ^ Schacht, 9.
- ^ a b YILDIZ, Abdullah (Haziran 1998). ""Serahsî'nin Sünnet Anlayışı Ve Hadislerle Ameli"". Harran Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4. s. 139-159. Erişim tarihi: 20 Haziran 2024.
- ^ a b Tuğ, Salih. Eserlerinde Rastlanan İfadelerine Göre İmam Serahsi'nin Hapis Hayatı, s.43
- ^ Hamidullah, Serahsi Armağanı, 16.
- ^ Leknevi, Abdülhay, el-FEVÂİDÜ'l-BEHİYYE, Mısır 1906. s.158
- ^ Tuğ, Salih. Eserlerinde Rastlanan İfadelerine Göre İmam Serahsi'nin Hapis Hayatı, s.49
- ^ a b "el-MEBSÛT". TDV İslâm Ansiklopedisi. 19 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2024.
- ^ Hamidullah, Serahsi Armağanı, 24.
