Muhammed Cihan Pehlevan
Nusret el-Din Muhammed ibn İldeniz, daha çok Muhammed Cihan-Pehlevan olarak bilinir (Farsça: محمد جهان پهلوان), 1175'ten 1186'ya kadar İldenizliler hükümdarı (atabeg) olan devlet adamıdır. Eldiguz'un oğlu ve halefiydi ve daha sonra yerine kardeşi Kızıl Arslan geçti.
Hayat[değiştir | kaynağı değiştir]
1175'te Şemseddin Eldiguz'un ölümünden sonra, Selçuklu Sultanı Arslan Şah, Azerbaycan Büyük Atabeyinin boyunduruğundan kaçmaya çalıştı ancak başarısız oldu ve Şemseddin'in oğlu yeni Büyük Atabeg Muhammed tarafından zehirlenerek öldürüldü. Cihan Pahlavan (y. 1174-1186). Pahlavan, başkentini Nahçıvan'dan batı İran'daki Hemedan'a devretti ve küçük kardeşi Kızıl Arslan Osman'ı Azerbaycan hükümdarı yaptı. 1174'te Kızıl Arslan, daha sonra başkenti olan Tebriz'i ele geçirdi.[1]
Arslanşah, Eldaniz hükûmetine karşı emirlerle birlikte Azerbaycan'a sefer yaptı, ancak Muhammed Cihan Pahlavan rakibini ortadan kaldırarak yerine oğlu III Tuğrul'u atadı.[2]
Jahan Pahlavan tüm asi emirleri bastırdı ve kilit mevkilere sadık memlükler atadı. Her birini herhangi bir bölge veya kasabayı ikta olarak paylaştırdı. Ravandi'ye göre, hükümdarlığının on iki yılı, devletin varlığının en barışçıl dönemi olarak kabul edilir. “Yönetimi sırasında Gürcüler onunla barıştı ve taleplerini kabul etti”. Bir süre sonra Atabeg, Harezm Şah Tekiş (1172-1200) ile dostane ilişkiler kurdu. Saltanatı sırasında Halife el-Mustadi ve Halife el-Nasır devletin iç işlerine müdahale edemediler.[3] Onun saltanatı altında merkezi güç güçlendirildi ve hiçbir yabancı düşman Atabeylere ait toprakları işgal etmedi. Azerbaycan'a saldıran Gürcüleri defalarca yendi. Orta Asya hükümdarları Harzemşahlarla dostluk ilişkileri kuruldu. Bütün bu gerçekler bilimin, zanaatın, ticaretin ve sanatın gelişmesinde olumlu etki yaptı.
Muhammed Cihan Pahlavan, Azerbaycan ve Arran'ın yönetimini oğlu Nusret el-Din Ebu Bekir'e emanet etti ve Kızıl Arslan'ı vali yaptı. Ayrıca Rey, İsfahan ve Irak'ın geri kalanını oğulları Kutluq İnanj Mahmud ve Amir Amiran Omar'a, Hemedan'ı da Uzbek'e verdi.[3]
Babasının ölümünden sonra Mümine Hatun Türbesi'nin yapımına devam etti. Nahçıvan medresesini yaptıran Muhammed Cihan Pahlavan'ın Atabeyler Camii veya Cuma Camii'ni de yaptırdığına inanılıyor.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Houtsma, M. T. E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, BRILL, 1987, 90-04-08265-4, p. 1053
- ^ Continuity and Change in Medieval Persia. SUNY Press. 1988. ISBN 9780887061332.
- ^ a b Râhat-üs-sudûr ve âyet-üs-sürûr. 2. Türk Tarih Kurumu. 1999. ISBN 978-9751611512.SÜLEYMAN ER- RÂVENDÎ, MUHAMMED B. ALI B (1999). Râhat-üs-sudûr ve âyet-üs-sürûr. Vol. 2. Türk Tarih Kurumu. ISBN 978-9751611512.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Luther, K. A. (1987). "Atābakān-e Adharbayjān". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 8. ss. 890-894.