Mezıtha
Mezıtha, Çerkes mitolojisinde orman ve avcıların tanrısıdır.[1][2][3][4]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Mezıtha adı, Mez (orman) ve Tha (tanrı) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur.
Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Çerkesler avcılığın Mezıtha kontrolünde olduğuna ve ondan habersiz hiçbir şey avlanamayacağına inanırlardı. Avladıkları her şeyin Mezıtha'nın kendilerine yaptığı bir iyilik olduğunu düşünürlerdi. "Pşışezıtha" adlı şarkıda Mezıtha'nın usta bir avcı olduğu, bir fili eline alabilecek kadar iri olduğu söylenir, ona iğdiş edilmiş koç kurban edilir ve kendisine Thamadej diye hitap edilirdi. Mezıtha'nın zoomorfik özellikleri vardır ve yaban domuzunun sırtında avlanır. Yine de Mezıtha daha çok insani özelliklere sahiptir ve bir erkek şeklinde tasvir edilir, bir de eşi vardır.
Avcıların tanrısı ilk olarak Mez Guaşe şeklinde tanrıça olarak ortaya çıkmıştır. Ataerkil yapı hakim olduktan sonra Mez Guaşe karakteri erkeğe dönüşerek Mezıtha olmuştur. Sonraki dönemlerde toplumsal yaşam değişip geliştikçe Mezıtha karakteri de zayıflayarak Mezıtl şeklini almış ve tanrısal özelliklerini kaybetmiştir. Yine de bu Mezıtha'nın insanların yaşamından tamamen silindiği anlamına gelmeyip Mezıtha ve Mezıtl bir arada Çerkeslerin düşünce yapısındaki yerini korumuştur. Mezıtha, tanrısal özelliklerini korumaya devam ederken, Mezıtl insanları korkutan ve onlara zarar veren bir yaratığa dönüşmüştür.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bağ, Yaşar (1997). Türklerde ve Çerkeslerde İslam öncesi kültür din tanrı. Çiviyazıları. s. 183. ISBN 9758086154. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ Kalkan, Yeldar Barış (2006). Çerkes halkı ve sorunları: Çerkes tarih, kültür, coğrafya ve siyasetine sınıfsal yaklaşım. Gün Yayıncılık. s. 222. ISBN 9758581376. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ Türk dünyası araştırmaları. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. 1997. s. 63. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ Türkdoğan, Orhan (1997). Etnik sosyoloji: Türk etnik sosyolojisi. Timaş Yayınları. s. 411. ISBN 9753622384. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ Mihail Mijayev, Madina Pashtova. Çerkes Mitolojisi Ansiklopedisi. Metropol Yayınları. ss. 121-122.