Meyan sayfasının kaynağını görüntüle

{{Taksobitki
| ad = Meyan
| resim = Gardenology.org-IMG 2804 rbgs11jan.jpg
| alem = [[Bitki|Plantae]] (<small>Bitkiler</small>)
| bölüm = [[Kapalı tohumlular|Magnoliophyta]] <br /><small>(Kapalı tohumlular)</small>
| sınıf = [[İki çenekliler|Magnoliopsida]] <br /><small>(İki çenekliler)</small> 
| takım = [[Fabales]]
| familya = [[Baklagiller|Fabaceae]] <br /><small>(Baklagiller)</small> 
| cins = [[Glycyrrhiza]]
| tür = G. glabra
| ikili_ad = Glycyrrhiza glabra
| ikili_ad_yazar = [[Carolus Linnaeus|L.]]
| diğer_adları = Piyan
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Glycyrrhiza glabra}} 
}}

'''Meyan''' (''Glycyrrhiza glabra''), yaklaşık 120–150&nbsp;cm'e kadar boylanabilen, [[Baklagiller]] ailesinden çok yıllık bir çalımsı bitkidir. Anavatanı Rusya ve Çin'dir.

Küçük, mavimsi, mor [[çiçek (botanik)|çiçekleri]] 0,8–1,2&nbsp;cm boyundadır. 7–15 santimetre boyunda [[yaprak]]ları ve toprağın altında boyu 1 metreye ulaşan bir [[kök]] yapısı vardır. [[Akdeniz]] ülkelerinde, güneydoğu [[Avrupa]]'da ve [[Asya]]'nın bazı kesimlerinde yetişir.

== Adlandırma ==
İsmi meyan olan diğer bitkilerden ayırmak için ''Glycyrrhiza'' cinsinden olanlara '''tatlı meyan''' adı da verilir. '''[[sofora|Acı meyan]]''' adı ''Sophora'' cinsinden bitkiler için kullanılır. Aynı adın lokal şiveli biçimi olan '''acı piyan''' ismi ise [[sarı meyan]] (''Thermopsis turcica'') için kullanılmaktadır.
Türkiye'de yöreye göre, yöre ağzından kaynaklanan isim değişkenliği gösterir. (Mayan, Biyam, Boyam) Adana'da aşlama olarak adlandırılır.

== Tanımı ==
Meyan kökü, 9-17 yaprakçıklı, yaklaşık {{dönüştürme|7|–|15|cm|in|frac=2}} uzunluğunda ince uzun yapraklı, {{dönüştürme|1|m|in|-1}}'e yüksekliğe ulaşan, [[çok yıllık]] [[otsu bitki|otsu]] bir bitkidir. [[Çiçek]]ler, {{dönüştürme|8-12|mm|in|frac=16}} uzunluğunda, mordan soluk beyazımsı maviye kadar değişen renklerde ve gevşek salkımlıdır. [[Meyve]], birkaç [[tohum]]lu, {{dönüştürme|20-30|mm|in|frac=8}} uzunluğunda dikdörtgen bir [[Bakliyat|kabuk]]’tur.<ref name=rhs>Huxley, A., ed. (1992). ''New RHS Dictionary of Gardening''. {{ISBN|0-333-47494-5}}</ref> Kökleri dal biçimlidir (stolonifer).<ref>Brown, D., ed. (1995). "The RHS encyclopedia of herbs and their uses". {{ISBN|1-4053-0059-0}}</ref>

== Kimya ==
[[Dosya:Glycyrrhizic Acid.svg|küçükresim|sol|Meyan kökünün tatlılığının çoğu glisirizin'den gelir.]]
[[Dosya:Sections of liquorice root.jpg|küçükresim|Meyan kökü bölümleri]]

Meyan kökü kokusu, toplam uçucuların %3'üne kadar anetol içeren bileşiklerin karmaşık ve değişken bileşiminden gelir. Meyan kökündeki tatlılığın çoğu, [[şeker]]'den 30-50 kat daha tatlı olan glisirizin'den gelir. Tatlılık şekerden farklıdır, daha az anlık, ekşi ve daha uzun sürer.

Meyan kökü köklerinde bulunan izoflavan glabren ve izoflavan glabridin fitoöstrojenlerdir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Somjen |ad1=D. |soyadı2=Katzburg |ad2=S. |soyadı3=Vaya |ad3=J. |soyadı4=Kaye |ad4=A. M. |soyadı5=Hendel |ad5=D. |soyadı6=Posner |ad6=G. H. |soyadı7=Tamir |ad7=S. |doi=10.1016/j.jsbmb.2004.04.008 |başlık=Estrogenic activity of glabridin and glabrene from licorice roots on human osteoblasts and prepubertal rat skeletal tissues |dergi=The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology |cilt=91 |sayı=4–5 |sayfalar=241-246|yıl=2004 |pmid=15336701 |s2cid=16238533 }}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı 
|doi= 10.1016/S0960-0760(01)00093-0 
| soyadı1 = Tamir | ad1 = S. 
| soyadı2 = Eizenberg | ad2 = M. 
| soyadı3 = Somjen | ad3 = D. 
| soyadı4 = Izrael | ad4 = S. 
| soyadı5 = Vaya | ad5 = J. 
|başlık= Estrogen-like activity of glabrene and other constituents isolated from licorice root 
|url= https://archive.org/details/sim_journal-of-steroid-biochemistry-and-molecular-biology_2001-09_78_3/page/291
|dergi= The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology 
|cilt= 78 
|sayı= 3 
|sayfalar=291-298|yıl= 2001 
| pmid = 11595510
| s2cid = 40171833 }}</ref>

== Yetiştirme ==
Meyan kökü, en iyi şekilde tam güneşli derin vadilerde iyi drene edilmiş topraklarda yetişir. Ekimden iki ila üç yıl sonra sonbaharda hasat edilir.<ref name=rhs/> Meyan kökü üreten ülkeler arasında Hindistan, İran, İtalya, Afganistan, Çin, Pakistan ([[Urduca]]'da {{transliterasyon|ur|mulethi}}), Irak, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye vardır.<ref name=Mafco2010>[https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/945235/000095012311021958/y04589e10vk.htm M & F Worldwide Corp., Annual Report on Form 10-K for the Year Ended December 31, 2010] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200803083433/https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/945235/000095012311021958/y04589e10vk.htm |tarih=3 Ağustos 2020 }}.</ref> Hindistan'da [[Maharashtra]] bölgesinde meyan köküne {{transliterasyon|mr|jyeshthamadh}} ({{dil|mr|ज्येष्ठमध}}) denilir.

2019'da dünya meyan kökü ekstresi pazarı {{US$}}191 milyon A.B.D. [[Dolar]]ı idi. En büyük ihracatçıların başında [[Fransa]], [[Özbekistan]], Çin ve [[İran]] geliyordu ve her birinin pazar payı toplamın yaklaşık 10– %14'ü kadardı.<ref name="oec">{{Web kaynağı | başlık = Liquorice extract: world market | url = https://oec.world/en/profile/hs92/liquorice-extract | yayıncı = Observatory of Economic Complexity | erişimtarihi = 11 Mart 2021 | tarih = 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210415011527/https://oec.world/en/profile/hs92/liquorice-extract | arşivtarihi = 15 Nisan 2021}}</ref>

Dünyada şirket olarak en büyük üreticisi meyan kökü üretiminin %70'ini gerçekleştiren [[:en:M&F Worldwide|M&F Worldwide]]'dır ve üretiminin %73'ünü tütün ürünlerine tat ve aroma kazandırmak isteyen ABD orijinli sigara firmalarına satmakta olduğunu açıklamıştır.<ref>M & F Worldwide Corp., Annual Report on Form 10-K for the Year Ended December 31, 2005.</ref>

== Kullanımı ==
[[Dosya:Illustration Glycyrrhiza glabra0.jpg|sol|küçükresim|upright=0.59|Meyanın yapısı]]
Bitkinin kökü "'''meyan kökü'''" olarak bilinir ve [[tıp]]ta kullanımı yaygındır. Kök, lezzetlidir, ekstrakte edilmek suretiyle [[kola]], [[meyan kökü şekeri]] ve [[Meyan şerbeti]] yapımında kullanılır.

Meyan bitkisinin kökleri ve yeraltındaki gövdesi (rizom) [[baharat]] olarak kullanılır. Tatlı, sert ve tuzlu bir tada ve hoş bir kokuya sahiptir.

[[Kök]]lerin suyla kaynatılıp, suyun buharlaştırılmasıyla elde edilen [[bal]]ına çubuk şekli verilir. Bu bal, tatlı, pasta, şekerleme ve çikolata yapımında kullanılır.

"Meyankökü"nü Kuzey Avrupalılar tatlılarda, Çinliler ise daha çok yemeklerde çeşni olarak kullanırlar.

[[Kola]]lı içeceklere tat vermek için de katılır.
[[Dosya:Glycyrrhiza glabra (Pile of Spanish wood chips).jpg|küçükresim|sol|upright=1.09|Meyan odunu]]
[[Dosya:Glycyrrhiza echinata MHNT.BOT.2011.3.43.jpg|küçükresim|''Glycyrrhiza glabra'']] 
Türkiye’nin güney illeri ve çevresinde meyan kökü demlenerek şerbet olarak tüketilir. [[Meyan şerbeti]] yaz aylarının değişmez içeceğidir.

Mide ve bağırsak hastalıklarına iyi geldiğine inanılır.

===Tütün===

Meyankökü, [[tütün]] için tatlandırıcı bir madde olarak, Amerikan harmanı [[sigara]]lar, nemli [[enfiye]], [[çiğneme tütünü]] ve [[pipo|pipo tütün]]’lerinin imalatında tat arttırıcı ve nemlendirici maddeler olarak kullanılır.<ref name=Mafco2010/><ref>Erik Assadourian, [http://www.worldwatch.org/brain/media/pdf/pubs/vs/2005_cigarettes.pdf Cigarette Production Drops] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111209043353/http://www.worldwatch.org/brain/media/pdf/pubs/vs/2005_cigarettes.pdf |tarih=9 Aralık 2011}}, ''Vital Signs 2005'', at 70.</ref> Meyan kökü, tütün ürünlerine doğal bir tatlılık ve tütün endüstrisinde kullanılan doğal ve taklit tatlandırıcı bileşenlerle kolayca karışan ayırt edici bir tat sağlar.<ref name=Mafco2010/> Meyan kökü sigara sarma kağıtlarına da eklenebilir. 2009 itibarıyla, ABD [[FDA|Gıda ve İlaç İdaresi]], sigaralardan mentol dışında herhangi bir "niteleyici tatların" kullanılmasını yasakladı, ancak diğer üretilmiş tütün ürünlerini yasaklamadı.<ref name="fda09">{{Web kaynağı | başlık = Flavored Tobacco | url = https://www.fda.gov/TobaccoProducts/Labeling/ProductsIngredientsComponents/ucm2019416.htm | yayıncı = US Food and Drug Administration | erişimtarihi = 21 Aralık 2017 | tarih = 22 Eylül 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151028065518/https://www.fda.gov/TobaccoProducts/Labeling/ProductsIngredientsComponents/ucm2019416.htm | arşivtarihi = 28 Ekim 2015}}</ref>

===Yiyecek ve şekerleme===
[[Dosya:Baton de reglisse.jpg|küçükresim|Kurutulmuş meyan kökü çubukları]]
Meyan kökü aroması, çok çeşitli [[Meyan (şeker)|şekerler veya şekerlemeler]] ‘in içinde bulunur. Bu şekerlemelerin çoğunda tat [[anason]] yağı ile güçlendirilmiştir. Bu nedenle gerçek meyan kökü içeriği çok azdır. Meyan kökü şekerlemeleri öncelikle Avrupa'daki tüketiciler tarafından satın alınır ancak Avustralya ve Yeni Zelanda gibi diğer ülkelerde de sevilir.<ref name=Mafco2010/>

Hollanda'da meyankökü şekerlemesi ("damla") en popüler tatlı biçimlerinden biridir. Birçok şekilde satılır. [[Nane]], [[mentol]], [[anason]] veya [[Akdeniz defnesi]] ile karıştırmak için oldukça popülerdir. [[Amonyum klorür]] ({{dil|fi|salmiak}}) ile karıştırmak da Finlandiya'da olduğu gibi popülerdir. Hollanda'da salmiak meyan kökünün popüler bir örneği {{dil|nl|zoute drop}} ('tuzlu meyankökü') olarak bilinir ancak çok az tuz (sodyum klorür) içerir.<ref>[http://nevo-online.rivm.nl/] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20230427131452/https://nevo-online.rivm.nl/ |tarih=27 Nisan 2023 }} the online Dutch food composition database]</ref> Sert, tuzlu tatlılar, meyankökü aromalı alkollerin olduğu özellikle Danimarka ve Finlandiya gibi [[İskandinav ülkeleri]]'nde de popülerdir.

Kurutulmuş meyan kökü çubukları, son yıllarda popülariteleri azalmış olsa da, bir zamanlar İngiltere'de olduğu gibi, Hollanda'da da kendi başlarına geleneksel bir şekerlemedir. Şeker olarak çiğnemek için {{dil|nl|zoethout}} ('tatlı ağaç') çubukları olarak satılırdı. Çiğneyerek ve emildiğinde yoğun bir tatlı tadı verir. Tatlılık, dişlere zarar vermeden sükrozdan 30 ila 50 kat daha güçlüdür. 1970'lerden beri, {{dil|nl|zoethout}} daha nadir bulunur oldu ve yerini tüketmesi daha kolay olan 'damla' dahil çeşitli şekerler aldı.

[[Dosya:Liquiritiae radix suessholzwurzel.jpg|küçükresim|sağ|Meyan kökü cipsleri]]

İngiltere [[Yorkshire]]'deki Pontefract, şekerle karıştırılan meyan kökünün çağdaş şekilde tatlı olarak kullanılmaya başlandığı yerdir.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.aboutfood.co.uk/places/yorkshire_guide.html |yayıncı=AboutFood.com |başlık=Right good food from the Ridings |tarih=25 Ekim 2007 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070607194557/http://www.aboutfood.co.uk/places/yorkshire_guide.html |arşivtarihi= 7 Haziran 2007 }}</ref> Pontefrakt keki ilk olarak orada yapıldı.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.bbc.com/travel/story/20190710-the-strange-story-of-britains-oldest-sweet |yayıncı=BBC Travel |başlık=The strange story of Britain's oldest sweet |tarih=11 Temmuz 2019 |erişimtarihi=22 Nisan 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210415012818/http://www.bbc.com/travel/story/20190710-the-strange-story-of-britains-oldest-sweet |arşivtarihi=15 Nisan 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>

Cumbria, Durham ilçesi, Yorkshire ve Lancashire'da halk arasında 'İspanyol' olarak bilinir. Çünkü İspanyol rahipler [[Thirsk]] yakınlarındaki Rievaulx Manastırı'nda meyan kökü yetiştirdiler.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.thenorthernecho.co.uk/news/918508.where_liquorice_roots_go_deep/ | başlık = Where Liquorice Roots Go Deep | yayıncı = Northern Echo | erişimtarihi = 9 Aralık 2008 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090612112329/http://www.thenorthernecho.co.uk/news/918508.where_liquorice_roots_go_deep/ | arşivtarihi = 12 Haziran 2009}}</ref>

İtalya, İspanya ve Fransa'da meyan kökü doğal haliyle sevilir. Bitkinin kökü çıkarılır, yıkanır, kurutulur ve ağız ferahlatıcı olarak çiğnenir.

İtalya genelinde şekersiz meyankökü, yalnızca %100 saf meyan kökü özünden yapılan küçük siyah parçalar halinde tüketilir. [[Calabria]]'da saf meyan kökü özünden popüler bir [[likör]] yapılır ve [[Reggio Emilia]]'da acqua d'orcio adıyla ünlü bir [[meşrubat]] yapılır. 
Meyan kökü Suriye, Mısır ve Türkiye'de [[Gaziantep]] ve [[Diyarbakır]]'da içecek olarak dükkanlarda ve sokak satıcılarında satılır.

===Araştırma===

Glisirizin'in özellikleri, [[hepatit C]] veya topikal [[sedef hastalığı]] tedavisi gibi ön araştırma aşamasındadır.<ref name=nih/><ref>{{Akademik dergi kaynağı|pmid=27786567|yıl=2017|soyadı1=Yu|ad1=J. J|başlık=Compound glycyrrhizin plus conventional therapy for psoriasis vulgaris: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials|dergi=Current Medical Research and Opinion|cilt=33|sayı=2|sayfalar=279-287|soyadı2=Zhang|ad2=C. S|soyadı3=Coyle|ad3=M. E|soyadı4=Du|ad4=Y|soyadı5=Zhang|ad5=A. L|soyadı6=Guo|ad6=X|soyadı7=Xue|ad7=C. C|soyadı8=Lu|ad8=C|doi=10.1080/03007995.2016.1254605|s2cid=4394282}}</ref>

===Geleneksel tıp===
[[Geleneksel Çin tıbbı]]’nda, ilgili bir tür olan ''Glycyrrhiza uralensis''  (genellikle "meyan kökü" olarak çevrilir) {{transliterasyon|zh|gancao}} ({{zh|c=甘草|l=tatlı ot}}) olarak bilinir ve formüldeki bileşenleri "uyumlaştırdığına" inanılır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Bensky |ad=Dan |başlık=Chinese Herbal Medicine: Materia Medica, Third Edition |url=https://archive.org/details/chineseherbalmed0000bens_u1i1_3edi |yayıncı=Eastland Press |yıl=2004 |isbn=978-0-939616-42-8 |yazarlarıgöster=etal}}</ref> Herhangi bir tıbbi amaç için güvenli veya etkili olduğunu gösteren yeterli ve kaliteli klinik araştırma olmamasına rağmen meyan kökü [[Ayurveda]]'da çeşitli hastalıkları tedavi edebileceği inancıyla kullanılmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Ayurveda: Its Principles & Philosophies |soyadı=Balakrishna |ad=Acharya |yayıncı=Divya prakashan |yıl=2006 |isbn=978-8189235567 |yer=New Delhi, India |sayfa=206}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|pmc=5554347|yıl=2017|soyadı1=Tewari|ad1=D|başlık=Ethnopharmacological Approaches for Therapy of Jaundice: Part II. Highly Used Plant Species from Acanthaceae, Euphorbiaceae, Asteraceae, Combretaceae, and Fabaceae Families|dergi=Frontiers in Pharmacology|cilt=8|sayfalar=519|soyadı2=Mocan|ad2=A|soyadı3=Parvanov|ad3=E. D|soyadı4=Sah|ad4=A. N|soyadı5=Nabavi|ad5=S. M|soyadı6=Huminiecki|ad6=L|soyadı7=Ma|ad7=Z. F|soyadı8=Lee|ad8=Y. Y|soyadı9=Horbańczuk|ad9=J. O|soyadı10=Atanasov|ad10=A. G|doi=10.3389/fphar.2017.00519|pmid=28848436|doi-access=ücretsiz}}</ref><ref name="Christensen2009">{{Kitap kaynağı|author=Wendy Christensen|başlık=Empire of Ancient Egypt|url=https://books.google.com/books?id=LpQBdsH12acC&pg=PA98|yıl=2009|yayıncı=Infobase Publishing|isbn=978-1-60413-160-4|sayfalar=98-}}</ref>

Avrupa Tıp Ajansı, bitkisel ilaçlar listesine meyankökü ekledi.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Liquiritiae radix | url = https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/liquiritiae-radix#consultation-section | yayıncı = European Medicines Agency | erişimtarihi = 1 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200615083355/https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/liquiritiae-radix#consultation-section | arşivtarihi = 15 Haziran 2020}}</ref>

===Zehirliliği===
Meyan kökünün başlıca doz sınırlayıcı zehirleri, aktif bileşenleri olan glisirizin ve enoksolonun [[kortizol]] bozunmasına önleme etkisi nedeniyle doğası gereği [[kortikosteroid]]'dir. Meyan kökü, [[ödem]], [[hipokalemi]], kilo alımı veya kaybı ve [[yüksek tansiyon]] yapabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Olukoga |ad1=A |ad2=D |soyadı2=Donaldson  |başlık=Liquorice and its health implications. |dergi=The Journal of the Royal Society for the Promotion of Health |tarih=June 2000 |cilt=120 |sayı=2 |sayfalar=83-9|doi=10.1177/146642400012000203 |pmid=10944880|s2cid=39005138 }}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Armanini |ad1=D |ad2=C |soyadı2=Fiore |ad3=MJ |soyadı3=Mattarello |ad4=J |soyadı4=Bielenberg |soyadı5=Palermo |ad5=M |başlık=History of the endocrine effects of licorice. |dergi=Experimental and Clinical Endocrinology & Diabetes |tarih=September 2002 |cilt=110 |sayı=6 |sayfalar=257-61|doi=10.1055/s-2002-34587 |pmid=12373628}}</ref>

Amerika Birleşik Devletleri [[FDA|Gıda ve İlaç İdaresi]] meyan kökü ve glisirizin dahil türevlerini içeren gıdaların aşırı tüketilmediği takdirde güvenli olduğuna inanmaktadır.

Diğer yargı bölgeleri günde 100 ila 200&nbsp;mg'dan (1,5 ila 3,1 gr)'dan fazla glisirizin, yaklaşık 70 ila 150 g (2+1⁄2 ila 5+1⁄4 oz)'dan daha fazla meyan kökü şekerlemesi eşdeğerinin fazlasını önermez.<ref name="SAGE Publications"/> Meyan kökü hamilelikte yenmemeli ve kullanılmamalıdır.<ref name=nih/>

===Mantar ilacı===
[[Uçucu yağ]]'lar ''[[Aspergillus flavus]]'' büyümesini engeller.<ref name="Mamedov-Egamberdieva-2019">{{Kitap kaynağı | soyadı1=Mamedov | ad1=Nazim A. | soyadı2=Egamberdieva | ad2=Dilfuza |başlık=Plant and Human Health, Volume 3 |bölüm=Phytochemical Constituents and Pharmacological Effects of Licorice: A Review |yayıncı=[[Springer Publishing]] |yayınyeri=Cham |yıl=2019 | isbn=978-3-030-04407-7 |doi=10.1007/978-3-030-04408-4_1 |sayfalar=1-21| s2cid=104427400 }}</ref>

==Yan etkileri==

Meyan kökü, glisirizik asit (GZA) içeren ''Glycyrrhiza glabra'' bitkisinden elde edilen bir özdür. GZA molekülleri bir glisiretinik asit molekülünden ve iki glukuronik asit molekülünden oluşur.<ref name="KrähenbühlHasler1994">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Krähenbühl|ad1=Stephan|soyadı2=Hasler|ad2=Felix|soyadı3=Krapf|ad3=Reto|başlık=Analysis and pharmacokinetics of glycyrrhizic acid and glycyrrhetinic acid in humans and experimental animals|url=https://archive.org/details/sim_steroids_1994-02_59_2/page/121|dergi=Steroids|cilt=59|sayı=2|yıl=1994|sayfalar=121-126|issn=0039-128X|doi=10.1016/0039-128X(94)90088-4|pmid=8191540|s2cid=22198298}}</ref>

Bitkinin kökünden elde edilen özler meyan kökü, tatlı kök ve glisiriza özü olarak adlandırılabilir. ''G. glabra'' Avrupa ve Batı Asya'da yetişir. Ağızdan alındığında, glisiretinik asit ürünü insan idrarında bulunurken GZA bulunmaz.<ref name="KrähenbühlHasler1994"/> Bu, glisiretik asidin insanların bağırsaklarında emildiğini ve metabolize edildiğini gösterir. GZA bağırsaklarda bakteriler tarafından glisiretik aside hidrolize edilir.<ref name="AkaoAkao1987">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Akao|ad1=Taiko|soyadı2=Akao|ad2=Teruaki|soyadı3=Kobashi|ad3=Kyoichi|başlık=Glycyrrhizin .BETA.-D-glucuronidase of Eubacterium sp. from human intestinal flora.|dergi=Chemical and Pharmaceutical Bulletin |cilt=35|sayı=2|yıl=1987|sayfalar=705-710|issn=0009-2363|doi=10.1248/cpb.35.705|pmid=3594680|doi-access=ücretsiz}}</ref>

Binlerce yıldır ''G. glabra'', hazımsızlık ve mide iltihabı dahil olmak üzere tıbbi amaçlar için kullanılır.<ref name="Gibson1978">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı=Gibson |ad= M. R. |dergi=Lloydia|yıl= 1978 |cilt= 41|sayı=4 |sayfalar=348-354|başlık= Glycyrrhiza in old and new perspectives|pmid= 353426}}</ref> G. glabra ayrıca öksürüğü kesmede, ülser tedavisinde ve müshil olarak da kullanılır. GZA tuzları birçok üründe tatlandırıcı ve aroma verici olarak da kullanılır. Meyan kökünün kabaca %90 kullanımı tütün endüstrisinde kullanılır. Geri kalan kullanımı %5 olacak şekilde gıda ve eczacılık ürünleri arasında eşit olarak paylaştırılır.<ref>''[[Federal Register]]'', 1983</ref>

Meyan kökü özü genellikle birçok tatlı ve şekerlemelerde, bazı ilaçlarda ve kök birası gibi içeceklerde de bulunur. Ayrıca sakız, enfiye gibi tütün ürünleri ve diş macununda da kullanılabilir.

Bol miktarda meyan kökü alımının zehirleyici etkileri olabilir. Vücut sodyum tutup potasyumu kaybederek biyokimyasal ve hormonal faaliyetleri değiştirdiğinde hipermineralokortikosteroid sendromu oluşabilir.<ref name="OmarKomarova2012">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Omar|ad1=H. R.|soyadı2=Komarova|ad2=I.|soyadı3=El-Ghonemi|ad3=M.|soyadı4=Fathy|ad4=A.|soyadı5=Rashad|ad5=R.|soyadı6=Abdelmalak|ad6=H. D.|soyadı7=Yerramadha|ad7=M. R.|soyadı8=Ali|ad8=Y.|soyadı9=Helal|ad9=E.|soyadı10=Camporesi|ad10=E. M.|başlık=Licorice abuse: time to send a warning message|dergi=Therapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism|cilt=3|sayı=4|yıl=2012|sayfalar=125-138|issn=2042-0188|doi=10.1177/2042018812454322|pmid=23185686|pmc=3498851}}</ref> Bu faaliyetlerden bazıları, homoeostazdaki değişimlerini telafi etmek için daha alçak [[aldosteron]] seviyesi, renin-anjiyotensin sisteminin azalması ve atriyal natriüretik hormon seviyelerinin yükselmesidir.<ref name="MackenzieHoefnagels1990">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Mackenzie|ad1=Marius A.|soyadı2=Hoefnagels|ad2=Willibrord H. L.|soyadı3=Jansen|ad3=Renè W. M. M.|soyadı4=Benraad|ad4=Theo J.|soyadı5=Kloppenborg|ad5=Peter W. C.|başlık=The Influence of Glycyrrhetinic Acid on Plasma Cortisol and Cortisone in Healthy Young Volunteers|dergi=The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism|cilt=70|sayı=6|yıl=1990|sayfalar=1637-1643|issn=0021-972X|doi=10.1210/jcem-70-6-1637|pmid=2161425}}</ref>

Diğer bazı zehirlenme belirtileri, elektrolit dengesizliği, [[ödem]], artmış [[kan basıncı]], kilo alımı, kalp problemleri ve halsizliktir. Belirtiler zehirlenme şiddetine bağlıdır. Yorgunluk, [[nefes darlığı]], [[böbrek yetmezliği]] ve felç diğer bazı şikayetlerdir.<ref name="BlachleyKnochel1980">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Blachley|ad1=Jon D.|soyadı2=Knochel|ad2=James P.|başlık=Tobacco Chewer's Hypokalemia: Licorice Revisited|dergi=New England Journal of Medicine|cilt=302|sayı=14|yıl=1980|sayfalar=784-785|issn=0028-4793|doi=10.1056/NEJM198004033021405|pmid=6986557}}</ref><ref name="Toner1985">{{Akademik dergi kaynağı| pmid= 4059165| soyadı1= Toner | ad1= J. M.| soyadı2=  Ramsey | ad2= L. E. |yıl=1985|başlık=Liquorice can damage your health| url= https://archive.org/details/sim_practitioner_1985-10_229_1408/page/858|dergi=  Practitioner|cilt= 229|sayı=1408|sayfalar=858-860}}</ref> 2020'de doktorlar aşırı derecede düşük potasyum seviyeleri nedeniyle kalp durmasından ölen bir adam vakası bildirdi. Ölen kişi daha önce üç haftadır günde bir torba siyah meyan kökü yiyordu.<ref name="EdelmanButala2020">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Edelman|ad1=Elazer R.|soyadı2=Butala|ad2=Neel M.|soyadı3=Avery|ad3=Laura L.|soyadı4=Lundquist|ad4=Andrew L.|soyadı5=Dighe|ad5=Anand S.|tarih=24 Eylül 2020|editör-soyadı=Cabot|editör-ad=Richard C.|editör2-soyadı=Rosenberg|editör2-ad=Eric S.|editör3-soyadı=Pierce|editör3-ad=Virginia M.|editör4-soyadı=Dudzinski|editör4-ad=David M.|editör5-soyadı=Baggett|editör5-ad=Meridale V.|editör6-soyadı=Sgroi|editör6-ad=Dennis C.|editör7-soyadı=Shepard|editör7-ad=Jo-Anne O.|editör8-soyadı=Tran|editör8-ad=Kathy M.|editör9-soyadı=Roberts|editör9-ad=Matthew B.|başlık=Case 30-2020: A 54-Year-Old Man with Sudden Cardiac Arrest|dergi=New England Journal of Medicine|dil=İngilizce|cilt=383|sayı=13|sayfalar=1263-1275|doi=10.1056/NEJMcpc2002420|pmid=32966726|pmc=8568064|hdl=1721.1/135269|issn=0028-4793}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|soyadı=Cramer|ad=Maria|tarih=26 Eylül 2020|başlık=A Man Died After Eating a Bag of Black Licorice Every Day|dil=en-US|iş=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2020/09/26/health/black-licorice-death-boston.html|erişimtarihi=27 Eylül 2020|issn=0362-4331|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200927014221/https://www.nytimes.com/2020/09/26/health/black-licorice-death-boston.html|arşivtarihi=27 Eylül 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

Meyan kökü zehirlenmesinin çoğu olumsuz etkisi, GZA'nın mineralokortikoid etkilerine bağlanır. Meyan kökü dozuna ve alımına bağlı olarak ciddi sorunlar ve hatta hastaneye yatışlar ortaya çıkarsbilir. Önceden kalp veya böbrek sorunları olan kişiler GZA ve meyan kökü zehirlenmesine karşı daha duyarlı olabilir.<ref name="OmarKomarova2012"/>

Zehirlenmeyi önlemek için tüketilen meyan kökü miktarını izlemek önemlidir. Etkiler çeşitli faktörlerden etkilendiği ve kişiden kişiye değiştiği için güvenli bir seviye belirlemek zordur. En hassas kişilerde, günlük yaklaşık {{cvt|100|mg}} GZA alımı sorunlara neden olabilir.<ref name="Adeneye2014">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Adeneye|ad1=Adejuwon Adewale|başlık=Subchronic and Chronic Toxicities of African Medicinal Plants|yıl=2014|sayfalar=99-133|doi=10.1016/B978-0-12-800018-2.00006-6|dergi=Toxicological Survey of African Medicinal Plants|isbn=9780128000182}}</ref> Bu, {{cvt|50|g}} meyan kökü tatlısına eşdeğerdir. Bununla birlikte, çoğu insan belirtileri yaşamadan önce {{cvt|400|mg}}'a kadar GZA tüketebilir. Bu ise yaklaşık {{cvt|200|g}} meyan kökü şekeridir. Pratik bir kural, normal sağlıklı bir kişinin günde {{cvt|10|mg}} GZA tüketebileceğidir.<ref name="StørmerReistad1993">{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Størmer|ad1=F.C.|soyadı2=Reistad|ad2=R.|soyadı3=Alexander|ad3=J.|başlık=Glycyrrhizic acid in liquorice—Evaluation of health hazard|url=https://archive.org/details/sim_food-and-chemical-toxicology_1993-04_31_4/page/303|dergi=Food and Chemical Toxicology|cilt=31|sayı=4|yıl=1993|sayfalar=303-312|issn=0278-6915|doi=10.1016/0278-6915(93)90080-I|pmid=8386690}}</ref>

==Galeri==
<gallery>
Image:Réglisse(racine).JPG|Kabuğu ile meyan kökü
Dosya:Glycyrrhiza glabra inflorescence.jpg|'' G. glabra'' 'nın çiçeklenmesi
Dosya:2013.02-402-022aP Liquorice products tue05feb2013.jpg|Çeşitli meyan kökü ürünleri 
Image:Liquorice4.jpg|Farklı aromaları olan meyan kökü çubukları
Dosya:Gardenology.org-IMG 2804 rbgs11jan.jpg|Yapraklar
Image:Glycyrrhiza glabra - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-207.jpg|Koehler'in ''Medicinal-Plants'' (tr:''Tıbbi Bitkiler'') kitabından ''G. glabra'' 
</gallery>

{{Temiz}}

==Dış bağlantılar==
* {{cite EB1911|wstitle=Liquorice |volume=16 |short=x}}
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:496941-1 ''Glycyrrhiza glabra'' (licorice)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20221021073625/https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:496941-1 |tarih=21 Ekim 2022 }}, Kew plant profile
* [http://pubs.acs.org/cen/whatstuff/stuff/8032licorice.html What's That Stuff?: Licorice] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20081104072739/http://pubs.acs.org/cen/whatstuff/stuff/8032licorice.html |tarih=4 Kasım 2008 }}, ''[[Chemical & Engineering News]]''

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Ek kaynakça ==
{{Kaynakça}}

{{iki çenekliler-taslak}}
{{baklagiller}}
{{şifalı otlar ve mantarlar}}
{{otorite kontrolü}}

[[Kategori:Faboideae]]
[[Kategori:Baharat bitkileri]]
[[Kategori:Monoamin oksidaz inhibitörleri]]
[[Kategori:Carl Linnaeus tarafından adlandırılmış taksonlar]]
[[Kategori:Şifalı bitkiler]]
[[Kategori:1753'te tanımlanan bitkiler]]
[[Kategori:Hint baharatları]]