Meshiler
 Günümüzde Mesheti diyalektinin konuşulduğu yerlerin yayılımı | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
Gürcücenin Mesheti lehçesi | |
| Din | |
Ağırlık olarak Gürcü Ortodoks Katolik ve Müslüman azınlık da var. |
Meshetililer (Gürcüce: მესხები, okunuşu: "mesh'ebi"), Gürcülerin alt koludur. Meshetililer, Gürcücenin bölgesel lehçeleri arasında resmi Gürcüceye görece daha yakın olan Mesheti lehçesini konuşmaktadır. Güney Gürcistan'daki tarihi Mesheti bölgesinin yerli halkıdır.[1][2] Günümüzde nüfusun büyük çoğunluğu Gürcü Ortodokstur. Küçük bir kısmı ise Katolik ve Müslümandır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Pek çok yazar Meshetililer veya Meshileri Anadolu'nun Demir Çağı halkı olan Yunan kaynaklarındaki Muşki kabilesine veya Moshoi'ye (Μόσχοι) bağlamaktadır. Meshi kabileleri yavaş yavaş kuzeydoğuya doğru hareket ederek Kartli'nin tam kalbinde yerleşim yerlerini oluşturmalarıyla öne çıktılar. İberya'nın eski başkenti Mtsheta (kelimenin tam anlamıyla "Meshi kasabası" anlamına gelir), adını "Meshiler" etniminden alan bu tür yerleşim yerlerinden biriydi. Cyril Toumanoff'a göre, Moshiler, büyük ölçüde doğu ve güney Gürcistan'da yaşayan İber kabilelerinin birleşmesinde öncü bir rol oynayan erken proto-Gürcü kabileleriydi.[3]
9.-11. yüzyıllar arasında Tao-Klarceti olarak da bilinen Mesheti, Bagrationi Hanedanı tarafından yönetildi ve bölge, 1008 yılında Gürcü prensliklerinin tek bir Gürcü devleti çatısı altında birleştirilmesinde önemli bir rol oynadı. Mesheti, Gürcistan'ın Altın Çağı'nın önde gelen şairi ve Gürcü edebiyatına en büyük katkıda bulunanlardan biri olarak kabul edilen Şota Rustaveli gibi pek çok önemli şahsiyeti Gürcistan'a yetiştirmiştir. Rustaveli, bir Gürcü milli epik şiiri olarak kabul edilen Kaplan Postlu Şövalye'nin yazarıdır.[4]
Altın Çağ döneminden sonra Gürcistan krallığı, Moğollar, Timurlular, Karakoyunlular ve Akkoyunlular ile yapılan savaşlar sonunda zayıfladı ve dağıldı. Gürcistan'ın Moğol istilasından sonra, Mesheti prensleri Gürcistan Krallığı'ndan fiilen bağımsızlık kazanmış ve Moğol himayesi altında Samtshe Prensliği'ni kurmuşlardı.
Amasya Antlaşması (1555) ile Samtshe Prensliği ikiye bölündü; doğu kesimi Safeviler, batı kesimi Osmanlıların eline geçti. Osmanlılar, 1578-1590 Osmanlı-Safevi Savaşı sonucu Gürcistan'daki Safevi topraklarına başarılı bir ilerleme gerçekleştirdi ve 1582'de Mesheti'nin doğu kesimini de ele geçirdiler.[5]
Mesheti'nin Gürcü nüfusu, Gürcistan'ın İmereti ve Kartli gibi iç bölgelerine göç etti. Kalan nüfus ise yavaş yavaş Müslüman oldular ve bu süreç Meshilerin Türkleştirilmesi (daha sonraları Mesheti Türkleri) olarak da bilinir.[6]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "East of Center » Archive » Meskhetian Turks Bouncing From Exile to Exile". 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ "ECMI - European Centre for Minority Issues: Publications". www.ecmi.de. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ Cyril Toumanoff, Studies in Christian Caucasian History, p 80
- ^ ""Shota Rustaveli"". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ Floor 2001, s. 85.
- ^ Khazanov 1995, 195.
