İçeriğe atla

Maria Mitchell

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Avustralyalı şarkıcı ve oyuncu Maia Mitchell ile karıştırmayınız.
Maria Mitchell
Doğum1 Ağustos 1818(1818-08-01)
Nantucket, Massachusetts
Ölüm28 Haziran 1889 (70 yaşında)
Lynn, Massachusetts
MilliyetAmerikalı
ÖdüllerDanimarka Kralı'nın Kuyruklu Yıldız Ödül Madalyası, 1848
Kariyeri
DalıAstronomi
İmza

Maria Mitchell (1 Ağustos 1818 – 28 Haziran 1889), 1847 yılında teleskop yardımıyla “Miss Mitchell Kuyruklu yıldızı” olarak bilinen kuyruklu yıldızı keşfeden Amerikalı astronomdur. Mitchell, bu keşfi sayesinde, bizzat Danimarka kralı VI. Frederik tarafından sunulan altın madalyaya layık bulunmuştur - ki bu ödülün o dönemde bir kadına verilmesi sıra dışı ve önemli bir durumdur. Madalyanın üzerinde Latince, "Non Frustra Signorum Obitus Speculamur et Ortus" yazmaktadır[1] (Virgil tarafından yazılmış Georgicalar adlı şiir kitabının birinci cildi, satır 257'de yer alan bu dize, “Boşuna değil seyretmemiz yıldızların doğuşunu batışını” şeklinde çevrilebilir[2]). Mitchell, mesleği astronomluk olan ilk Amerikalı kadındır.[3][4]

On çocuklu bir aileden gelen Mitchell, Quaker tarikatine mensup bir aile ortamında yetişmiş, ancak daha sonra Üniteryen Kilisesi’ne geçmiştir.[5][6]

Gençlik dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Maria Mitchell[7]

Maria Mitchell Nantucket, Massachusetts'te doğmuştur. Benjamin Franklin'in dördüncü göbekten kuzenidir. Dokuz kız ve erkek kardeşi vardır. Anne ve babası, William Mitchell ve Lydia Coleman Mitchell, Quaker tarikatindendir. Mitchell, kadın-erkek eşitliği açısından o dönem için sıra dışı sayılabilecek bir topluluğun içine doğmuştur. Diğer tarikat üyeleri gibi anne ve babası, eğitime önem veren insanlardır ve kızlarının erkek çocuklar gibi nitelikli bir eğitim alması için uğraşmışlardır. Quaker tarikatinin ilkelerinden biri, kadın ve erkek arasında entelektüel eşitliktir. Ayrıca, Mitchell’in doğduğu Nantucket kasabasının oldukça önemli bir özelliği, balina avcılığı yapılan bir liman olmasıdır; denizci eşleri, eşleri denize açıldığında aylarca hatta bazen yıllarca tek başlarına günlük işleri çekip çevirmekteydi ve bu durum yaşadıkları adayı “ev” olarak tanımlayan kadınların görece bağımsızlık ve eşitliğini besleyen bir ortam yaratıyordu.[8]

Erken çocukluğunda ilk önce Elizabeth Gardener'in küçük okuluna giden Maria, sonrasında babasının müdür olarak çalıştığı North Grammar okuluna devam etmiştir. İki yıl North Grammar okulunun kuruluşunda yer aldıktan sonra, Maria on bir yaşındayken, babası Howard Caddesi'nde kendi okulunu açmıştır. Babasının okuluna geçen Mitchell, burada hem öğrencilik yapmış, hem de babasının eğitim işlerine yardımcı olmuştur.[9] Evde ise, babası Maria'ya kendi şahsi teleskopu ile astronomi dersleri vermekteydi.[10] Bu eğitim sayesinde, Mitchell henüz on iki buçuk yaşındayken, babasına halkalı güneş tutulmasının kesin saatini hesaplama işlerinde yardımcı olmuştur.[11]

Babasının okulunun bir süre sonra kapanmasıyla Mitchell, genç hanımlara eğitim veren Üniter papaz Cyrus Peirce'ın okuluna devam etmiştir. Maria Mitchell, 1835 yılında kendi okulunu açana dek, bu okulda Peirce'a öğretmen yardımcılığı yapmıştır. Kendi okuluna beyaz olmayan öğrencileri de kabul etme kararı, ırk ayrımcılığının devlet okullarında uygulandığı bu dönemde, çeşitli tartışmalara yol açmıştır.[12] Bir sene sonrasında ise, Nantucket Atheneum'da çalışmaya başlayan ilk kütüphaneci olarak tarihe geçecektir.[12][13]

Miss Mitchell Kuyruklu Yıldızı'nın keşfi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Maria Mitchell (otururken), Vassar Üniversitesi Gözlemevi kubbesinin altında, öğrencisi Mary Watson Whitney (ayakta) ile birlikte, 1877.[5]

Maria Mitchell, "Miss Mitchell Kurukluyıldızı"nı (Comet 1847 VI, günümüz adıyla C/1847 T1), 1 Ekim 1847 tarihinde akşam 10:30’da keşfetmiştir.[14] Bu keşiften birkaç yıl önce, Danimarka kralı VI. Frederik, çıplak gözle görülebilmesi oldukça zor olan, teleskobik kuyruklu yıldız keşfeden her kaşifi altın madalya ile ödüllendirme kararı almıştır. Ödül, bu türden bir kuyruklu yıldızı “ilk” keşfedene verilecektir (kuyruklu yıldızların, birbirinden bağımsız gözlem yapan birden fazla insan tarafından keşfedilebileceği unutulmamalıdır). Maria Mitchell, bu ödüllerden birini kazanmış ve dünya çapında üne kavuşmuştur. Kendisinden önce kuyruklu yıldız keşfeden sadece iki kadının bulunması bu üne katkı sağlamıştır. Bu kadınlar İngiliz-Alman kökenli astronom Caroline Herschel ve Alman uyruklu astronom Maria Margarethe Kirch'tür.

İtalyan astronom Francesco de Vico'nun da aynı kuyruklu yıldızı, Maria Mitchell'den iki gün sonra keşfetmesi ve Avrupalı yetkililere Mitchell'den önce durumu bildirmesi, ödülün kime verileceği konusunda kısa bir süre tereddüt yaşattıysa da, sorun Mitchell lehine sonuçlanmıştır. Ödül, yeni kral Danimarka Kralı VIII. Christian tarafından 1848 yılında takdim edilmiştir.

Akademik başarıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maria Mitchell, 1848 yılında Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne (American Academy of Arts and Sciences)<ref name=AAAS>"Book of Members, 1780–2010: Chapter M" (PDF). American Academy of Arts and Sciences. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2014. </ref>; 1850'de Amerikan Bilimsel İlerleme Derneği'ne (American Association for the Advancement of Science) kabul edilen ilk kadın üye olmuştur. Mitchell aynı zamanda 1869'da Amerikan Felsefe Topluluğu'na (American Philosophical Society)seçilen ilk kadındır (ki aynı toplantıda Mary Somerville ve Elizabeth Cabot Agassiz de seçilmiştir).[15] Kendisi, daha sonra Amerikan Deniz Almanağı Dairesi'nde (the U.S. Nautical Almanac Office), Venüs'ün pozisyonlarını gösteren hesaplamalar üzerinde çalışmıştır. Maria Mitchell, Nathaniel Hawthorne ve ailesiyle Avrupa'ya da seyahat etmiştir.

Maria Mitchell, 1865 yılında, Vassar Üniversitesi'nde astronomi profesörü olmuştur. Kendisi, cinsiyet fark etmeksizin, esasen bu fakülteye atanan ilk kişidir.[16] Aynı zamanda, Vassar Üniversitesi Gözlemevi'nin müdürlüğüne atanmıştır.[4] Bir müddet burada çalıştıktan sonra, deneyim ve ününe rağmen, aldığı maaşın kendisinden daha genç erkek hocaların maaşından daha az olduğunu öğrenmiştir. Maaş artışı talebinde bulunmuş ve bu girişiminde de başarılı olmuştur.[17] Vassar Üniversitesi'nde 1888 yılında, yani ölümünden bir yıl önce, emekli olana kadar ders vermiştir.

Mücadeleleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1842 yılında, Quaker inancını bırakıp Üniteryen düşüncesini benimsemiştir. Köleliği protesto etmek, için malzemesi pamuk olan giysileri giymeyi reddetmiştir. Elizabeth Cady Stanton gibi, kadınların oy verme hakkını savunan, süfrajet arkadaşları olmuş ve Amerikan Kadın İlerlemesi Derneği’nin (American Association for the Advancement of Women) kurucularından olmuştur.

Özel hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hiç evlenmeyen Mitchell, hayatı boyunca ailesine yakın yaşamıştır. Vassar Üniversitesi'nden, 1888 yılında emekli olduktan sonra, kız kardeşi Kate ve ailesiyle Lynn, Massachusetts'te hayatını sürdürmüştür.[18] 1846 yılından öncesinden kalan kendisine ait çok fazla kişisel belge bulunmamaktadır. Mitchell ailesi üyelerine göre, Maria, 1846’da çıkan Büyük Yangın’da, Nantucket kasabasında yaşayanların şahsi evraklarının sokaklara saçılmasına şahit olmuştur; ve yeni bir yangın korkusuyla, Maria’nın kendi şahsi belgelerini, gizli kalmalarını sağlamak amacıyla yaktığına inanılmaktadır.[19]

Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Maria Mitchell'ın Smithsonian Enstitüsü'nde sergilenen teleskopu, Milli Amerikan Tarihi Müzesi

Maria Mitchell, 28 Haziran 1889'da Lynn, Massachusetts'de, yetmiş yaşında ölmüştür. Nantucket'ta bulunan Prospect Hill Mezarlığı'ndaki 411 numaralı kabre defnedilmiştir.[20][21] Nantucket’ta bulunan gözlemevi, anısına ithafen Maria Mitchell Gözlemevi olarak anılmaktadır.[22] Gözlemevi esasen, yine aynı kentte bulunan ve adadaki bilimsel gelişme ve korumayı amaçlayan Maria Mitchell Vakfı’nın bir parçasıdır. Vakıf, gözlemevinin Doğa Tarihi Müzesi'ni, Maria Mitchell’in müze haline getirilen evini ve Bilim Müzesini yönetmektedir.

Kendisi, ölümünden sonra Amerika Ünlü Kadınlar Müzesi'ne (U.S. National Women's Hall of Fame) alınmıştır. II. Dünya Savaşı’nda üretilen ve “Liberty ship" olarak bilinen ünlü kargo gemilerinden SS Maria Mitchell’a adı verilmiştir. Yine New York Kuzey Metrosu -ki güzergahın Hudson Hattının son noktası Vassar Üniversitesi yakınlarındaki Poughkeepsie’dir- bu ünlü bilim kadınının anısına, trenlerinden birinin adını The Maria Mitchell Comet koymuştur. 1 Ağuştos 2013 tarihinde arama motoru Google, Maria Mitchell’i bir evin çatısında teleskopu ile kuyruklu yıldızlara bakarken betimleyen bir Google logosu (Goodle Doodle) tasarlamıştır.[23][24][25]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "P. Vergilius Maro, Georgics, Book 1, line 257". Perseus.tufts.edu. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013. 
  2. ^ Stephanie Sammartino McPherson. Rooftop Astronomer: A Story about Maria Mitchell. Books.google.com. 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013. 
  3. ^ "Maria Mitchell (1818-1889)". National Women’s History Museum. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  4. ^ a b "Maria Mitchell Discovers a Comet". This Month in Physics History. American Physical Society. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  5. ^ a b Tappan, Eva March, Heroes of Progress: Stories of Successful Americans 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Houghton Mifflin Company, 1921. Cf.pp.54-60 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Maria Mitchell biography 3 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Universalist Church
  7. ^ Howe, Julia Ward. Reminiscences, 1819 – 1899 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Houghton Mifflin Company, 1900.
  8. ^ Lisa Norling (2000). Captain Ahab Had a Wife: New England Women and the Whalefishery, 1720-1870. UNC Press. s. 52. ISBN 0807848700. 
  9. ^ Among The Stars: The Life of Maria Mitchell. Mill Hill Press, Nantucket, MA. 2007
  10. ^ "Maria Mitchell". 5.uua.org. 3 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013. 
  11. ^ Gormley, Beatrice. Maria Mitchell: The Soul of an Astronomer. Eerdmans Publishing Co, MI. 1995.
  12. ^ a b Renée L. Bergland (2008). Maria Mitchell and the Sexing of Science: An Astronomer Among the American Romantics. Beacon Press. s. 29. ISBN 0807021423. 
  13. ^ Bu görevini yirmi yıl sürmüştür.Marilyn Bailey Ogilvie, Joy Dorothy Harvey, (Ed.) (2000). The biographical dictionary of women in science: Vol. 2: L–Z. Taylor & Francis. s. 901. ISBN 9780415920407. Professional experience: Nantucket Atheneum, librarian (1836–1856) 
  14. ^ "Miss Maria Mitchell and the King of Denmark". The National Era (newspaper), March 22, 1849". News.google.com. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013. 
  15. ^ "Elizabeth Cabot Cary Agassiz, live and works". Women-philosophers.com. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013. 
  16. ^ "Maria Mitchell". Vassar Encyclopedia. Vassar College. 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  17. ^ "Maria Mitchell Salary Dispute". Vassar Encyclopedia. Vassar College. 8 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  18. ^ Beatrice Gormley (2004). Maria Mitchell: The Soul of an Astronomer. Eerdmans Young Readers. ss. 116-118. ISBN 0802852645. 
  19. ^ Renée L. Bergland (2008). Maria Mitchell and the Sexing of Science: An Astronomer Among the American Romantics. Beacon Press. s. 82. ISBN 978-0-8070-2142-2. Great Fire of 1846 and seeing personal documents 
  20. ^ "Prospect Hill Cemetery, Nantucket, Massachusetts". Prospecthillcemetery.com. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013. 
  21. ^ "Maria Mitchell - Retirement and a Return to Lynn". Maria Mitchell Association. 30 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012. 
  22. ^ Hoffleit, Dorrit (2001). "The Maria Mitchell Observatory--For Astronomical Research and Public Enlightenment" (pdf). The Journal of the American Association of Variable Star Observer. 30 (1). s. 62. 
  23. ^ "Maria Mitchell's 195th Birthday". Google.com. 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014. 
  24. ^ Khan, Amina (1 Ağustos 2013). "Google doodle: Maria Mitchell, first pro female astronomer in U.S." Los Angeles Times. 16 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2013. 
  25. ^ Barber, Elizabeth (1 Ağustos 2013). "Google Doodle honors Maria Mitchell, first American female astronomer (+video)". The Christian Science Monitor. 7 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2013. 

Çevrimiçi Kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Basılı kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kendall, Phebe Mitchell. Maria Mitchell: Life, Letters, and Journals10 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Boston: Lee & Shepard, 1896. (baskısı yok; kız kardeşi tarafından toparlanmış)
  • M. W. Whitney, In Memoriam, (Poughkeepsie, N. Y., 1889)
  • M. K. Babbitt, Maria Mitchell as her students Knew her, (Poughkeepsie, N. Y., 1912)
  • Albers, Henry editor "Maria Mitchell, A Life in Journals and Letters" College Avenue Press, Clinton Corners, NY, 2001. (Henry Albers, Vassar Üniversitesi'ndeki beşinci Maria Mitchell Astronomi Porfesörüydü.)
  • Torjesen, Elizabeth Fraser, Comet Over Nantucket: Maria Mitchell and Her Island: The Story of America's First Woman Astronomer, (Richmond, IN: Friends United Press, 1984)
  • Renée Bergland, Maria Mitchell and the Sexing of Science: An Astronomer Among the American Romantics, Beacon Press, Boston, 2008.
  • Wright, Helen, Sweeper in the Skies: The Life of Maria Mitchell 4 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (College Avenue Press, Clinton Corners, NY, 1997. ISBN 1-883551-70-6. (1949 basımının hatıra versiyonu. Wright Washington,DC'de doğdu ve asistan olarak Vassar Astronomi Bölümü'nde, sonrasında ABD Deniz Kuvvetleri Gözlemevi'nde ve Mt. Wilson Gözlemevi'nde çalışmıştır.)

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Maria Mitchell ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Mitchell&oldid=33938825" sayfasından alınmıştır