Limira
 Limira Antik Şehri | |||||||||||||||||
  Limira Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||||||||||
| Konum | Saklısu, Finike, Antalya, Türkiye[1] | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Likya | ||||||||||||||||
| Koordinatlar | 36°20′44″K 30°10′22″D / 36.34556°K 30.17278°D | ||||||||||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| Kültür(ler) | Klasik Arkaik, Hellenistik Dönem, (Geç) Roma, Roma Dönemi, Erken Bizans Dönemi | ||||||||||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||||||||||
| Buluntu(lar) | Tiyatro, piskopos kilisesi, sütunlu cadde, akropol, sur kalıntıları, aşağı kale, sarnıçlar, Bizans kilisesi, Kral Perikle’ye ait anıt mezar, iç kale, mermer kabartmalar, ptolemaion, kaya mezarı, kitabeler, Ornimythos kemeri | ||||||||||||||||
Limyra 
 | |||||||||||||||||
Limira veya Limyra (Grekçe: Λίμυρα),[2] (Likçe: 𐊈𐊚𐊎𐊒𐊕𐊁)[3] antik Likya'nın güney kıyısında, Limiros Nehri üzerinde (Grekçe: Λιμύρος) yer alan küçük bir şehirdir.[4][5] Sit alanı günümüzde Antalya ilinin Finike ilçesine bağlı Saklısu köyü yakınlarında bulunmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]- Erken Dönem: MÖ. 2. binyılda zaten gelişmiş olan kent, Likya'nın en eski ve en müreffeh şehirlerinden biriydi ve zamanla Yunan dünyasının en gelişen ticaret merkezlerinden biri haline geldi.
- Pers ve Likya Dönemi: MÖ. 4. yüzyılda Likya Hanedanı'ndan Perikles, Küçük Asya'daki satrap isyanını destekleyerek Limyra'yı Likya Birliği'nin başkenti ilan etti. Ancak daha sonra şehir, Pers İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti.[6][7][8] Persler, Halikarnassos'taki Karya satrapı Mausolos aracılığıyla bölgenin yönetimini yeniden ele geçirdi.
- Helenistik Dönem: Büyük İskender'in Pers egemenliğine son vermesinden sonra, Likya'nın çoğu I. Ptolemaios Soter tarafından yönetildi. Oğlu II. Ptolemaios Philadelphos, işgalci Galatlara karşı Limiralılara destek verdi. Bunun üzerine şehir halkı, teşekkür amacıyla ona Ptolemaion adında bir anıt dikti.
- Roma Dönemi: Augustus, torunu Gaius Caesar'ı MÖ. 17'de (3 yaşında) varisi olarak kabul etti. MÖ. 1'de (19 yaşında) Suriye'ye gönderilen Gaius, MS. 2'de Partların yeni işgal ettiği Ermenistan'a gitti. Gaius, Ermeni tahtına Romalı yanlısı bir kralı başarıyla oturtmuş, ancak bir tuzak sonucu ciddi şekilde yaralanmıştı. MS. 4 yılında, Roma'ya dönerken, yaraları nedeniyle Limira'da öldü.[9]
- Antik Yazarlar: Limira'dan Strabon (XIV, 666), Batlamyus (V, 3, 6) ve çeşitli Latin yazarlar da bahsetmiştir. Eskiçağ bilginlerinden Plinius Limyra antik kentinden şöyle söz etmekte; "Limyra, içine Arykandos'un (Aykırı Çay) döküldüğü nehrin olduğu şehir" diyerek kentin yerini belirttiği görülmektedir.
Araştırma ve kazı
[değiştir | kaynağı değiştir]1838'de İngiliz arkeolog ve kâşif Charles Fellows, Limyra'nın kalıntılarını tesadüfen görmüş ve araştırma yapmak için iki yıl sonra tekrar gelmiştir. Daha sonra 1842'de J.A. Schönborn tarafından ziyaret edilmiştir. Onun ardından İngiliz araştırmacılar Spratte ve Forbes, Limyros Çayı'ndan yukarıya doğru ilerleyerek kalıntılarla karşılaşmıştır. Spratt ve Forbes'den sonra uzun bir süre Limyra ile ilgili araştırma yapılmamıştır. İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü uzmanı J. Borchart 1965'te Myra'da yüzey araştırması yaparken Limyra'yı da ziyaret etmiş ve 1969-74 yıllarında kazı yapmıştır. Kazı çalışmaları 2002 yılından itibaren T. Marksteiner başkanlığında, Avusturya Viyana Üniversitesi Arkeoloji Bölümü bünyesinde sürdürülmektedir.[1]
Tabakalanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Önceki kazı kampanyalarında, araştırma alanı içinde üst üste yer alan 13 katman ortaya çıkartılmıştır. Bunların her birinde mimari kalıntılar belirlenmiştir. I-V katman arası Hellenistik Dönem; VI-VII katman arası MÖ 4. yüzyıl; IX-XI katman arası MÖ 5. yüzyıl; XII katman MÖ 6. yüzyıl; XIII katman MÖ 7. yüzyıldır.[1]
Buluntular
[değiştir | kaynağı değiştir]Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]2005 yılında çalışma alanının merkezinde (SO9W1, SO9O1) bir önceki yıl açılan erken dönem tabakaları, bunların altında yer alan stratigrafinin ve görünen yapı kalıntılarının dökümünü yapmak üzere kaldırılmıştır. Yine aynı amaçla kazı alanının batı kısmındaki kazılarda daha derine inilmiştir (SO 31) (Plan SO9O-SO31'de açılan tabakalar). Klasik sur duvarının kuzeyinde yer alan ve SO35O olarak adlandırılan kazı alanı SO9O ve SO35'te tespit edilen antik yamaç yapılaşmasını geniş ve kapsamlı bir alanda incelemek amacıyla doğuya doğru 4 m uzatılmıştır. SO35O'deki kazılarda 2003 yılında SO35'te ortaya çıkartılan ve teras duvarları olarak yorumlanan duvarların doğu uzantısı belirlenmiştir. Bu duvar, Tabaka VIII'in (M3) üzerinde yer almaktadır ve MÖ 4. yüzyıla tarihlenerek Klasik sur duvarının yapım tabakasına denk gelmektedir.[1] Doğu-batı yönünde uzanan M3 duvarı ile bağlantılı olan M7 duvarı bu duvara dik olarak güneye doğru devam eder ve neredeyse Klasik sur duvarının iç yüzüne kadar ulaştıktan sonra buradaki Bizans Dönem'i yapılaşması nedeniyle kaybolur. Sur duvarının arka tarafında yer alan ve büyük bir bölümü geçtiğimiz kazı sezonlarında belirlenmiş olan 20x7 m'lik boş bir alanın doğu sınırını oluşturur. Buradan temeli küçük taşlarla döşenmiş ahşap bir yapıdan geçilerek tahta destekler üzerinde yer alan sur duvarının gezinti yoluna ulaşılmaktaydı. M7'nin üzerinde doğuya doğru Tabaka VIII yüksekliğinde harç ile sağlamlaştırılmış bir taban yer alır. Bu taban burada bir iç mekanın bulunduğunu göstermektedir. Daha yukarıdaki seviyelerde duvar M3 üzerinde oldukça derine ulaşan geç dönemdeki hasar ve yapılaşmalar nedeniyle stratigrafileri belirlenemeyen mıcır taş duvarlar inşa edilmiştir. Çıkartılan stratigrafik sıralamaya göre M3'ün MÖ 4. yüzyılın sonuna kadar kullanıldığı anlaşılmaktadır. Tabaka V'in oluşumuyla birlikte MÖ 3. yüzyılın başında büyük bir kısmı sökülmüş ve üzeri kapatılmıştır. Sondaj 35'in bulunduğu alan Tabaka VIII'in oluşumu ve M3/M7 yapılarının inşa edilmesi ile daha erken döneme ait olan Tabaka IX'un büyük bir kısmı zarar görmüştür. Daha iyi korunmuş olan Tabaka X'da tabanı küçük taş döşemeli dikdörtgen bir yapının köşesi ortaya çıkartılmıştır (M11 duvarı). M3'ün altından batıya doğru uzanan M12'nin Tabaka XI'e ait olduğu belirlenmiştir. Açılan küçük kesit, yapının strüktürü hakkında herhangi bir bilgi vermemiştir. SO31'de Tabaka XIII'de küçük orthogon bir yapı bulunmuştur. Yapının küçük veya orta boydaki, işlenmemiş mıcır taşlardan oluşan duvarları Tabaka XIII'ün dolgusuna oturtulmuştur. Bu yapıdan Doğu'ya doğru yine aynı basit yapı özelliklerini gösteren diğer bir duvar devam eder. Yapının içinde olasılıkla üzerinde ocak olan ezilmiş balçıklı toprak bir zemin görülür. Üzerinde taş temeller üzerine oturtulmuş kerpiç tuğladan veya kerpiçten duvarlar yer alır. Kuzeye doğru gidildiğinde bu buluntuya Tabaka II'de yer alan bir kuyu için açılmış çukurla zarar verildiği görülür. SO9W1'de yapılan küçük bir açma ile Tabaka XIII'ün altında bir antropojen seviye daha tespit edilmiştir (Tabaka XIV). Büyük, işlenmemiş bloklardan meydana gelen kalıntılar yamaca paralel olarak batıdan doğuya doğru uzanır. Bunun arka kısmında, yamaç tarafında yerel kırmızı erozyon malzemesi neredeyse yatay bir platform oluşturur. Bu dolgu malzeme içinde az sayıda el yapımı seramik parçasına rastlanmıştır. Tabaka XIV kazı alanı içindeki en derin kültür seviyesine sahiptir. Dolgunun altında yaklaşık 1 m derinliğinde içinde hiçbir buluntunun yer almadığı toprak atılmış ve olasılıkla anakayaya ulaşılmıştır.[1]
Geç Antik/Erken Bizans Dönemi seramiği
[değiştir | kaynağı değiştir]13-29 Ağustos 2015 tarihlerinde Limyra'nın Batı ve Doğu Kapıları ve çevresinde yapılan kazılarda ele geçen seramikler üzerindeki çalışmanın üç amacı vardır.
- Batı Kapı'da 2012 yılında yapılan kazılarda az miktardaki kontekstin geri kalanının incelenmesi ve değerlendirilmesi ve 2011 yılında ele geçirilen malzeme üzerinde çalışmaya başlanması;
- Mevcut düşünce ve yorumların test edip geliştirilmesi;
- Üretim yerlerini saptamak amacıyla laboratuvar analizleri için daha fazla örnek seçilmesi. Önceki iki sezonda olduğu gibi, seramik buluntuları, tam kantifikasyon denilen yöntemle işlendi. Bu tür ham veriler, malzemenin stratigrafiye göre (muhtemelen)
gömüldüğü üzerine bir şeyler söylenebilecek temeli; seramiklerin daha genelde işlevsel-mimari konteksti dahilinde neyi temsil ettiği üzerine fikirler geliştirilmesini; daha geniş Doğu Akdeniz kontekstinde Limyra'daki seramik ithalatının incelenmesini sağlar. Şu ana kadar, yaklaşık 286 kg. ağırlığında 12.000 civarında seramik parçası sayılmıştır.[10]
Ornimythos Kemeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ornimythos'un onursal kemeri üzerine yapılan araştır-malar 2016 ve 2017'deki iki yıllık aradan sonra, 2018'de tekrar başlatılmıştır. Bu proje, yazıtla ilgili araştırmalar-dan sorumlu olan M. Wörrle (Münih Alman Arkeoloji Enstitüsü Eskiçağ Tarihi ve Epigrafi Komisyonu) ve anıtın mimari araştırması ve rekonstrüksiyonundan sorumlu olan U. Quatember ve A.K.Y. Leung tarafından ortak ola-rak yürütülmektedir. Bu erken İmparatorluk Dönemi anı-tına dair ayrıntılı araştırmalar, yalnızca yapının istisnai mimari özelliklerini değil aynı zamanda kültürel ve tarihi önemini de aydınlatmayı amaçlamaktadır. Tüm mevcut mimari unsurların dokümantasyonu arazide tamamlanmıştır. Aynı zamanda, araştırma ekibi mimari kanıtlar ve ithaf yazıtının ışığında tüm mevcut kemer taş-larının anıttaki orijinal pozisyonunu belirleyebilmiştir.[11]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e "Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi". 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ "Bizanslı Stephanus, Ethnica". ToposText Web Version (İngilizce). 500. 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2025.
- ^ dictionary-z[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Strabo, Geography, 14.3.7
- ^ Stephanus of Byzantium, Ethnica, L417.15
- ^ Houwink ten Cate, Philo Hendrik Jan (1961). The Luwian Population Groups of Lycia and Cilicia Aspera During the Hellenistic Period (İngilizce). Brill Archive. ss. 12-13.
- ^ Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire (İngilizce). Eisenbrauns. s. 673. ISBN 9781575061207.
- ^ Bryce, Trevor (2009). The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia: The Near East from the Early Bronze Age to the fall of the Persian Empire (İngilizce). Routledge. s. 419. ISBN 9781134159079.
- ^ Velleius Paterculus, II, 102
- ^ SEYER, Martin (2016). (2016) Limyra 2015: Geç Antik/Erken Bizans Çömleği. ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri. s. 82. 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ DOLEA, Alexandra (2018). The Urbanistic Development of Limyra in the Hellenistic Period. ss. 193,195. 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021.
 | Antalya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
