İçeriğe atla

Linobambaki

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Linobambaki (Yunanca: Λινοβάμβακοι), Kıbrıs’ta yaşamış Katolik inancına sahip olan halk,[1] Birleşik Krallık yönetimi altında Kıbrıslı Türkler arasında asimile olmuştur.[2][3]

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Linobambaki ismi Yunanca kökenli λινο (lino), “keten” ve βάμβακοι (vamvaki), “pamuk” sözcüklerinin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş.[4] Bu terim bir metafor olup temeli, Linobambaki toplumunun Latin Katolik kökenli olmalarına karşın Müslüman olarak görünmeyi tercih etmelerine dayanmaktadır.[5]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıbrıs folklorünün tarihsel figürlerinden Hasan Bulli (Hassan Pouli)

Osmanlı-Venedik savaşının (1570-1573), Kıbrıs adasının Osmanlı kontrolüne geçmesi ile sonuçlanmasının ardından adanın Latin nüfusu üzerine yaptırımlar başlamıştır.[6] İki devlet arasındaki mücadelenin yoğun olduğu bu dönem, Osmanlı yönetiminde Kıbrıs’ın Latin Katolik nüfusunun adanın güvenliğine potansiyel bir risk oluşturacağı kaygısı, özellikle de Venedik ve Haçlı donanmalarının adaya yönelmesi için bir neden oluşturacakları düşüncesi hâkimdi. Bu sebeple adadaki Katolik nüfusuna karşı tolerans, Rum Ortodoks nüfusa karşı olandan çok daha azdı.[7] Politik ve dinsel baskıların yanında bu kişilerin mülk edinme haklarının elinden alınmasına kadar varan ekonomik baskılar yürürlüğe konmuştu. Bütün bu baskılar nedeniyle yaşanan yoksulluk, kölelik ve idam gibi sonuçlardan kendini korumak isteyen, adanın başta Latin, Venedik, Ceneviz, Maruni ve Ermeni kökenli Katolik yerlileri İslam’ı kabul ederek Linobambaki ismiyle anılmaya başlamıştır.[8]

Linobambaki toplumu hayatlarını devam ettirmek adına değiştirdikleri dinlerini günlük yaşantılarına yansıtmıyorlardı. Genellikle çocuklarına bir Müslüman ve bir Hristiyan ismi veya iki dinde ortak bulunan İbrahim, Yusuf ya da Musa gibi isimleri vermeyi tercih ediyorlardı.[9] Osmanlı döneminde askere alımlarda genelde sayılıyor,[10] vergi zamanı gayrımüslimlerin verdiği vergilerden muaf tutuluyorlardı. Ancak bugünkü Kıbrıslı Türk kültürüne paralel olarak, Linobambaki toplumu yaşamlarını ve varlıklarını Osmanlı yönetiminden korumak için seçtikleri İslam dininin alkol kullanımı, domuz tüketimi[11] ve ibadet gibi temel sayılabilecek kurallarını bile günlük hayatlarına yansıtmıyorlardı. Birçok Linobambaki köyü Latin Katolik kökenlerinden dolayı άγιος (ayios) ile başlayan Hristiyan azizlerinin isimlerine sahiptir. Linobambaki toplumunun kültürel izleri, Kıbrıslı Türk toplumunun yaşantısı ve edebiyatına bakılarak görünebilinir. Kıbrıslı Türk edebiyatı ve tarihinin en önemli parçalarından "Gâvur İmam" ve "Hasan Bulliler"[12] gibi destanlar ve destanlarda adı geçen karakterler buna örnek olarak verilebilinir. Aynı zamanda Linobambaki toplumu bu iki tarihi olayda olduğu gibi adada gerçekleşen neredeyse tüm isyanlarda yer almışlardır.[13]

Yerleşim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bugün Kıbrıslı Türk köyü ve bölgesi olarak kabul edilen birçok yer Linobambaki yerleşim bölgeleriydi. Bunlara örnek olarak:

  • Agios Sozomenos (Arpalık)[14]
  • Agios Theodoros (Boğaziçi)[11]
  • Armenochori (Esenköy)[15]
  • Ayios Andronikos (Yeşilköy)[16]
  • Ayios Iakovos (Altınova)[15]
  • Ayios Ioannis (Ayyanni)[17]
  • Ayios Khariton (Ergenekon)[15]
  • Dali (Dali)[14]
  • Frodisia (Yağmuralan)[18]
  • Galinoporni (Kaleburnu)[19]
  • Kato Arodhes (Aşağı Kalkanlı)[14]
  • Tylliria (Dillirga)[20]
  • Kornokipos (Görneç)[21]
  • Limnitis (Yeşilırmak)[22]
  • Louroujina (Akincilar)[23]
  • Melounta (Mallıdağ)[15]
  • Platani (Çınarlı)[21]
  • Potamia (Bodamya)[14]
  • Kritou Marottou (Grit-Marut)[24]
  • Vretsia (Vretça)[17]

Günümüzde

[değiştir | kaynağı değiştir]
2011 Kuzey Kıbrıs protestolarında bir protestocu

Osmanlı dönemindeki millet sistemi İngiliz yönetimi tarafından ortadan kaldırılmıştır. Bu dönemde yapılan nüfus sayımları ve idari kayıtlarda ada halkı dinleri ve mezhepleri ile ayırmak yerine iki ana etnik grupta sayılmaya başlamıştır.[25] İngiliz yönetiminin bu kutuplaştırma politikaları neticesinde Linobambaki toplumu, Kıbrıslı Türk toplumuna entegre olmuştur.[11]

Son yıllarda KKTC'de bazı gruplar kendilerini Linobambaki kültürü ile daha çok bağdaştırmaya ve bu figürleri taşıyan organizasyonlar kurmaya başlamışlardır.[26]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Selim Deringil (2012). Conversion and Apostasy in the Late Ottoman Empire. Cambridge University Press. s. 112. ISBN 978-1-107-00455-9. 
  2. ^ Chrysostomos Pericleous (2009). Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan. I.B.Tauris. s. 131. ISBN 978-0-85771-193-9. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  3. ^ Hadjidemetriou (23 Mart 2010). "Οι κρυπτοχριστιανοί της Κύπρου". Church of Cyprus. 5 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2014. 
  4. ^ Pinar Senisik (2011). The Transformation of Ottoman Crete: Revolts, Politics and Identity in the Late Nineteenth Century. I.B.Tauris. s. 64. ISBN 978-0-85772-056-6. 
  5. ^ Idesbald Goddeeris (2004). De Europese periferie. Leuven University Press. s. 275. ISBN 978-90-5867-359-6. 
  6. ^ Servet Sami Dedeçay (2008). Kıbrıslı Türk kadınının eğitim aracılığı sayesinde dinsel mutaassıplıktan sıyrılıp çağdaş hak ve özgürlük kuralllarını kabullenişi. Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi. s. 297. 28 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  7. ^ James Knowles (1908). The Twentieth Century and After. Spottiswoode. s. 753. 
  8. ^ Captain A. R. Savile (1878). Cyprus. H.M. Stationery Office. s. 130. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  9. ^ Luigi Palma di Cesnola; Charles William King; Alexander Stuart Murray (1878). Cyprus: Its Ancient Cities, Tombs, and Temples : a Narrative of Researches and Excavations During Ten Years' Residence in that Island. Harper & Brothers. s. 185. 
  10. ^ Frederic Henry Fisher (1878). Cyprus, our new colony, and what we know about it. George Routledge and Sons. s. 42. 
  11. ^ a b c Tassos A. Mikropoulos (2008). "Linovamvaki". Elevating and Safeguarding Culture Using Tools of the Information Society: Dusty traces of the Muslim culture. Livanis. s. 93. ISBN 978-960-233-187-3. 
  12. ^ Celâl Erdönmez (2004), "Linobambakiler", Şer'iyye Sicillere Göre Kıbrıs'ta Toplum Yapısı (1839-1856) (PDF) (Ph.D.), Süleyman Demirel Üniversitesi, s. 44, 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 10 Haziran 2014 
  13. ^ Costas P. Kyrris (1984). Ανατομία του Οθωμανικού Καθεστώτος Στην Κύπρο 1570-1878. Lefkoşa: Dimos Lefkosias. ss. 64-66. 
  14. ^ a b c d Jan Asmussen (2001). "Wir waren wie Brüder": Zusammenleben und Konfliktentstehung in ethnisch gemischten Dörfern auf Zypern. LIT Verlag Münster. ss. 78-79. ISBN 978-3-8258-5403-4. 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  15. ^ a b c d Alexander-Michael Hadjilyra (2009). The Armenians of Cyprus. Kalaydjian Foundation. s. 13. 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  16. ^ Ian Robertson (1981). Cyprus. Benn. s. 85. ISBN 978-0-510-01633-3. 
  17. ^ a b Marc Dubin (2002). Cyprus. Rough Guides. s. 412. ISBN 978-1-85828-863-5. 
  18. ^ Esat Mustafa (2013). Kıbrıs Tarihinde Yağmuralan (Vroişa). Lefkoşa: Ateş Matbaacılık. s. 39. 
  19. ^ Tuncer Bağışkan (15 Mart 2014). "Kaleburnu köyüne bir yolculuk (1)". YeniDüzen Gazetesi. Lefkoşa: United Media Group. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2014. 
  20. ^ Kiamran Halil (1983). The Rape of Cyprus. Prosperity Publications. s. 19. ISBN 978-0-905506-07-4. 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  21. ^ a b Louis Mas Latrie (1879). L'île de Chypre: sa situation présente et ses souvenirs du moyen-âge. Firmin-Didot et cio. s. 43. 
  22. ^ Mahmut Islamoglu; Sevket Oznur (2013). Linobambaki: The Christian-Muslim Cypriots. s. 5. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  23. ^ Andrekos Varnava; Nicholas Coureas; Marina Elia (2009). The minorities of Cyprus: development patterns and the identity of the internal-exclusion. Cambridge Scholars. s. 204. ISBN 978-1-4438-0052-5. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  24. ^ Arif Hasan Tahsin (3 Eylül 2004). "Yeter ki Tohum Çürük Olmasın". Yeniçağ Gazetesi. Lefkoşa. Erişim tarihi: 10 Haziran 2014. [ölü/kırık bağlantı]
  25. ^ Samson Opondo; Michael J. Shapiro (2012). The New Violent Cartography: Geo-Analysis after the Aesthetic Turn. Routledge. s. 205. ISBN 978-1-136-34508-1. 1 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  26. ^ Olena Kagui (3 Nisan 2015). "Patriots Punished in Northern Cyprus: A Modern Day Political Occupation" [Kuzey Kıbrıs'ta Vatanseverler Cezalandırıldı: Bir Modern Zaman Politik İşgali]. The Huffington Post (İngilizce). New York. 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2015. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Linobambaki&oldid=32479578" sayfasından alınmıştır