Leelavati Ödülü
Leelavati Ödülü, matematikte kamuya ulaşımda olağanüstü katkılar için verilen bir ödüldür. Adını, Bhaskara Achārya olarak da bilinen Hintli matematikçi Bhāskara II tarafından yazılan aritmetik ve cebire adanmış 12. yüzyıl matematik incelemesi "Lilavati"den almıştır. Kitapta yazar, Leelavati'ye (belki de kızı) (temel) aritmetikle ilgili bir dizi problemi manzum olarak yöneltmiş ve bunları çözüm ipuçlarıyla takip etmiştir. Bu eserin Ortaçağ Hindistan'ında aritmetik ve cebir öğrenmenin ana kaynağı olduğu görülmektedir. Eser Farsçaya da çevrilmiş ve Batı Asya'da etkili olmuştur.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Leelavati Ödülü, ilk kez Hindistan'ın Haydarabad kentinde düzenlenen Uluslararası Matematikçiler Kongresi (ICM) 2010'un kapanış töreninde verildi. ICM'nin Yürütme Organizasyon Komitesi (EOC - Executive Organising Committee) tarafından IMU Yürütme Komitesi'nin onayıyla oluşturulan Leelavati Ödülü, matematik için olağanüstü kamuya erişim çalışmaları için bir kerelik uluslararası bir ödül olarak başlatıldı. Ödül konferansta ve matematik basınında[1] o kadar iyi karşılandı ki, IMU ödülü dört yılda bir tekrarlanan bir ödül haline getirmeye ve ödül törenini her ICM kapanış töreninin düzenli bir özelliği haline getirmeye karar verdi.
Leelavati ödülü, matematiksel araştırmaları değil, mümkün olan en geniş anlamda sosyal yardım faaliyetlerini ödüllendirmeyi amaçlamaktadır. Bir atıfla birlikte 1.000.000 Hint Rupisi (14.000 ABD doları) nakit para ödülü içerir ve 2014 yılından bu yana Infosys tarafından desteklenmektedir.[2]
Ödül kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Kazanan | Gerekçe |
|---|---|---|
| 2010 | Simon Singh | "Bir birey tarafından matematikte kamuya ulaşmaya yapılan olağanüstü katkılar için."[3] |
| 2014 | Adrián Paenza | "Bütün bir ülkenin matematiği günlük hayattaki algılama biçimini değiştirmeye yönelik kararlı katkıları ve özellikle kitapları, TV programları ve matematiğin güzelliği ve neşesini aktarmadaki eşsiz coşku ve tutku yeteneği için."[4][5][6] |
| 2018 | Ali Nesin | "Türkiye'de matematik konusunda toplumsal farkındalığın artırılmasına yönelik olağanüstü katkıları, özellikle de "Matematik Köyü"nün eğitim, araştırma ve herkes için matematiğin keşfedilmesi için istisnai, huzurlu bir yer olarak yaratılmasındaki yorulmak bilmeyen çalışmaları için."[7] |
| 2022 | Nikolai Andreev | "Gençlere ve yaşlılara ilham veren ve dünyanın dört bir yanındaki matematikçilerin çeşitli kullanımlarına uyarlayabilecekleri bir tarzda matematiksel animasyon ve matematiksel model oluşturma sanatına yaptığı katkıların yanı sıra videolar, konferanslar ve ödüllü bir kitap aracılığıyla halk arasında gerçek matematiği popüler hale getirmek için yorulmak bilmeyen çabaları için."[8] |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Press Release: Leelavati Prize for Public Outreach in Mathematics" (PDF). 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Leelavati Prize". International Mathematical Union. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022.
- ^ "Simon Singh Wins Maiden Leelavati Award" (PDF). mathunion.org. International Mathematical Union. 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Leelavati Prize 2014". mathunion.org. International Mathematical Union. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023.
- ^ "Leelavati Prize Winner". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Press Release: Leelavati Prize 2014 for Adrián Paenza" (PDF). 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2014.
- ^ "Leelavati Prize 2018". mathunion.org. International Mathematical Union. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023.
- ^ Leelavati Prize 2022 Nikolai Andreev (İngilizce), 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Temmuz 2022