La Turquie Kemaliste
 Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatından sonraki baskıların kapağında büstüne yer verildi. | |
| Editör | Vedat Nedim Tör |
|---|---|
| Kategoriler | Siyaset, Ekonomi, Tarih, Sanat, Mimari, Arkeoloji |
| Sıklık | Üç ayda bir |
| Toplam tiraj | 116.690 (1938 itibarıyla) |
| İlk sayı | 1933 |
| Son sayı | 1949 |
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Fransızca, İngilizce, Almanca |
La Turquie Kemaliste (Türkçe: Kemalist Türkiye), Türkiye Cumhuriyeti'nin 1933'ten 1949'a kadar yayınladığı propaganda dergisidir. Cumhuriyet'in kuruluşundan beri yürütülen ilk kamu diplomasisi kampanyalarından biri olarak değerlendirilir.[1]
Derginin amacı turizmi artırmak ve henüz gerçekleşmiş Türk Devrimi hakkında farkındalık yaratmak için Türkiye'yi Avrupalı çevrelere tanıtmaktı.[2] Çoğunlukla Fransızca basılsa da bazı parçaları İngilizce ve Almanca sayılara da yer verdi.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk Kurtuluş Savaşı sırasında propaganda savaşı yürütmekle görevli Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi, 1933'te Cumhuriyet'in kurucu kadrolarını sivil hizmete taşıma sürecinin bir parçası olarak Hariciye Vekâleti'nden alınarak Dahiliye Vekâleti altında yeniden yapılandırılır.[3] Daha sonra derginin baş editörü olacak Vedat Nedim Tör, kurumun yeni müdürü atanmıştır. Müdürlüğün nihai amacı savaş zamanı propaganda yürütmek olduğundan ve yeni rejim Büyük Buhran'ın ekonomik etkilerinden henüz kurtulamamışken müdürlüğün yalnızca iki tam zamanlı personeli vardır ve bütçesi semboliktir.[4]
Dergi önerisi dönemin Dahiliye Vekili Şükrü Kaya'ya ilk olarak Tör'ün Türk kültür, sanat ve inkılâp hareketini tanıtacak bir organa yönelik güçlü ihtiyaç olduğunu belirtmesiyle getirildi.[5] Başvekil İsmet İnönü'nün yanıtı kuşkuluydu ─ yeni Cumhuriyet'in uluslararası bir dergi için teknik imkânlara sahip olmadığından endişeleniyordu.[6]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Hükûmetin değerlendirmesinden sonra Vedat Nedim Tör'ün önerisi kabul edildi. Deneme baskısının hazırlanması amacıyla müdürlüğe yirmi tam zamanlı personel tahsis edildi. Aynı yıl, Dahiliye Vekâleti mülki idareye ve belediyelere yazı yollayarak önemli yapıların ve doğal harikaların "sanatsal" fotoğraflarını talep etti. Ancak sonuç hükûmetin istediği standartlardan yoksundu.[7] Tör daha sonra bir fotoğraf yarışması düzenledi: İstanbul'daki fotoğraf dükkânını kapatmak zorunda kalan ve İskenderiye'ye gitmek üzere olan fotoğrafçı Othmar Pferschy'nin eserleri çok beğenilmişti. Pferschy başta Ankara'ya taşınma konusunda kararsız yaklaşsa da, Tör'ün ikna etmek için yürüttüğü uzun konuşmalar sonrasında iş teklifini kabul etti. Pferschy'e ödenecek miktar, Tör'ün maaşının iki katı olarak belirlenmişti.[8]
Türkiye Cumhuriyeti'nin sunduğu imkânlardan faydalanan Pferschy, yurt genelinde 16 binden fazla fotoğraf çekti. Bu sırada Tör, derginin deneme baskısında yazmaları için önde gelen Türk yazar ve uzmanlara ulaşmaya başladı: Şevket Süreyya Aydemir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Burhan Asaf Belge, Necip Fazıl Kısakürek, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Reşit Galip ve Afet İnan dergiye katkıda bulunanlar arasındadır.[9] Nazi rejiminin zulmünden kaçan ve Türkiye tarafından kabul edilen Ernst Reuter, Gunnar Jarring, Ernest Mamboury, Thomas Whittemore gibi çoğunluğu Yahudi olmak üzere birçok yabancı bilgin derginin yazım ve tercümesinde rol aldı.[10]
Deneme baskısının hazırlanmasından kısa süre sonra dergi İsmet İnönü'ye sunuldu. İnönü derginin kalitesinden hayrete düşmüş ve sıradaki baskılar için yeşil ışık tanımıştı.[11] 1933'ten 1938'e kadar La Turquie Kemaliste'nin 116.690'dan fazla kopyası Avrupa genelinde dağıtıldı. Dergide Fransızca hâkimdi, ancak bazı bölümlerinde İngilizce ve Almancaya da yer verildi. Neredeyse tüm sayılarda yer alan Ankara Construit, derginin kalıcı bir unsuruydu: Türkiye'nin inşa hâlinde olan yeni başkenti Ankara'nın birçok fotoğrafını içeriyordu.[12] Dergi üç ayda bir yayımlandı, ancak İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla beraber kötüleşen koşullar yazım ve dağıtım sürecini güçleştirdi. Bu yüzden derginin sıklığı yılda bire kadar düştü. Derginin basımı nihayetinde 1949'da son bulmuştur.[13]
Kapakları
[değiştir | kaynağı değiştir]
La Turquie Kemaliste'in birinci sayısından altıncı sayısına, kapak görüntüsü olarak, fabrika bacalarının stilizasyonu yoluyla sanayiyi simgeleyen bir illüstrasyon kullanılmıştır. Yedinci sayıdan on ikinci sayıya, büyük sanayi tesislerini tarımla birlikte, figüratif bir biçimde temsil eden yeni bir illüstrasyon kullanılmış; 13.-18. sayılar arasında, stilize “fabrika bacaları” insan unsuru öne çıkartılarak kapaklaştırılmıştır.[14] On dokuz ve yirminci sayılarla, 23-24 ve 25-26 numaralı çift sayıların kapaklarında, tarımsal üretimi "toplumcu gerçekçi" bir tarzda ifade eden bir desen vardır. Aradaki 21-22 çift numaralı özel sayının kapağındaki grafik düzenlemede II. Türk Tarih Kongresi öne çıkartılmıştır. Ekim 1939 tarihli yirmi yedinci sayıdan sonra ise kapaklarda Atatürk'ün bir büstünün fotoğrafı yer almıştır.[14]
Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]La Turquie Kemaliste'nin tam bir koleksiyonu Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi'nde saklanmaktadır.[15]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Dergi kısa bir süre için La Turquie Kamâliste olarak adlandırılıyordu. -
Derginin kapaklarında Türkiye'nin sanayileşmesine vurgu yapıldı. -
La Turquie Kemaliste dergisinden bir iç sayfa -
La Turquie Kemaliste dergisinden bir iç sayfa
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Koçer, Dilara N. (27 Aralık 2019). "Institutionalization of "public diplomacy" in Turkey: From Press Administration to the Presidency of Communication". Journal of Konya Art. 2: 97 – DergiPark vasıtasıyla.
- ^ Suda (Güler), E. Zeynep (1 Ocak 2020). "Toplumsal Hafıza Üretimi: La Turquie Kemaliste". Istanbul University.
- ^ Çağlak, Aykut (27 Kasım 2022). "Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi Genel Müdürleri (1920-1931)". Atatürk Yolu Dergisi (71): 85-104. doi:10.46955/ankuayd.1163415. ISSN 1303-5290.
- ^ "La Turquie Kemaliste Dergisi". Atatürk Ansiklopedisi. 17 Şubat 2021. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ "Modernisation and propaganda in Turkey: Introducing the new republic, La Turquıe Kemaliste (1934-1948)". tez.yok.gov.tr. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ "La Turquie Kemaliste Dergisi". Atatürk Ansiklopedisi. 17 Şubat 2021. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ Güleryüz, Umut (1 Ocak 2023). "Vedat Nedim (Tör)'ün Türk Turizmine Katkıları". 100. Yılında Türkiye Cumhuriyeti: 1923-2023 Uluslararası Sempozyumu.
- ^ Sezer, Işık (18 Haziran 2021). "Othmar Pferschy'nin Türk Fotoğrafına Etkileri". İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi. 7 (13): 65-76. ISSN 2149-3960.
- ^ Özdemir, Yasin (30 Ocak 2024). "La Turquie Kémaliste Dergisinde Milliyetçi Düşünce". Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (79): 333-344. doi:10.51290/dpusbe.1395728. ISSN 1302-1842.
- ^ "La Turquie Kemaliste Dergisi". Atatürk Ansiklopedisi. 17 Şubat 2021. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ "La Turquie Kemaliste Dergisi". Atatürk Ansiklopedisi. 17 Şubat 2021. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ Dokgöz, Deniz (31 Aralık 2022). "Görsel İmgeler ve Karikatürler Arakesitinde "Ankara Construit"". Art-e Sanat Dergisi. 15 (30): 1521-1549. doi:10.21602/sduarte.1182488. ISSN 1308-2698.
- ^ Koçer, Dilara N. (27 Aralık 2019). "Institutionalization of "public diplomacy" in Turkey: From Press Administration to the Presidency of Communication". Journal of Konya Art. 2: 97 – DergiPark vasıtasıyla.
- ^ a b Tınç, Lütfü. "Kemalizmi dünyaya bu dergiyle anlattık". Milliyet gazetesi 28 Ekim 2012. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2016.
- ^ "Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi (2.01.0.2137)". kutuphane.ttk.gov.tr. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Atatürk Ansiklopedisi'nde La Turquie Kemaliste 15 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- La Turquie Kemaliste dergisinin online arşivine Wayback Machine sitesinde erişilebilir.