Kõpu Deniz Feneri

Koordinatlar: 58°54′57″K 22°11′59″D / 58.91583°K 22.19972°D / 58.91583; 22.19972
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kõpu Deniz Feneri
Kõpu tuletorn
Harita
Genel bilgiler
TürDeniz feneri
KonumHiiumaa, Estonya
Koordinatlar58°54′57″K 22°11′59″D / 58.91583°K 22.19972°D / 58.91583; 22.19972
Başlama1500
SahipEstonya Hükümeti
Yükseklik37,7m (124 ft)
Teknik ayrıntılar
Yapı sistemiDört payandalı, balkonlu ve fenerli odalı kare kule
MalzemeMonolitik kireçtaşı ve granit kaya kulesi

Kõpu Deniz Feneri (Estonca; Kõpu tuletorn) Estonya'nın Hiiumaa adasının en iyi bilinen sembollerden ve turistik yerlerden biridir. 1531 yılında tamamlanmasından bu yana sürekli kullanımda olan dünyanın en eski deniz fenerlerinden biridir.[A] [1] Deniz feneri şekliyle oldukça benzersizdir ve deniz fenerleri arasında bir istisnadır. Çünkü Orta Çağ dönemi mimarisinden modern bir elektrikli deniz fenerine kadar tüm aşamalardan geçmiştir.[2]

Deniz feneri Hiiu Shoal'ı işaret etmek için kurulmuştur (Estonca; Hiiu madal, İsveçce; Neckmansgrund) ve gemileri kıyıya yaklaşmamaları konusunda uyarır. Kõpu Deniz Feneri'nden gelen ışık, 26 deniz mili (48 km; 30 mi) miline ) kadar uzaklığa dek navigasyon için kullanılabilir.

Kõpu Deniz Feneri daha önce İsveçce adı olan Övre Dagerort olarak biliniyordu.[3]

Konum ve tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Deniz fenerine giden merdiven

Deniz feneri, Hiiumaa adasının en yüksek tepesi olan Tornimägi'nin tepesine inşa edilmiştir. Yaklaşık 68 metre (223 ft) yüksekliğindedir.[B] Binanın kendisinin yüksekliği 377 metre (1.237 ft) olmasına karşın ışık 1.036 metre (3.399 ft) deniz seviyesinden yüksekliktedir. Bu da onu Baltık Denizi'ndeki en yüksek kıyı ışığı yapmaktadır.[4]

Kõpu Deniz Feneri, pusulanın ana bölümleri yönünde yerleşmiş büyük payandalarla kare prizma şeklindedir. Kule sadece 24 metre (79 ft) yüksekliğindedir. Duvarların dış tabakası ve gövdenin kendisi harçsız olarak inşa edilmiştir ama kireç (ve günümüzde ayrıca çimento) harcı ile desteklenmiştir.[5]

Kulenin gövdesi kabaca 5.000 metreküp (6.500 cu yd) taş içerir ve bunların toplamı 12.000 ton (26.000.000 lb) ) ağırlığa ulaşmaktadır.[3] Yapı malzemesi olarak yerel kalker ve düzensiz buzul taşları kullanılmıştır.[6]

Başlangıçta kule masif taştan yapılmıştı. Herhangi bir odası yoktu ve üzerinde hiçbir ışık yakılmamıştı.[2] Işıkla donatıldığında, daha sonra demir olanlarla değiştirilen dış ahşap merdivenler kullanılarak deniz fenerinin tepesine ulaşıldı. 1800'lerde yeniden yapılanma sırasında kuleye bir merdiven ve iki oda açılmıştır.[4]

İnşaat ve tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Orijinal kulenin inşaatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Baltık Denizi'ndeki en önemli doğu-batı nakliye yolu, Hiiu kumtaşı bölgesini içeriyordu. 1490 yılından önce Hansa tüccarları bu yarımadayı beklenmedik bir dönüş noktası olması nedeniyle işaretlemek için izin istiyorlardı. 1490 civarında Ösel-Wiek piskoposluğundan, piskoposun kontrolü altındaki Kõpu yarımadasında bir işaret noktası inşa etmelerine izin vermesini istediler. Bu eylem sonuca ulaşmadı.[7]

Hansa Birliği'nin 1499'da Lübeck'teki bir toplantısında bir fener inşa etmek için piskoposa bir kez daha başvurdular. 20 Nisan 1500'de Piskopos Johannes III Orgas (John Orgies), herhangi bir odası olmayan devasa bir taş sütuna izin verdi İnşaat masraflarını karşılamak için, Tallinn belediye meclisi, meblağ tamamlanana kadar özel bir deniz feneri vergisi oluşturmak zorunda kaldı.[7][8]

Fenerin inşasının 1500 yazında başlaması gerekiyordu.[C] Ancak Livonya Yönetimi'nin ustası Wolter von Plettenberg 1503'e kadar süren bir savaşa girdiğinde bina yapımı durduruldu. 1504 baharında, inşaat malzemelerinin satın alınması ve teslimatı başladı. Ancak aynı yılın sonbaharında veba patlak verdi ve işi bir kez daha durdurdu. İnşaat işinin durmasını takiben binadan sorumlu sulh meclisi üyesi Lambert Ottingk 28 Aralık 1505'te Tallinn'de öldü.[7]

Tallinn belediye meclisinin hesap defterleri 1507'den 1533'e kadar Kõpu Deniz Fenerine, 13 Mayıs 1514'ten 12 Ekim 1532'ye kadar Hiiumaa fenerine para harcandığını gösteren kayıtları içerir. Miktarlar, çalışmaların çoğunun 1514'ten 1519'a kadar yapıldığını gösteriyor. Daha sonra fener için sadece birkaç büyük harcama gözükmektedir.[7] Ancak Wolmar Landtag'ın 25 Şubat 1532 tarihli kararında Hiiumaa'daki fenerin tamamlanmasından bahsedildiği için, kulenin gerçek tamamlanma ve kullanıma başlama zamanı 1531 olmalıdır. 1538'den sonra bir zamanda kulenin yüksekliği artırıldı.[2]

Kule yüz yıldan fazla bir süredir ışıksızdı.[2] Açık bir günde 20 kilometre (12 mi) uzaktan görülebiliyordu.

Deniz fenerinde yeniden yapılanma ve yeniden inşa dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

2013 yılında Kõpu Deniz Feneri

Ağustos 1649'da kulenin tepesine açık bir demir ateş ızgarası ve dış duvarına ahşap bir merdiven inşa edildi. Başlangıçta deniz fenerinde kömür yakılması planlanmıştı, ancak kömürün yüksek nakliye maliyetleri nedeniyle bunun yerine odun kullanıldı.[7]

Yakılan ateş çok fazla maliyet içermekteydi. 180 günlük süre boyunca yanacak odun o kadar büyük bir miktara ulaştı ki Kõpu yarımadasının çoğunun ormansızlaştı. Her gece altı kişilik bir ekip nöbet tutuyordu, ancak fırtınalar ateşi sık sık söndürdü.[9] 1652'de kabul edilen bir kural, ateşin güçlü ve yüksek (~ 2 yard (1,8 m) ) olması gerektiğine karar verdi.).[4]

Kont Axel Julius De la Gardie, Hiiumaa adasını İsveç Kralı'ndan 38.000 thaler'e satın aldı. Sonra da 1659'da Kõpu Deniz Feneri'nin yönetimini devraldı.[3] Yüksekliği 356 metre (1.168 ft) uzatıldı ve ahşap merdivenlerin yerine demir bir merdiven kondu.[7] Işık, artık 24 kilometre (15 mi) ) uzaktan görülebiliyordu. Güneş battıktan bir saat sonra yakılıyor ve gün doğumundan bir saat önce söndürülüyordu.[8]

Rus İmparatorluğu 1810'da deniz fenerinin yönetimini devraldı ve kulenin yeniden inşası başladı. Güneydeki payandaya altı kişilik bir ekip için bir oda ve oradan kuleye çıkan taş bir merdiven açıldı. Üst kısımda üst üste iki yan oda açıldı ve bunların üzerine yeni bir fener odası yapılmıştır.[2] Fener odası, gümüş kaplı pirinç reflektörler kullanan yirmi üç kandil barındırıyordu.[3] Lambalar kenevir yağı yakıyordu ve yıllık 328 ton (723.000 lb) tüketimi vardı.[10]

1845'te, deniz fenerinin üst kısmındaki bir çatlak kulenin bir kısmının yıkılıp yeniden inşa edilmesinin gerekliliğine işaret etti. Kule artık nihai yüksekliğini kazanmıştı. Fener ve optik cihazları için lamba bacalı ahşap bir yapı inşa edildi.[3][7]

Deniz feneri donanmanın kontrolüne girdi ve ilk bakım kuralları belirlendi. Ateş kesinlikle gün doğumu ve gün batımına göre yakılmalı ve söndürülmeliydi. Bulutlu havalarda deniz feneri bekçileri gerekli veriler için bir takvime başvuracaktı. Böylece ateş 1 Temmuz'dan 1 Mayıs'a kadar her gece yanmaya devam etti.[7]

Deniz reformlarının bir parçası olarak Rusya Büyük Dükü Konstantin Nikolaevich, 1859'da Kõpu Deniz Feneri'nin modernizasyonunu talep etti. Mayıs 1860'ta, (Paris'te Le Paute tarafından üretilen) yeni bir döner fener kuruldu. Saat mekanizmalı bir kasnak ağırlık sistemi kullanarak dört dakikada bir devir hızında dönüyordu. Cihaz, dört eş merkezli ışık kaynağına ve Fresnel lense sahip bir Carsel lambasına sahipti. Lamba her saat 05 kilogram (11 lb) kolza yağı yakıyordu bir ve yakıt pompasına saat mekanizmasıyla eşzamanlı güç verildi. 27 deniz mili (50 km; 31 mi) kadar uzaktan görülebildiği söyleniyordu.[3] Yedi kişilik bir ekip deniz fenerine hizmet verdi ve birinin her zaman ışığın yakınında olması gerekiyordu.[6]

Merdivenli payanda, 1869'da ahşap levhalar ve teneke levhalarla kaplandı. Aynı yıl fenerin yanına telgraf tesisatı ve kurtarma istasyonları kurulmuştur. İlk kurulan telgraf 1898 yılına kadar çalıştı ve sonra yerini bir telefon aldı.[3]

Yirminci yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Kõpu Deniz Feneri'nin fener odası

1900 Paris Dünya Fuarı'nda üç milyon altın rubleye yeni bir ışık sistemi satın alındı. Yeni cihaz (ışık odası dahil) Sautter, Marlé & Co. tarafından yapıldı.[11] Akkor kaplamalı bir gaz lambası kullandı.[8] Ağır bir dökme demir sistem, yatak görevi gören bir cıva banyosunda yüzmekte ve dönmeyi sağlamaktaydı. Tesisat kabaca 500 kilogram (1.100 lb) cıva içeriyordu. Deniz fenerinden çıkan zehirli cıva, çevre köylerdeki çocuklar tarafından onlarca yıl oyun oynamak için kullanıldı.[12]

Işık sistemi, asılı duran 400 kilogram (880 lb) ) ağırlığında mekanizma tarafından döndürülerek ayarlandı. Her iki saatte bir geri sarılması gerekiyordu.[3] 1901 onarımları sırasında yeniden kurulum yapıldı.

Alman bombardıman uçakları, Ağustos 1941'de deniz fenerini hedef aldı, ancak yalnızca fener yapısı ve optik sistem yok edildi.[7][8]

Bir Sovyet pulu üzerinde Kõpu Deniz Feneri (1983)

Dünya Savaşı'ndan sonra çeşitli optik sistemler test edildi. Kohler jeneratörleri, sabit elektrikli ışık sistemi ile birlikte 1949'da kuruldu.[8] 1963'te yeni bir döner ışık sistemi (EMV-3) kuruldu ve deniz fenerini tamamen otomatik hale getirdi. Deneysel bir EMV-930M sisteminin (Ukrayna'da üretilmiştir) kurulduğu 1982 yılına kadar sistem kullanımdaydı. Optik sistemin dönme mekanizması yeni bir çözümdü. Artık elektrik motoru yok; bunun yerine dönen bir manyetik alan kullanılıyordu. Optik sistem 1 kW kuvartz lamba ile yayılan ışığın verimliliğine altı ila sekiz yüz katlık bir artış getirdi.[7]

Bozulma nedeniyle deniz feneri sık sık onarım görmüştür. Büyük onarımlar 1957 ve 1970'te tamamlandı.[3] 1978-81 yıllarında yapılan onarımlar sırasında fenerin 450. yıl dönümü münasebetiyle betonarme kabuk ve perklorovinil boya ile kaplanmıştır. Beyaz renk olmadığı için sarı renk kullanılmıştır. Boya, kule gövdesinden nemin kaçmasına engel oldu ve çimento harcının iç yüzeyinde biriken su, donarak ve eriyerek, zaten eskimiş ve bozulmuş kireç harcına zarar vermeye başladı. 80'lerin ortalarında, deniz fenerinin yüzeyinde çatlaklar belirdi ve çimento harcı parçaları ve daha küçük taşlar düşmeye başladı. 1987 ve 1988 yıllarında kulenin iki köşesi çöktü ve acil restorasyona başlandı. 1989-90 yıllarında temel ve duvarları payandaların tepesine kadar desteklemek ve deniz fenerinin çökmesini önlemek için 15 santimetre (5,9 in) kalınlığında kalın betonarme kabuk inşa edilmiştir. Kule badana ile boyanmıştır.[13] Yapının havalandırılması için beton içerisinde hava kanalları bırakılmıştır.[5]

Fenerin fener odası 2001 yılında yenilenmiş ve kule en son 2012 yılında badana ile boyanmıştır.[11][14] 2020'de mevcut fenere yeni bir elektronik kontrol sistemi ile birlikte yeni bir güçlü LED ışık kaynağı kuruldu. 2.100.000 kandela yoğunluğu ile dünyanın en güçlü LED deniz feneri ışığıdır.[14]

Şu anki durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Kõpu deniz feneri, Hiiumaa adası, Estonya.

Deniz feneri hala navigasyona yardımcı olarak kullanılıyor ve Estonya Denizcilik İdaresi tarafından yönetiliyor. Geleceği, korunan bir kültür anıtı statüsüyle de güvence altına alınmıştır.[15]

Kalıcı popülaritesi ve akılda kalıcı şekli nedeniyle, genellikle Hiiumaa'nın sembolü olarak kullanılır. Önemli bir turistik cazibe merkezi olan kule 1999'dan beri turistlere açık. Yakındaki Ristna deniz feneri ile birlikte, Kõpu Deniz Feneri 2000 yılında bir posta pulu ile anıldı.[16]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^
    Çoğu kaynak, dünyanın en eski üçüncü işletme feneri olduğu konusunda hemfikirdir (Büyük ihtimalle 4., İrlanda'daki Hook Lighthouse da olabilir, 1240?),
  2. ^
    Bazı kaynaklara göre yükseklik 67 m (220 ft) bazısına göre 68 m (223 ft)
  3. ^
    Farklı kaynaklarda farklı başlangıç tarihi vardır, Baltık Işıkları 1527–1531.[17] 1531'de bitişi konusunda kaynaklar hemfikirdir.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture. ABC-CLIO. 2005. s. 62. ISBN 978-1-57607-800-6. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  2. ^ a b c d e The Lighthouse of Kõpu (Formerly Dagerot) (PDF). Transactions of the Tartu State University. 1976. s. 161. 
  3. ^ a b c d e f g h i Eesti tuletornid (Estonian lighthouses) (Estonca). GT Projekt. 2003. s. 77. 
  4. ^ a b c "Kõpu lighthouse". Hiiumaa Lighthouse Tour. Hiiumaa.ee. 28 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2009. 
  5. ^ a b "Degradation of Estonian Lighthouses in Surrounding Environment" (PDF). Estonian National Heritage Board. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009. 
  6. ^ a b "Kõpu küla". eestigiid.ee (Estonca). Hansalevi OÜ. 7 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2009. 
  7. ^ a b c d e f g h i j Kõpu tuletorni lugu/A history of the Kõpu Lighthouse (Estonca ve İngilizce). Estonia, Tallinn: Kentaur AS. 2007. s. 80. ISBN 978-9985-9789-7-9. 
  8. ^ a b c d e Kolk (25 Ağustos 2006). "Kõpu tuletorn – Põhja-Euroopa vanim tuletorn töötab Kõpul juba 475 aastat!". Äripäev Online (Estonca). Bonnier Business Press. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  9. ^ Estonia: The Bradt Travel Guide. 5th. Bradt Travel Guides. 1 Eylül 2007. s. 243. ISBN 978-1-84162-194-4. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  10. ^ "Kõpu lighthouse" (PDF). Kõrgessaare parish. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. 
  11. ^ a b "Kõpu tuletornil uus müts". Eesti Päevaleht (Estonca). EkspressMeedia AS. 31 Ekim 2001. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  12. ^ Viidik (1 Şubat 2001). "Elavhõbedapomm Kõpu majakas". Eesti Ekspress (Estonca). EkspressMeedia AS. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009. 
  13. ^ Kõpu restaureerimistööde aruanne (PDF). Riiklik Uurimis- ja Projekteerimisinstituut. 1990. s. 9. 
  14. ^ a b "Kõpu tuletorni ainulaadne tuli särab nüüd veelgi eredamalt". Estonian Maritime Administration. 3 Şubat 2020. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  15. ^ "Kõpu tuletorn". Kultuurimälestiste riiklik register (Estonca). Muinsuskaitseamet (National Heritage Board). 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009. 
  16. ^ "Ristna and Kõpu Lighthouses". Eesti Post. 25 Şubat 2000. 25 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009. 
  17. ^ Baltic Sea Heritage Co-operation: Coastal Culture and Maritime Heritage (working group), et al. "Baltic Lights:A guarantee of safe passage 27 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". National Museum of Science and Technology, Denmark (Host). Polish Maritime Museum, Gdańsk (Orig. exhibitor, April 2003). Retrieved 22 October 2009.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kõpu_Deniz_Feneri&oldid=32549121" sayfasından alınmıştır