Kullanıcı:Basak/Düzensiz göç

2019 ABD - Meksika sınırı

Düzensiz göç, bir ülkeden bir ülkeye göç eden kişilerin oturma, vize ya da çalışma gibi izinlerinde sorun olmasını ifade eder.

Düzensiz göçmenler, transit veya ev sahibi ülkede hukuki statüden yoksun kimselerdir; gözaltına alınma ve sınır dışı edilme veya başka yaptırımlara maruz kalma riskine ve çeşitli kısıtlamalara tabi olurlar.

Tanımlar

Yasa dışı göç ve düzensiz göç ayrımı

Düzensiz göç kavramını için açık veya genel kabul gören bir tanım yoktur. Gönderen, transit ve kabul eden ülkelerin düzenleyici kurallarının dışında gerçekleşen göç hareketliliklerini, eğer göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti söz konusu değilse, "düzensiz göç" olarak adlandırmak daha yaygındır. Ayrıca bazı araştırmacılar bir insanın değil ancak bir eylemin yasadışı olabileceğini belirterek insanların yasalar önündeki tanınırlığının ve haklarının yok sayıldığı gerekçesiyle "yasa dışı göçmen" ifadesini reddederler; "düzensiz göçmen" veya "kayıt dışı göçmen", "belgesiz göçmen" gibi ifadeler kullanılır.

Mültecilik ve düzensiz göç ayrımı

Türkçe'de mülteci, kaçak göçmen ve sığınmacı terimleri sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır; ancak farklı durumları ifade ederler. Mültecilik, "dini, tabiiyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri nedeniyle zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da bahsedilen korku sebebiyle yararlanmak istemeyen" kişilerin durumunu ifade eder. 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme uyarınca devletler, mülteciler için "geri göndermeme" ilkesini uygulamak zorundadır. Düzensiz göçmenlik, kişinin mültecilik başvurusunun reddedildikten sonra ülkede kalmayı sürdürmesinden veya başka nedenlerden kaynaklanıyor olabilir.

Düzensiz göçün sebepleri

Düzensiz göç, ülkeler arasında belirli hareketlilik biçimlerini yasal ve arzu edilir, diğerlerini ise yasadışı ve istenmeyen olarak etiketleyen yasa ve düzenlemelerin bir sonucu ortaya çıkar.

2011 yılında yayımlanan, 13 AB ülkesinde gerçekleştirilmiş bir ampirik analize göre düzensiz göçün sebepleri şunlardır:

• yasal göç kanallarının eksikliği,
• göçe ilişkin yasa ve yönetmeliklerin sıklıkla değişmesi, uygulamasının çok zor olması;
• göçle ilgili bürokrasinin aşırı karmaşıklığı, zaman tüketici ve verimsiz olması;
• çalışma izinleri konusunda çok zorlayıcı şartlar konulması;
• bürokratik kurum kültürünün ülkeyi düzensiz göçmenlerden korumak üzere yapılanmış olması

Düzensiz göçmenlerin yaşamı

Dünyanın farklı yerlerinde düzensiz göçmenlerin gündelik yaşamlarının anlaşılmasına yönelik çalışmalar, göçmenlerin sağlık, eğitim, ikamet etme hakkı, aile hayatı, adil çalışma koşullarına erişim, asgari geçim, adil yargılanma, keyfi tutuklanmama ve gözaltı ve tutuklulukta vatandaşlarla eşit muamele görme hakkı gibi haklara erişimlerinin yetersiz ve kusurlu olduğunu gösterir. Göçmenler, gittikleri ülkelerde vasıflarının çok altında işlerde çalışmakta; devletin sunduğu eğimi ve sağlık gibi kamu hizmetlerinden yararlanmakta; "kaçak" ve yasa dışık olmaları ve sınır dışı edilme endişelerinden ötürü resmî kurumlardan yardım talep edememekte ve bu nedenle çeşitli sömürü mekanizmaları karşısında savunmasız durumda kalmaktadır.

Devletlerin düzensiz göçe yönelik politikaları

Sınırlardaki güvenlik önlemleri

Devletler, topraklarında izinsiz olarak kalan ve çalışan insanların varlığını, egemenlik haklarının çiğnenmesi olarak değerlendirme ve genellikle bir 'tehdit', 'risk' ve 'suç' olarak ifade edilen bu durumla baş etmek için sınır güvenliğini artırma yoluna gitmektedir. Sınırlardaki güvenlik önlemlerini artırma politikası, düzensiz göç açısından yüksek 'risk' taşıdığı düşünülen sınırlara duvar örme, elektrikli tel çekme gibi uygulamalara kadar gidebilir.

Geri kabul anlaşmaları

Devletler, ülke içindeki düzensiz göçmenleri geldikleri yere (kendi ülkelerine veya transit ülkeye) geri göndermek amacıyla anlaşmalar yapar. Bu anlaşmanın kaynak ve hedef ülke arasında bir anlaşma imzalanması ve söz konusu geri kabulün hangi şartlar ve kurallar çerçevesinde gerçekleşeceğinin belirlenmesi gerekir. Örneğin AB ve Türkiye ve arasında 2013 yılının Aralık ayında bir geri kabul anlaşması imzalamıştır. Türkiye, bu anlaşmayla, AB ülkelerine Türkiye topraklarından yasadışı yollarla geçen düzensiz göçmenleri geri kabul edeceğini taahhüt etmiştir.

Yasallaştırmalar

Göçmenlerin bir ülkede, o ülkede devlet tarafından konulmuş göç kurallarına göre yasadışı kalmaları ve/veya çalışmalarını yasal statüye geçirmek için bazı devletler tarafından af programları düzenlenmektedir. Bu tür programlar, özellikle Güney Avrupa ülkelerinde sıklıkla kullanılır. Bu tür programlar, kuralları net bir şekilde belirlenir ve göçmenlerin bilgilendirilmesi sağlanırsa hak ve özgürlüklerinin bulundukları ülkenin devleti tarafından tanınmasında etkili olur.