Kullanıcı:Ucanelma/Sıkı Geçme
Sıkı geçme, boyutları birbirinden farklı tasarlanmış parçaların, çeşitli tekniklerle birleştirildikten sonra parça arayüzü arasındaki statik sürtünme kuvveti ile bir arada kalan mekanik bağlantıdır. [1]
Geçme girişimi miktarına bağlı olarak, parçalar bir çekiçle vurularak birleştirilebilir veya bir hidrolik pres kullanılarak birbirine bastırılabilir.
Isıtma-soğutma yöntemleri uygulanarak montaj esnasında oluşabilecek zararlar engellenebilir. Uçak bağlantı elemanlarında yorulma ömrünü iyileştirmek için sıkı geçmeler yaygın olarak kullanılır.
Parçalara sıkı geçmenin uygulanması[değiştir | kaynağı değiştir]
Sıkı geçmeler, mil ve delik düzeneğine uygulanabilse de, daha çok yatak muhafazası veya yatak mil montajı için kullanılır.
Geçme sıkılığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Geçme sıkılığı, parçaların birbirlerine göre boyutsal farkları veya girişim miktarları ile kontrol edilir.
Boşluklu geçme, sıkı geçme, presle geçme gibi çeşitli uyum güçleriyle sonuçlanacak parça boyutları hesaplamak için formüller [2] mevcuttur.
Sıkı geçmenin değeri, hangi malzemenin kullanıldığına, parçaların geçme yüzeylerindeki boyut farkına ve ne derecede sıkılığın istendiğine bağlıdır. Bu tür değerler, geçmişte birçok standart uygulama için zaten hesaplanmıştır ve mühendisler için yeniden türetme ihtiyacını ortadan kaldıran tablolar biçiminde mevcuttur. Ancak, hassas ve riskli uygulamalar için yine de hesaplanmaları ve test edilmeleri gereklidir.
Montaj[değiştir | kaynağı değiştir]
Büyük boyutlu bir şaftı küçük boyutlu bir deliğe monte etmek için bazen kombinasyon halinde kullanılan iki temel yöntem vardır: dışarıdan kuvvet uygulama (genellikle presleme) ve termal genleşme veya büzülme.
Kuvvet[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuvvet yoluyla oluşturulan sıkı geçmeyi tanımlamak için kullanılan en az üç farklı terim vardır: presle geçme, sürtünmeyle geçme ve hidrolik genişleme. [3] [4]
Pres uyumu, parçaları çok büyük miktarda kuvvetle birbirine bastırabilen preslerle sağlanır. Presler genellikle hidroliktir, ancak elle çalıştırılan küçük presler ( mafsal presleri gibi) bir kriko veya bir kremayer ve pinyonu hareket ettiren bir dişli redüksiyonu tarafından sağlanan mekanik avantajla çalışabilir. Hidrolik preslerde uygulanan kuvvet miktarı, en küçük parçalar için birkaç pounddan en büyük parçalar için yüzlerce tona kadar herhangi bir şey olabilir.
Şaftların ve deliklerin kenarları yivlidir (eğimlidir). Pah kırmalar, presleme hareketi için bir kılavuz oluşturur, pres kuvvetini deliğin çevresinde eşit olarak dağıtmaya yardımcı olur, parçaların birbirlerine merkezlenmelerini ve sıkıştırmanın birdenbire yerine kademeli olarak gerçekleşmesini sağlar, böylece presleme işleminin daha yumuşak olmasına, daha kolay kontrol edilmesine yardımcı olur. Tren tekerlek takımlarının yatak değişimi sırasında, tekerlekler akslara kuvvetle bastırılır.
Termal genleşme veya büzüşme[değiştir | kaynağı değiştir]
Çoğu malzeme ısıtıldığında genleşir ve soğutulduğunda büzülür. Saran parçalar ısıtılır (örneğin, meşaleler veya gaz fırınları ile) ve sıcakken yerine monte edilir, ardından soğumaya bırakılır ve her birinin diğeriyle karışmasından kaynaklanan sıkıştırma dışında eski boyutlarına geri büzülür. Demiryolu aksları, tekerlekleri ve lastikleri tipik olarak bu şekilde monte edilir. Alternatif olarak, büyük parça, montajdan önce, kolaylıkla eşleşen kısmında kayacak şekilde soğutulabilir. Malzemenin mekanik özelliklerini korumak açısından, ısıtmadan daha az riskli olduğu için genellikle soğutma tercih edilir. Örneğin sertleştirilmiş(karbür) bir dişlinin bir mile monte edilmesi, dişlinin çok fazla ısınması ve temperlenmesi riskinin mevcut olduğu durumlarda dişli malzemesi temperlenerek sertlik özelliğini yitirip yumuşayabilir dolayısıyla bu tür yan etkileri engellemek amacıyla dişli ısıtılmaz, mil soğutulur.
Referanslar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Alan O. Lebeck (1991). Principles and design of mechanical face seals. Wiley-Interscience. s. 232. ISBN 978-0-471-51533-3.
- ^ "Press Fit Engineering and Design Calculator". www.engineersedge.com. Erişim tarihi: 2017-02-22.
- ^ Heinz P. Bloch (1998). Improving machinery reliability. 3rd. Gulf Professional Publishing. s. 216. ISBN 978-0-88415-661-1.
- ^ "Coupling Design and Selection". 2009-09-26 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2010-01-30.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Girişim uyumu diyagramı
- Sıkı geçme - millerdeki ve yataklardaki yataklar için sıkı geçmeleri kullanırken boşluk azalmalarını hesaplamak için formüller
[[Kategori:Makine mühendisliği]] [[Kategori:Uçak mühendisliği]] [[Kategori:Havacılık ve uzay mühendisliği]] [[Kategori:Gaz türbinleri]] [[Kategori:Hava taşıtları]] [[Kategori:Uçak]] [[Kategori:Roket]]