Kullanıcı:Tabukipta/deneme tahtası
Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Cinsiyetlere yönelik genelleştirilmiş, basitleştirilmiş fikirler ve varsayımlara toplumsal cinsiyet kalıp yargıları denir. Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları, kadın veya erkek olmak ile ilgili keyfi olarak oluşturulmuş önyargılı fikirlerdir.[1] Bu tip cinsiyet kalıp yargıları toplum tarafından olması istenen tipik kadın/erkek tutum ve davranışlar üzerine kuruludur. Toplumun sahip olduğu genel cinsiyet algısının pratikteki karşılığıdır ve bir cinsin diğerinden üstün olduğunu empoze ederek cinsiyetler arasındaki eşitsizliğin kaynağını oluşturur.[2] Araştırmalar, erkeklerin bir çok alanda kadınlardan daha yetkin ve sosyal olarak daha üstün olduklarına dair yaygın olarak paylaşılan kültürel inançların olduğunu ortaya çıkarmıştır.[3] [4] Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları dört ana başlık altında toplanır: Karakter, fiziksel özellikler, roller ve meslekler [5]
Kadınlar tipik olarak duygusal ve kırılgan olarak tarif edilir ve ev ile ilişkilendirilir. Evde ev işlerini yapan anne ailenin bakımından sorumlu kişidir ve "destekçi" veya "besleyici" rolüne sahiptir. Erkek karakterler ise, genellikle kamusal dış mekanda veya işyerinde ailesinin geçimini sağlayan kişi olarak kodlanmıştır ve "iddialı" "hırslı" ve "rekabetçi" olarak betimlenir. Bu görüş ve beklentiler nedeniyle, kadınlar genellikle işyeri gibi kamusal alanda ayrımcılığa maruz kalmaktadır. [6] Kadınlar, evlendiklerinde veya çocuk sahibi olduklarında aileye daha fazla odaklanacakları veya işi bırakacakları düşünüldüğü için işte daha az üretken oldukları konusunda kalıp yargılar vardır.[7]
Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları bireylerin fiziksel özelliklerinden bağımsız olarak kadınlık ve erkeklik kalıplarıyla kodlanmıştır. İstisnalar ve farklılıklar olmasına rağmen, cinsiyet rolleri genellikle kadınlık ve erkeklik kavramlarına odaklanır. Toplumda cinsiyet kalıp yargıları son derece yaygındır.[8][9] Bunun olmasının nedenlerinden biri beyinde kalıp yargı oluşturmanın daha kolay olmasıdır (bkz. Heuristics).
Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları, kişilerin yeteneklerini doğumdaki cinsiyetlerine göre standartlaştırır ve sınırlar. Kişi toplumun kendisinden beklediği toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına uygun davranmadığı zaman sınırlamalar ve zorluklarla karşılaşır. Örneğin, erkeklerin para kazanmak için dışarıda çalışması beklenir. Eğer erkekler evde kalıp ev işlerinden sorumlu olmak isterlerse çatışma yaşayabilir ve toplum tarafından yargılanırlar. Geleneksel toplumsal cinsiyet kalıp yargıları günümüzde bir çok toplumda sorgulanmakta ve ev işlerinden erkeklerin de sorumlu olabileceği, bazı toplumlarda kadınların da inşaat işçisi olabileceği yönünde gelişmeler gözlemlenmektedir. Geleneksel kavramlar ve değerler insanların zihninde kök saldığı için insanların zihnindeki kalıp yargıları ve toplumsal cinsiyet rollerine yönelik kabullerini değiştirmek uzun bir süreçtir.
Mesleklerdeki Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının en yaygın olduğu alanlardan birisi de mesleklerdir. Bazı meslekler kadınlık ve erkeklik kalıplarıyla kodlanmış ve cinsiyetlendirilmiştir. İtfaiyecilik, pilotluk, mühendislik bir erkeğin işi olarak düşünülürken; öğretmenlik, hemşirelik veya sekreterlik kadın işi olarak görülür. Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları belirli bir işe bir erkeğin mi yoksa bir kadının mı daha uygun olduğuna karar verme sürecinde kişilerin düşüncelerini şekillendirmektedir. Kadınların bakıcı rolünden dolayı daha duygusal meslekler ile ilşkilendirilmesi veya erkeklerin daha mantıklı kişiler olmasından dolayı yönetici olmalarının beklenmesi bu duruma örnek olarak verilebilir. Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi, bir erkeğin veya kadının işe başvurma ve işe alınma ihtimalini, alacağı ücreti ve hatta terfileri belirleyen performans değerlendirmelerini etkiler. Cinsiyetlendirilmiş meslekler sorununu çözmenin iki yolu vardır.[10] Birincisi, kadın egemen meslekleri daha az önemli görmekten vazgeçmektir. Diğeri ise, bu tür keyfi cinsiyet tanımlamalarını tamamen ortadan kaldırmaktır.
Cinsiyet kalıpyargıları işe alım süreçlerini de etkilemektedir. González, Cortina, Rodríguez (2018) tafafından yapılan bir araştırma deneysel olarak, işverenlerin işe alma süreçlerinde kadınlara karşı ayrımcılık yaptığını göstermiştir. [11]
Toplumsal Cinsiyet Kalıpları ve Reklamlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Okul Öncesi Dönemde Cinsiyet Kalıp Yargıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Atasözleri ve Deyimlerdeki Cinsiyetçi Kalıp Yargılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ European Institute for Gender Equality. "Gender stereotypes". European Institute for Gender Equality.
- ^ Bayrakçeken Tüzel, Gökçe; Soyseçkin Ceylan, İdil Safiye; Şilliler Tapan, Deniz; Özvardar, Kıvanç (2019). Download This Document Gender-Sensitive Communication Guide Turkish (1.4 MB) Toplumsal Cinsiyete Duyarlı İletişim Rehberi. Ankara: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye.
- ^ David G., Wagner; Berger, Joseph (1997). "Gender and Interpersonal Task Behaviors: Status Expectation Accounts". 40 (1). ss. 1-32. doi:10.2307/1389491. ISSN 0731-1214.
- ^ Williams, John E.; Best, Deborah L. (1990). Measuring Sex Stereotypes: A Multinational Study. Newbury Park: CA: Sage. ISBN 978-0-8039-3815-1.
- ^ TÜSİAD (2017). İletişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Rehberi. İstanbul: TÜSİAD. ISBN 978-605-165-035-7.
- ^ ACT/EMP, The Bureau for Employers' Activities. "ACT/EMP Research note Breaking barriers: Unconscious gender bias in the workplace" (PDF). International Labour Organization. ILO.
- ^ Durbin, Susan (2010). "Gender inequality in employment: Editors' introduction". Equality, Diversity and Inclusion". 29 (3). ss. 221–238. doi:10.1108/02610151011028831.
- ^ Holly, Brewer. "List of Gender Stereotypes". Health Guidence.
- ^ Planned Parenthood. "What are gender roles and stereotypes?". Planned Parenthood.
- ^ Hedreen, Siri. "'Gendered' Jobs Are on the Decline, But Stereotypes Remain". Business News Daily.
- ^ González G., M José; Cortina, Clara; Rodríguez, Jorge (2019). "The Role of Gender Stereotypes in Hiring: A Field Experiment". 35 (2). ss. 187–204. doi:10.1093/esr/jcy055.