Kullanıcı:Schnapsidee/deneme tahtası
Michael Sendivogius | |
|---|---|
 Caption for image, | |
| Doğum | 2 Şubat 1566 Łukowica, Kingdom of Poland (modern Poland) |
| Ölüm | Eksik gerekli değişken 1=ay! 1636 (İfade hatası: and için eksik terim. yaşında) Kravaře, Holy Roman Empire (modern Czech Republic) |
| Diğer ad(lar)ı | Sędziwój, Sędzimir |
| Tanınma nedeni | The concept of central nitre |
Michael Sendivogius (/ˌsɛndɪˈvoʊdʒiəs/; Lehçe: Michał Sędziwój; 2 Şubat 1566 - 1636) Polonyalı bir simyacı, filozof ve tıp doktoruydu. Kimyanın öncülerinden biri olarak çeşitli asitlerin, metallerin ve diğer kimyasal bileşiklerin saflaştırılması ve oluşturulması için yöntemler geliştirmiştir. Scheele'nin elementi keşfinden 70 yıl önce havanın tek bir madde olmadığını ve daha sonra oksijen olarak adlandırılan hayat veren bir madde içerdiğini keşfetti. Bu 'yaşam gıdasını' nitreyi (güherçile) ısıttığında çıkan gazla (aynı zamanda oksijen) doğru bir şekilde özdeşleştirdi.[1] Bu madde, 'merkezi nitre', Sendivogius'un evren şemasında merkezi bir konuma sahipti.[2]
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Erken yaşamı hakkında çok az şey bilinmektedir: Ostoja Klanı'nın bir parçası olan soylu bir ailede doğmuştur.[3] Babası onu Kraków Üniversitesi'nde okumaya göndermiştir ancak Sendivogius Avrupa'nın birçok ülkesini ve üniversitesini de ziyaret etmiştir; Viyana, Altdorf, Leipzig ve Cambridge'de okumuştur. Tanıdıkları arasında John Dee ve Edward Kelley de vardı. Kral Stephen Báthory'nin deneylerini finanse etmeyi kabul etmesi onun sayesinde olmuştur.[4]1590'larda Prag'da, İmparator Rudolf II'nin açık görüşlülüğüyle ünlü sarayında aktifti.
Polonya'da 1600 civarında Kral Sigismund III Vasa'nın sarayında ortaya çıktı ve kısa sürede büyük ün kazandı, çünkü Polonya kralının kendisi de bir simya meraklısıydı ve hatta Sendivogius ile deneyler yaptı. Kraków'un Wawel kalesinde, deneylerinin yapıldığı oda hala sağlamdır. Daha muhafazakâr Polonyalı soylular, kralı kimyasal deneyler için büyük miktarlarda para harcamaya teşvik ettiği için kısa süre sonra ondan hoşlanmamaya başladılar. Polonya'daki çalışmalarının daha pratik yönleri, madenlerin ve metal dökümhanelerinin tasarımını içeriyordu. Yaygın uluslararası bağlantıları, yaklaşık 1600'den itibaren diplomat olarak istihdam edilmesine yol açtı.
Sendivogius daha sonraki yıllarda, Habsburg imparatoru tarafından kendisine toprak verilen Bohemya ve Moravya'da (bugün Çek Cumhuriyeti'nde) daha fazla zaman geçirdi. Hayatının sonlarına doğru Prag'a, Rudolf II'nin sarayına yerleşti ve burada metal madenleri ve dökümhaneleri tasarımcısı olarak daha da ün kazandı. Ancak 1618-48 Otuz Yıl Savaşları simyanın altın çağını fiilen sona erdirmişti: zengin patronlar artık paralarını kimyasal spekülasyonlar yerine savaşı finanse etmek için harcıyordu ve o da nispeten karanlıkta öldü.
Çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Daniel Stolcius Viridarium Chymicum (1624) adlı eserinde Sendivogius'u on iki kitabın yazarı olarak övmektedir.[5] Bunların en ünlüsü 1604 yılında yayınlanan "Yeni Kimyasal Işık" adlı eseridir. Havada bir 'yaşam gıdası' bulunduğuna dair teorisinin nispeten açık bir şekilde ortaya konmasının yanı sıra, kitapları çeşitli bilimsel, sözde bilimsel ve felsefi teoriler içermektedir ve 18. yüzyıla kadar Isaac Newton gibi değerli kişiler arasında defalarca çevrilmiş ve yaygın olarak okunmuştur.
Kurguda Sendivogius[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu karakterin kurguda ilk ortaya çıkışı, Polonya'da romantizm döneminin yazarlarından Józef Bohdan Dziekoński'nin [pl] 1845 tarihli Sędziwoj adlı kitabında olmuştur. 2000'li yılların başında Polonyalı yazar Andrzej Pilipiuk'un çeşitli kitaplarında yer almıştır (Kuzynki 2003, Księżniczka 2004, Dziedziczki 2005). Sendivogius aynı zamanda Prag, Bohemyalı Alman yazar Gustav Meyrink'in (Goldmachergeschichten'in bir parçası, August Scherl Verlag, Berlin 1925) simya ve simyacılar hakkında yazdığı romanında da bir karakterdir.
Polonyalı 19. yüzyıl gerçekçi ressamı Jan Matejko, Sendivogius'u Kral Sigismund III Vasa'nın önünde bir ana metalin altına dönüşümünü gösterirken resmetmiştir.
Ayrıca 1980'lerde bir Polonya TV dizisinde Simyacı Sendivogius olarak (ince bir şekilde gizlenmiş olarak) gösterilmiştir.
Yazıları[değiştir | kaynağı değiştir]
- De Lapide Philosophorum Tractatus duodecim e naturae fonte and manuali experientia depromti. 1604.
- Novum Lumen Chymicum (Yeni Kimyasal Işık) olarak da bilinen ilk Latince baskılar aynı anda Prag ve Frankfurt'ta yayınlandı.[5]
- Dialogus Mercuriii, Alchemistae ve Naturae. Köln, 1607.
- Tractatus de sulphure altero naturae principio. Köln, 1616.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "MICHAEL SENDIVOGIUS, ROSICRUCIAN, and FATHER OF STUDIES OF OXYGEN"
- ^ Allen G. Debus, Chemistry and Medical Debate: Van Helmont to Boerhaave, Science History Publication, 2001, p. 13 n. 19.
- ^ Miguel López-Pérez (ed.), Chymia: Science and Nature in Medieval and Early Modern Europe, Cambridge Scholars Publishing, 2010, p. 197.
- ^ Praktyk i mistyk, Andrzej Datko, Wiedza i życie (2012-06-12) (in Polish)
- ^ Prinke, Rafal T. (1990). "Michael Sendivogius and Christian Rosenkruetz The Unexpected Possibilities". The Hermetic Journal: 72–98.
Referanslar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Prinke, Rafał T. “Beyond Patronage: Michael Sendivogius and the Meanings of Success in Alchemy” In Chymia: Science and Nature in Medieval and Early Modern Europe, edited by Miguel López Pérez, Didier Kahn, and Mar Rey Bueno. Newcastle-upon-Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2010.
- Prinke, Rafal T. MICHAEL SENDIVOGIUS and CHRISTIAN ROSENKREUTZ The Unexpected Possibilities, The Hermetic Journal (1990), 72-98.
- Prinke, Rafał T. “Nolite Me Inquirere (Nechtějte se po mně ptáti): Michael Sendivogius.” In Alchymie a Rudolf II: Hledání Tajemství Přírody ve Střední Evropě v 16. a 17. Století, edited by Ivo Purš and Vladimír Karpenko, 317–35. Praha: Artefactum, 2011.
- Sendivogius, Michael.The Alchemical Letters of Michael Sendivogius to the Rosicrucian Society. Holmes Pub Group Llc. 1-55818-404-X
- Szydło, Zbigniew. Water which does not wet hands. The alchemy of Michael Sendivogius. London-Warsaw, 1994.
- Polish edition: Woda, która nie moczy rąk. Alchemia Michała Sędziwoja.. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne: Warszawa, 1997.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sendivogius.pl, website about the life and works of MIchal Sedziwoj
- MICHAEL SENDIVOGIUS and CHRISTIAN ROSENKREUTZ: The Unexpected Possibilities online
- LETTERS OF MICHAEL SENDIVOGIUS TO THE ROSEYCRUSIAN SOCIETY FOUND IN AN OLD MANUSCRIPT BY EBENEZER SIBLY M.D. 1791
- A letter from Michael Sendivogius to Vincenzo II Gonzaga, duke of Mantua (1562-1612)
- The 16th Century Alchemist Who Discovered Oxygen
- TRANSMUTATION, an episode of the podcast Stories From The Eastern West all about Sendivogius and alchemy in the Middle Ages
- Works by Michael Sendivogius in digital library Polona