Kullanıcı:Nazimeyy/deneme tahtası

Panarşi, kompleks sosyoekonomik modellerin ve ilişkilerin değişim içerisine giren yapısını açıklamak için kullanılan terimlerden birisi olarak ele alınır. Kısaca panarşi, doğal ve beşeri sistemlerdeki gelişim, birikim, yeniden oluşum ve yenilenme şeklindeki uyumlanabilir (adaptif) çevrimlerin birbirine ilişkili olduğu hiyerarşik bir oluşum olarak adlandırılır. Bu adlandırılan çevrimlerin boyutunu ve süresini anlamak, gelişim aşamasındaki değişimi sağlayan maddeleri belirlemek açısından da önemlidir.

Panarşi teorisi, sistemlerin ölçekler arasında nasıl çalıştığını ve etkileşime girdiğini anlamak için Lance Gunderson ve C.S. Holling tarafından geliştirilmiştir (Resilience Alliance 2018). Allen vd. (2014), panarşiyi “insan ve doğadan oluşan karmaşık sistemlerin dinamik olarak düzenlenmesi, uzay ve zaman ölçeklerinde yapılandırılma yollarını tanımlayan kavramsal bir model” olarak tanımlamaktadır. Hem farklı alanlar hem de farklı ölçek seviyeleri arasındaki kompleks etkileşimleri ele almak için ekolojik, ekonomik, sosyal değişim ve istikrar modellerini birleştiren tamamlayıcı bir anlatım olduğunu söylemek mümkün. Günümüzde karışık oluşumlardan ve değişimden her an bahsederken yapılan tartışmaların farklı taraflardan ele alınması gerektiğini gösteren farkındalık yaratıcı bir tanım.

Ceteris Paribus (diğer her şey sabitken) olarak da adlandırılan bu ilke, iki iktisadi değişken arasındaki bağlantıyı analize dökme adına yapılan, diğer her şey sabitken varsayımı, ile basitleştirici bir araç olarak sunulmaktadır. Bu ilke, hem derslerde hem de bilimsel araştırmalarda ve projelerde de kullanılmakta, üstünde durulan değişkenler arası bağlantıların açık bir şekilde ortaya koyulabilmesi için analize taşınan değişkenler haricindeki değişkenlerin, sabit kaldığı varsayımı üzerinde durulmaktadır. Bu varsayım kullanılırken, gerçek dünyada sosyoekonomik gelişim ve oluşumların işleyişinin birçok öğenin birbiriyle oluşturduğu ilişki üzerine  ve evrilerek gelişen kompleks bir sistem halinde olduğu da bir gerçektir. Bu doğrultuda, günümüzde kompleks ekonomik döngülerin analizi ve çok değişkenli bağlantıların devinen oluşumları üzerine birçok araştırma ele alınmakta, değişkenler arası ilişkiler “diğer her şey sabitken” varsayımı olmaksızın bir bütün halinde analiz edilmeye çalışılmaktadır.

Sistem düşünce sisteminin hayata uygulandığı bu uygulama ile çok farklı boyutlarda ölçüm yapabilirsiniz. Bunlara örnek olarak, hiyerarşik seviyede (birey, takım, departman, iş birimi, organizasyon), zamansal seviyede (geçmiş, şimdiki, gelecek), sosyolojik seviyede (hücre, birey, aile, mahalle, bölge, ülke) ya da politika, toplumsal ve çevresel alanlarının değerlendirilmesi verilebilir.