Kullanıcı:Kurmanbek/Çalışma5

Vikipedi, özgür ansiklopedi
25. Güneş çevrimi bir parçası
Mayıs 2024 güneş fırtınaları
3664'ten 9 Mayıs 2024 tarihinde UTC ile saat 10'daki güneş fırtınasının videosu
TarihMayıs 2024
TürTaçküre kütle atımı

Mayıs 2024 güneş fırtınaları, 25. Güneş çevrimi sırasında 10 Mayıs 2024'ten bu yana devam eden yoğun Güneş püskürtüleri ve jeomanyetik fırtınaların meydana geldiği bir dizi aşırı güçlü[1] güneş fırtınasıdır. Jeomanyetik fırtına, 28 Ekim 2003'ten bu yana Dünya'yı etkileyen en güçlü fırtınaydı[2][1] ve hem kuzey, hem de güney yarımkürede normalden çok daha düşük enlemlerde auroralar görülmesine sebep oldu.[3]

Güneş püskürtüleri ve taçküre kütle atımları[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Mayıs 2024'te, NOAA bölge numarası 3664 olarak atanan bir güneş enerjisi aktif bölgesi, X1.0 sınıfı ve birden fazla M sınıfı güneş püskürtüsü üretti ve Dünya'ya doğru birkaç taçküre kütle atımı (CME) meydana getirdi.[4] 9 Mayıs'ta aktif bölge, her biri tam halo CME ile ilişkili X2.25 ve X1.12 sınıfı bir püskürtü üretti. 10 Mayıs'ta bölge X3.98 sınıfı bir püskürtü üretti ve 11 Mayıs'ta 01.23 UTC'de başka bir asimetrik tam halo CME ile 5,4-5,7 büyüklüğünde başka bir X sınıfı püskürtü üretti.[5][6][7] Ayrıca bölge, S2'ye ulaşan artışlarla S1 güneş radyasyonu fırtınasına da neden oldu.[8]

Jeomanyetik fırtına[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Mayıs'tan itibaren üç CME, 10 Mayıs 2024'te Dünya'ya ulaştı ve parlak ve çok uzun süreli auroralara sahip şiddetli ve aşırı düzeylerde jeomanyetik fırtınalara neden oldu.[9] Aurora, Asya'da kuzey Hindistan'daki Hanle köyünden,[10] kuzeybatı Çin'deki Urumçi kenti yakınlarına[11] ve Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'ndeki Trabzon ve Marmara Bölgesi'ndeki İstanbul illerinden görüldü.[12] Avrupa'da Hırvatistan[13] ve güney İspanya'ya kadar görülebildi.[14] Kuzey Amerika'da ise Florida[15][16][17] ve Meksika'ya[18][19] kadar görüldü. Güney Yarımküre'de, Yeni Zelanda,[20] Avustralya,[21] Şili, Arjantin, Güney Afrika'da,[22] Uruguay[23] ve Namibya'da[22] görüldü.

Etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç saatlik Kp-endeksinin 11 Mayıs 2024 için değerleri

Fırtına, iyonosferin oluşmasını engelleyerek yayılımı engellemesi nedeniyle HF, VHF ve UHF bantlarında karadan yapılan yayınları ve iki yönlü telsiz iletişimini olumsuz etkilemekte.[24]

Kanada'da enerji şirketleri BC Hydro ve Hydro-Québec, fırtınaya hazırlandıklarını ve fırtınanın 10-11 Mayıs tarihlerinde Dünya'yı etkilemesini takip ettiklerini açıkladı. Daha önceki bir güneş fırtınasının Québec'te dokuz saatlik bir elektrik kesintisine neden olduğu 1989'dan farklı olarak, fırtınanın etkileri nedeniyle herhangi bir kesinti bildirilmedi.[25]

Yeni Zelanda'da Transpower, şebekede acil durum ilan etti ve fırtınaya karşı önlem olarak bazı iletim hatlarını hizmet dışı bıraktı.[26]

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki telekomünikasyon şirketleri AT&T ve T-Mobile, şebekelerindeki kesintilere yanıt vermeye hazır olduklarını belirtmiş, ancak şebekeler güneş fırtınasından etkilenen HF bantlarından farklı frekanslara dayandığı için hücre hizmetine önemli etkilerin olası olmadığı tahmin edilmiştir.[27] Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA) elektrik şebekesinde düzensizlikler ve GPS ile yüksek frekanslı radyo iletişiminde bozulmalar olduğunu bildirirken,[28] hem Federal Acil Durum Yönetim Kurumu (FEMA), hem de Amerika Birleşik Devletleri Enerji Bakanlığı sivil düzeyde önemli bir etki olmadığını bildirmiştir.[29]

John Deere RTK GPS ekipmanının tarımsal kullanıcıları, jeomanyetik fırtına sırasında konumsal doğruluğun önemli ölçüde azaldığını bildirmiştir. Ayrıca GPS alıcıları hassas tarımda traktörleri yönlendirmek için kullanıldığından, bazı tarım işçileri ekim faaliyetlerini tamamen askıya almak zorunda kalmıştır.[30]

Uydu hizmetleri üzerindeki diğer etkiler arasında, kullanıcıları tarafından daha düşük indirme hızı sorunu bildiren Starlink de yer almakta.[31]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Kurmanbek/Çalışma5 ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

  • Auroranın Osage Plajı, Missouri, ABD'den görünüşü (38°K)
    Auroranın Osage Plajı, Missouri, ABD'den görünüşü (38°K)
  • Auroranın Snoqualmie, Washington, ABD'den görünüşü (48°K)
    Auroranın Snoqualmie, Washington, ABD'den görünüşü (48°K)
  • Auroranın Othello, Washington, ABD'den görünüşü (46°K)
    Auroranın Othello, Washington, ABD'den görünüşü (46°K)
  • Aurora Borealis'in Cwmbran, Galler'den görünüşü (51°K)
    Aurora Borealis'in Cwmbran, Galler'den görünüşü (51°K)
  • Auroranın Güney Karolina, ABD'deki Pawleys Adası'ndan görünüşü (33°K)
    Auroranın Güney Karolina, ABD'deki Pawleys Adası'ndan görünüşü (33°K)
  • Auroranın Doğu Sussex, Birleşik Krallık'tan görünüşü (51°K)
    Auroranın Doğu Sussex, Birleşik Krallık'tan görünüşü (51°K)
  • Auroranın Bell Hill, Dorset, Birleşik Krallık'tan görünüşü (50°K)
    Auroranın Bell Hill, Dorset, Birleşik Krallık'tan görünüşü (50°K)
  • Auroranın Bay View, Washington, ABD'den görünüşü (48°K)
    Auroranın Bay View, Washington, ABD'den görünüşü (48°K)
  • A purple and green aurora. Semi-detached houses can be seen
    Aurora'nın Krakow, Polonya'dan görünüşü (50°K)
  • Auroranın Gran Canaria, İspanya'dan görünüşü (28°K)
    Auroranın Gran Canaria, İspanya'dan görünüşü (28°K)
  • Auroranın Bray, Berkshire, Birleşik Krallık'tan görünüşü (51°K)
    Auroranın Bray, Berkshire, Birleşik Krallık'tan görünüşü (51°K)
  • Auroranın Vaihingen, Almanya'dan görünüşü (49°K)
    Auroranın Vaihingen, Almanya'dan görünüşü (49°K)
  • Auroranın Thornton-Cleveleys, Birleşik Krallık'tan görünüşü (53°K)
    Auroranın Thornton-Cleveleys, Birleşik Krallık'tan görünüşü (53°K)
  • İsveç'in Brastad şehrinden auroraya doğrudan bakış (58°K)
    İsveç'in Brastad şehrinden auroraya doğrudan bakış (58°K)
  • ABD'deki Onawa, Iowa şehrinden auroraya doğrudan bakış (42°K)
    ABD'deki Onawa, Iowa şehrinden auroraya doğrudan bakış (42°K)
  • Aurora australis'in Şili'nin QuillOn şehrinden görünüşü (36°G)
    Aurora australis'in Şili'nin QuillOn şehrinden görünüşü (36°G)
  • Görünür ışıkta Almanya üzerindeki aurora (51°K)
  • Yakın kızılötesi ışıkta Almanya üzerinde aurora (51°K)

Not: Açıklamalardaki rakamlar manyetik enlemi değil coğrafi enlemi gösterir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Güneş patlaması ardından uyarı: Jeomanyetik fırtına 'Extrem G5' kategorisine yükseldi". Sputnik Türkiye. 11 Mayıs 2024. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  2. ^ Miller, Katrina; Penn, Ivan; Lindner, Emmett (2024-05-11). "Northern Lights Set to Return During Extreme Solar Storm's 2nd Night". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  3. ^ "Auroras expected across the U.S. from massive solar storm". Earth.com (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  4. ^ Odatv (2024-05-10). "Güneşte büyük patlama... İlk etkileri görüldü". Odatv. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  5. ^ "Sunspot region AR13664". spaceweatherlive.com. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  6. ^ "CME impact imminent, Two more earth-directed CMEs". spaceweatherlive.com. 10 Mayıs 2024. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  7. ^ "Yet Another X-class Flare | NOAA / NWS Space Weather Prediction Center". www.swpc.noaa.gov. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  8. ^ "Viewing archive of Friday, 10 May 2024". spaceweatherlive.com. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  9. ^ "NOAA 20 yıl sonra ilk kez uyarı yayınladı! Jeomanyetik fırtına bugün öğlen başlıyor: Elektronik cihazlar bozulabilir, internet kesilebilir". www.hurriyet.com.tr. 2024-05-10. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  10. ^ "Aurora illuminates sky in Ladakh's Hanle as extreme solar storm hits Earth: 'Extraordinarily beautiful'". Hindustan Times (İngilizce). 2024-05-11. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  11. ^ "View of northern lights in Urumqi-Xinhua". english.news.cn. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  12. ^ "Kuzey Işıkları nasıl, neden oluşur? Güneş patlaması ile uyarı yapılmıştı! Kuzey Işıkları Türkiye'de nerede görüldü?". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  13. ^ Adams, Lead Forecaster Josh (2024-05-10). "Aurora Borealis Forecast for Friday Night as Large Geomagnetic Storm Rages, Causing Northern Lights to Shine". PA Weather Action (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  14. ^ "La tormenta geomagnética más fuerte de los últimos 20 años provoca una gran aurora boreal visible en toda España". Diario ABC (İspanyolca). 2024-05-11. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  15. ^ Miller, Katrina; Jones, Judson (2024-05-10). "Solar Storm Intensifies, Filling Skies With Northern Lights". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  16. ^ CNN, By Angela Fritz, Elise Hammond and Chris Lau (2024-05-10). "Aurora lights up the sky in geomagnetic storm". CNN (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  17. ^ NBC6 and Associated Press • • (2024-05-11). "'Unbelievable!': Northern Lights seen in South Florida from 'severe' solar storm". NBC 6 South Florida (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  18. ^ Vargas, Por César Eduardo Torres (2024-05-11). "Estas son las mejores fotos de las auroras boreales en el norte de México". infobae (İspanyolca). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  19. ^ "Auroras boreales por primera vez en Yucatán - Tribuna Campeche" (İspanyolca). 2024-05-11. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  20. ^ "Incredible photos: Stunning aurora dazzles NZ skies". NZ Herald (İngilizce). 2024-05-13. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  21. ^ Shepherd, Tory; Paul, Kari (2024-05-11). "Spectacular southern lights seen across Australia after 'extreme' solar storm". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  22. ^ a b "Southern African Skies Light Up with Aurora as Historic Solar Storm Collides with Earth | Space in Africa". africanews.space. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  23. ^ "Cielo rojo: el extraño fenómeno de la aurora austral que se pudo ver en Uruguay". Telenoche (İspanyolca). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  24. ^ ""Extreme" and very rare G5-level solar storm hits Earth on Saturday". Earth.com (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  25. ^ "Solar storm spares province of any power outages, Hydro-Québec says". montrealgazette.com. 11 Mayıs 2024. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024. 
  26. ^ "Solar storm: Transpower extends grid emergency declaration". 1News (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  27. ^ CNN, By Angela Fritz, Elise Hammond and Chris Lau (2024-05-10). "AT&T and TMobile say they ready to respond to any impacts from geomagnetic storm". CNN (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  28. ^ "G5 Conditions Reached Yet Again! | NOAA / NWS Space Weather Prediction Center". www.swpc.noaa.gov. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  29. ^ "Federal agency says a second, if weaker, solar storm surge is likely Sunday". AP News (İngilizce). 2024-05-11. Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  30. ^ Koebler ·, Jason (2024-05-12). "Solar Storm Knocks Out Farmers' Tractor GPS Systems During Peak Planting Season". 404 Media (İngilizce). Erişim tarihi: 2024-05-12. 
  31. ^ Shetti, Utkarsh (11 Mayıs 2024). "Musk's Starlink satellites disrupted by major solar storm". Reuters. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kullanıcı:Kurmanbek/Çalışma5&oldid=32768944" sayfasından alınmıştır