Kullanıcı:Iskenderbalas/Çalışma001
allophone : sesbirimcik[1], altses[2], değişken ses[3], sesbirimsel değişke[4], ses birimcik değişkeni[5]
- allophonic: sesbirimciksel[Not 1]
- allophonic: sesbirimciksel[Not 1]
alveolar : dişyuvasıl[6], diş eti ünsüzü[7], diş yuvasına ait[8]
approximant : sürtünmesiz[9]
articulator : boğumlayıcı,[10] eklemleyici,[11] ses aygıtı
aspirated (aspirate): soluklu[12]
bilabial : çift dudaksıl[13], çiftdudaksıl[14], çift dudak ünsüzü[15]
diacritic (diacritical, diacritical mark) : fonetik işaret[16], ayırıcı im[17], ayırıcı işaret[18]
digraph : iki harf[19], digraf[Not 2], birleşik harf[20]
flap (flapped) : vuruş[21], çarpmalı[22], titrek ünsüz[23], titrek[24]
fricative : sürtünmeli[25], sürtünücü[26], sızıcı ünsüz[27], sürtüşmeli[28]
glottal : gırtlaksı[29], gırtlaksıl[30]
- glottal stop (glottal catch, glottalized stop) : gırtlaksı patlamalı[31], hemze[32], gırtlak vuruşu[33]
- glottalic : gırtlak sesi[34] (gırtlaksıl olmak zorunda)
- glottalization : gırtlaksıllaşma[35]
- t-glottalization : t gırtlaksıllaşması[Not 4]
- t-glottalization : t gırtlaksıllaşması[Not 4]
- glottal stop (glottal catch, glottalized stop) : gırtlaksı patlamalı[31], hemze[32], gırtlak vuruşu[33]
labial : dudaksıl[36], dudak ünsüzü[37]
labiodental : diş-dudaksıl ünsüz[38], diş dudak ünsüzü[39], dişsil-dudaksıl[40]
labiovelar : dudaksıl-artdamaksıl[41]
ligature : ligatür[Not 5]
nasal : genizsi[42], geniz ünsüzü[43], genizsil[44], geniz sesi[45]
palatal : damaksıl[46], ön damak ünsüzü[47]
phone : ses[50]
phoneme : sesbirim[51], ses birimi[52], ses[53]
plosive : patlamalı[54], patlayıcı ünsüz[55]
syllable : hece[56], seslem[57]
stop : kapantılı[60], patlamalı[61], patlayıcı ünsüz[62], kapantı[63]
tap : dokunma[64]
trill (trilled) : titremli[65], titrek,[66]
velar : artdamaksıl[67], art damak ünsüzü[68]
vocal tract : ses aygıtı,[69] ses yolu,[70]
vocalization : seslendirme[71], ünlüleşme[72]
- l-vocalization : l ünlüleşmesi[Not 6]
- l-vocalization : l ünlüleşmesi[Not 6]
voiced : ötümlü[73], sürekli ünsüz[74], tonlu ünsüz[75], titreşimli[76]
voiceless : titreşimsiz[77], ötümsüz[78],sessiz[79], tonsuz[80]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hiçbir sözlükte yer almayan bu kelimeyi, kökü olan "allophone" teriminin en çok tercih edilen karşılığı "sesbirimcik" teriminden yola çıkarak yazdım.
- ^ Ne Dietrich'in sözlüğündeki karşılık bir terim, ne de diğer sözlüklerde bu terimin Türkçe bir karşılığına rastladım. Dietrich'in sözlüğündeki karşılık, kelimenin temel anlamını açıklayan bir tercüme. Eğer bu söz öbeği, digrafın yerine metinlerde kullanılırsa neden bahsedildiği anlaşılmaz. Bu yüzden terimin karşılığının "digraf" olarak kullanılması gerektiğini savunuyorum.
- ^ Hiçbir sözlükte karşılığı olmayan bu kelimeyi, kökü olan "flap" teriminin karşılıklarını göz önüne alarak belirttim.
- ^ Hiçbir sözlükte yer almayan bu terimi, kökeni olan "glottalization" teriminin sözlüklerdeki karşılığına dayanarak bu şekilde yazdım.
- ^ Sözlüklerde karşılı olmayan bu terimin, Vikipedi'de kullanılan karşılığını kullanacağım.
- ^ Hiçbir sözlükte geçmeyen bu terimin karşılığını, sözlüklerde geçen "vocalization" teriminin baskın karşılığı olan "ünlüleşme" terimini kullanarak belirttim.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^
- Dietrich 2001, s. 14
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 222
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 23
- ^ Korkmaz 1992, s. 42
- ^
- Rifat et al. 2010, s. 54
- Vardar 2007, s. 170
- ^ Dietrich 2001, s. 14
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 97
- Rifat et al. 2010, s. 54
- Vardar 2007, s. 78
- ^
- Korkmaz 1992, s. 45, 201
- Hatiboğlu 1978, s. 41
- ^ Dietrich 2001, s. 14 – Not: Ayşe Pamir Dietrich, "alveolar" terimi çin bir karşılık terim göstermeyip, sadece ne anlama geldiğini belirtiyor.
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 308
- ^ Dietrich 2001, s. 17
- ^
- Dietrich 2001, s. 17
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 114
- Rifat et al. 2010, s. 55
- Vardar 2007, s. 91
- ^
- Dietrich 2001, s. 18
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 226
- Korkmaz 1992, s. 135 – Not: Zeynep Korkmaz’ın Gramer Terimleri Sözlüğü’nde "aspirate" teriminin karşılığı "soluklu ünsüz" olarak belirtiliyor. "aspirated" ve "aspirate" aynı terimin iki versiyonu olduğu için Zeynep Korkmaz'ın "aspirated" terimine karşılık olarak " soluklu" terimini belirlediği anlaşılmaktadır.
- Rifat et al. 2010, s. 55 – Not: Göstergebilim, Dilbilim ve Çeviribilim Terimleri Sözlüğü’nde bu terimin "aspirate" versiyonu geçiyor ve karşılık olarak "soluklu" terimi belirtilmiş.
- Vardar 2007, s. 177 – Not: Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü’nde bu terimin "aspirate" versiyonu geçiyor ve karşılık olarak "soluklu" terimi belirtilmiş.
- ^ Dietrich 2001, s. 22
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 74
- Rifat et al. 2010, s. 56
- Vardar 2007, s. 61
- ^ Korkmaz 1992, s. 37
- ^ Dietrich 2001, s. 47 – Not: Bu terim Dietrich’in Dilbilim Terimleri Sözlüğü’nde "diacritical" olarak geçiyor. Aynı eserde, "diacritical mark" ibaresinin karşılığı ayrıyeten "harfcik" olarak gösteriliyor.
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 35
- ^ Korkmaz 1992, s. 16
- ^ Dietrich 2001, s. 48
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 152 – Not: Bu sözlükteki karşılık, Fransızca digraphe (digramme) teriminin karşılığı olarak yazılmış, bu terim İngilizce digraph ile aynı anlama geldiği için buraya ekledim.
- ^ Dietrich 2001, s. 61 – Not: Dietrich’in Dilbilim Terimleri Sözlüğü’nde bu terim için önce "vuruş" karşılığı, sonra ayrıca "ses" karşılığı gösterilmiş. "Ses" anlamına gelen diğer terimlerle karışıklığa yol açmaması için "vuruş" teriminin kullanılması gerekmektedir.
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 72, 320 – Not: Dilbilim Sözlüğü’nde hem "flap" hem de "flapped" sözcüklerinin karşılığı "çarpmalı" olarak gösterilmektedir.
- ^ Korkmaz 1992, s. 150
- ^ Vardar 2007, s. 194
- ^ Dietrich 2001, s. 64
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 234
- ^
- Korkmaz 1992, s. 135
- Hatiboğlu 1978, s. 109
- ^
- Rifat et al. 2010, s. 65
- Vardar 2007, s. 187
- ^ Dietrich 2001, s. 66
- ^
- Rifat et al. 2010, s. 66
- Vardar 2007, s. 103
- ^ Dietrich 2001, s. 66
- ^
- Korkmaz 1992, s. 80
- Hatiboğlu 1978, s. 67
- ^
- Rifat et al. 2010, s. 66
- Vardar 2007, s. 103
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 138 – Not: Dilbilim Sözlüğü’nde "glottalic" terimi için gösterilen karşılık bir terim değil, bir açıklama. Terim olduğunda yapım eki kullanılarak "gırtlaksıl" şeklinde türetilmesi gerekirdi. Bu terimin kendisinden türetildiği terim de "gırtlaksı" (glottal) olmaktadır. Diğer sözlüklerde "glottalic" için bir karşılık gösterilmemiş.
- ^
- Dietrich 2001, s. 66
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 138
- ^
- Dietrich 2001, s. 83
- Rifat et al. 2010, s. 70
- Vardar 2007, s. 83
- ^ Korkmaz 1992, s. 48
- ^ Dietrich 2001, s. 83
- ^
- Hatiboğlu 1978, s. 40
- Korkmaz 1992, s. 45
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 98
- Rifat et al. 2010, s. 70
- Vardar 2007, s. 78
- ^
- Dietrich 2001, s. 83
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 103
- Rifat et al. 2010, s. 70
- Vardar 2007, s. 83
- ^ Dietrich 2001, s. 98
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 60
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 135
- Rifat et al. 2010, s. 73
- Vardar 2007, s. 101
- ^ Korkmaz 1992, s. 71
- ^
- Dietrich 2001, s. 107
- Hatiboğlu 1978, s. 37
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 79
- Rifat et al. 2010, s. 76
- Vardar 2007, s. 66
- ^ Korkmaz 1992, s. 118, 188
- ^
- Dietrich 2001, s. 114
- Korkmaz 1992, s. 13-14 – Not: Zeynep Korkmaz’ın Gramer Terimleri Sözlüğü’nde "post palate" teriminin karşılığı "art damak" olarak gösterilmektedir. "post-palatal" sıfatı sözlükte yer almamaktadır.
- Rifat et al. 2010, s. 78
- Vardar 2007, s. 24
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 16
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 219, 336
- Vardar 2007, s. 167
- ^
- Dietrich 2001, s. 110
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 222
- Rifat et al. 2010, s. 77
- Vardar 2007, s. 169
- ^ Korkmaz 1992, s. 129
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 105
- ^
- Dietrich 2001, s. 112
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 212
- Rifat et al. 2010, s. 78
- Vardar 2007, s. 158
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 101
- ^
- Dietrich 2001, s. 143
- Hatiboğlu 1978, s. 65
- Korkmaz 1992, s. 79
- Rifat et al. 2010, s. 84
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 222
- Vardar 2007, s. 171
- ^
- Dietrich 2001, s. 142
- Rifat et al. 2010, s. 84
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 345
- Vardar 2007, s. 172
- ^
- Dietrich 2001, s. 137
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 166
- Rifat et al. 2010, s. 83
- Vardar 2007, s. 128 – Not: Berke Vardar’ın Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü eserinde, İngilizce "plosive" teriminin karşılığı "patlamalı" olarak gösterilmektedir. "stop" teriminin karşılığı ise "kapantılı" olarak gösterilmektedir.
- ^
- Dietrich 2001, s. 137
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 212
- ^
- Korkmaz 1992, s. 121, 206
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 79 – Not: Vecihe Hatiboğlu'nun eserinde "stop" terimi için hem "hemze" hem de "kapantı" terimleri sunuluyor.
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 100
- ^ Dietrich 2001, s. 149
- ^
- Korkmaz 1992, s. 150, 207
- Rifat et al. 2010, s. 87
- Vardar 2007, s. 194
- ^
- Dietrich 2001, s. 154
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 32, 349
- Rifat et al. 2010, s. 87
- Vardar 2007, s. 24
- ^ Korkmaz 1992, s. 207
- ^ Dietrich 2001, s. 156
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 220
- Rifat et al. 2010, s. 88
- Vardar 2007, s. 174
- ^ Dietrich 2001, s. 156
- ^
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 253
- Korkmaz 1992, s. 161
- Rifat et al. 2010, s. 88
- Vardar 2007, s. 207
- ^
- Dietrich 2001, s. 156
- İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 207
- ^ Hatiboğlu 1978, s. 112
- ^ Korkmaz 1992, s. 151
- ^
- Rifat et al. 2010, s. 88
- Vardar 2007, s. 195
- ^
- Vardar 2007, s. 195 – Not: Yazar, "ötümsüz" kelimesini de alternatif olarak gösteriyor. Ancak asıl madde, "titreşimsiz" maddesi. "Ötümsüz" maddesinden "titreşimsiz" maddesine yönlendirme yapılmış.
- Rifat et al. 2010, s. 88
- Vardar 2007, s. 195 – Not: Yazar, "ötümsüz" kelimesini de alternatif olarak gösteriyor. Ancak asıl madde, "titreşimsiz" maddesi. "Ötümsüz" maddesinden "titreşimsiz" maddesine yönlendirme yapılmış.
- ^ İmer, Kocaman & Özsoy 2011, s. 207
- ^ Dietrich 2001, s. 156 – Not: Yazar, "voiced" teriminin karşılığını "ötümlü" olarak belirlemiş, ancak "voiceless" teriminin karşılığını "sessiz" olarak belirlemiş.
- ^ Korkmaz 1992, s. 151 – Not: Yazar, "voiceless" teriminin karşılığını ayrı bir madde olarak göstermemiş, bir isim tamlaması olan "tonsuz ünsüz" teriminin içinde kullanmış.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Atalay, Hâmit (1999). İngilizce-Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları. ISBN 9751610842.. Bu bir dilbilim terimleri sözlüğü değil ancak kendisinde, diğer sözlüklerde yer almayan bazı dilbilim terimleri karşılıkları var.
- Dietrich, Ayşe Pamir (2001). Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual. ISBN 9789757262893. Bu sözlükte bir Rusça-Türkçe, bir de İngilizce-Türkçe bölüm var. İngilizce-Türkçe bölüm, ikinci bölüm. Bu bölümde, kitabın sayfa numaraları yeniden 1'den başlıyor. Dolayısıyla, kitapta her sayfa numarası için iki farklı sayfa var.
- Hatiboğlu, Vecihe (1978). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (3. bas.). AÜ DTCF Yayınları.
- İmer, Kamile; Kocaman, Ahmet; Özsoy, A. Sumru (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. ISBN 9786054238538.
- Korkmaz, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları. ISBN 9751605016. - Not: Zeynep Korkmaz'ın eserinde (Gramer Terimleri Sözlüğü, 1992) birçok kere, diğer dilbilim terimleri sözlüklerinin aksine, yapım ekleri ile türetilmiş terimler yok. Gramer Terimleri Sözlüğü’nde yabancı dildeki terimlere karşılık olarak birçok yerde, birden fazla kelimeden oluşan sözcük öbekleri önerilmektedir. Zeynep Korkmaz'ın kaynak olarak kullandığı, Vecihe Hatiboğlu'nun eserinde de (Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, 1978) aynı sorun gözlemlenebilir. Diğer dilbilim sözlüklerinde ise, yabancı dildeki terimlere karşılık, sistematik Türkçe terim türetme yöntemi uygulanmaya çalışılmıştır. Bu yüzden diğer sözlüklerde yapım ekleri ile türetilen terimler çoktur.
- Rifat, Mehmet; Rifat, Sema; Koş, Ayşenaz; Tekgül, Duygu (2010). Göstergebilim, Dilbilim ve Çeviribilim Terimleri Sözlüğü. Sel Yayıncılık. ISBN 9789755704760.
- Vardar, Berke (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual. ISBN 9789756542125.