Kullanıcı:Berivangezmiş55/deneme tahtası

Sen Timur Türbesi

Tokat'ın Merkezinde Sivas caddesinin ise batı tarafında yer alır. Hâcet penceresi üzerinde iki satırlık mermer kitabesinden, 713 (1314) yılında vefat eden Moğol Emirlerinden Nureddin B. Sentimur için yapılmıştır. Türbe, kare gövdeden oluşmuştur. Sekizgen bir kasnak üzerinde yükselen dıştan yıldız külahlı içten ise kubbedir. Külah geniştir ve geçiş Türk üçgenleriyle yapılmıştır. Yapının gövdesi kesme taştan oluşurken külah ve kasnak tuğla ile örülmüştür. Türbenin bu özelliği aynı dönem de Anadolu'da yapılan yapıtlardan ayrılmaktadır. Üst yapıyı oluşturan yıldız külah ise Anadolu'da pek kullanılmadığı için bu yapıta özgü olmuştur. Bu yapı Amasya’daki Seyfeddin Torumtay Türbesi’yle (677/1278-79), Irak Zengîleri’ne ait Musul’daki İmam Avnüddin Kümbeti (646/1248) ve Talas’taki Karahanlılar’a ait Balacı Hatun Türbesi (XII. yüzyıl başı) benzerlikler gösterir.

Mütevazi bir yapıya sahip olarak inşa edilen bu türbeye güneydeki basık kemerli açıklıkla giriş sağlanmaktadır. Anahtar deliği şeklinde biçimlendirilmiş basık kemeri oluşturan kesme taşları, taş aralarına ise günümüze malesef ki ulaşamayan dolgular yerleştirilmiştir. Gerek mevcut izlerden, gerekse Niksar ilçesinde bulunan Çöreğibüyük Tekkesi’nin giriş açıklığının kemerle aynı özellikleri taşıması açısından yapının şu anda mevcut olmayan kemer dolgusunun eşkenar dörtgen biçiminde pişmiş topraktan yapıldığı anlamak mümkündür. Giriş açıklığının üstünde bulunan mermer kitâbede, “Her nefis ölümü tadacaktır” meâlinde ki âyet (Âl-i İmrân 3/185) yazılıdır.

• 

Yapının iç kısmı oldukça sadedir. Selçuklu tarzında bir sanduka doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiştir. Sanduka kademeli şekilde oluşturulmuştur ve yaklaşık 1 m. yüksekliğinde kaideye sahiptir ve üzerinde “Vefât-ı Sitti Nefîse bint Derviş Mehmed” ibaresi vardır. Bu ibareylesandukanın Nûreddin b. Sentimur’a ait olmadığı açıkça anlaşılmaktadır. Yakın tarihte yapılan onarımla yapının içi sıvayla kaplanmış ve tuğlaları yenilenmiştir. Türbe batı, kuzey ve duğuda ki üç pencere ile aydınlanmaktadır. Batıdaki pencere sade sütunçelerle biraz bezemeli hale getirilirken kuzeydeki pencere isr basit bir açıklık şeklindedir. Doğusundaki gösterişli pencere ise hâcet penceresi olarak süslemesi diğer pencerelerden ayrılmıştır. Sütunçeli bir niş içine alınan hâcet penceresi anıtsal bir görünüm kazanmış ve sivri kemerli kaz ayağı şeklinde bir bordürü çevrelemiştir. Bütünlüğünü sağlayan sivri kemerin sütunçelerin kaideleri ve başlıkları zamanımıza ulaşmıştır. Başlıkta halat motifiyle iki sıra palmet dizisi, kaidede halat motifiyle bir sıra palmet dizisi görülür. Sivri kemerle kaz ayağı bordür arasında kalan köşelere pişmiş topraktan dekoratif iki blok yerleştirilmiştir. Kuzeydekinin üzerinde kabartma şeklinde yapılan palmet seçilmektedir ama oldukça yıpranmış vaziyettedir. Sivri kemerin içinde başka sivri kemer daha bulunur ve üstleri palmet dizileriyle bezelidir. Bu kemerde, yapının inşa yılı ve banisi hakkındaki bilgiler bulunan mermer bir kitâbe yer alır. Zincirlerden oluşan ince bir bordür uzanmaktadır kitâbenin altından. Yapının en orijinal süslemesi ise dikdörtgen bir blok halinde pişmiş topraktan oluşturulan iki zarif sütunçe üzerine oturtulan kısımdır. Dikdörtgen biçimindeki bu blokun içi kemer şeklinde ve bunun üzerine Firdevsî’nin Farsça bir dörtlüğü kabartma biçiminde Selçuklu neshiyle yazılmıştır. Kemerin ayna kısmı yüksek ve içe doğru derinleşerek kabartma rûmî ve palmetler işlenmiştir ve dörtlüğün üst kısmındaki köşeler palmet ve rûmîlerden oluşan kompozisyonlarla doldurulmuştur.