Kriz aktörü

Vikipedi, özgür ansiklopedi
96. Tıp Grubundan acil tıp teknisyenleri, 2014 yılında Florida'daki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü'nde aktif bir nişancı tatbikatı sırasında yaralı taklidi yapan bir Havacıyı güvenliğe doğru hareket ettiriyor.

Bir kriz aktörü (diğer adıyla aktör-hasta veya mağdur aktörü), polis, itfaiyeciler veya ATT personeli gibi ilk müdahale görevlilerini eğitmek için acil durum tatbikatları sırasında bir afet mağdurunu canlandırmak için eğitilmiş bir aktör, rol oyuncusu, gönüllü veya başka bir kişidir. Kriz aktörleri, ilk müdahale ekiplerinin becerilerini uygulamalarına izin vermek ve acil durum hizmetleri kuruluşlarının tam ölçekli afet tatbikatlarının bir parçası olarak gerçekçi senaryolar hazırlamasına ve eğitmesine yardımcı olmak için afetlerin aslına uygun simülasyonları oluşturmak için kullanılır.[1][2][3][4][5][6]

Afet eğitim simülasyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Aktörler, bir acil durum egzersizine gerçekçi bir hava katmak için sahte kurbanların rolünü üstlenir ve bir felaketten kaynaklanan belirli yaralanmaları simüle eder. Tiyatro makyajı ve kozmetik ürünleri ile kauçuk ve lateks aletler, genellikle çeşitli yaraları veya tıbbi koşulları gerçekçi bir şekilde tasvir eden tıbbi moulaj olarak bilinen bir uygulama olan çeşitli yaraları simüle etmek için kullanılır.[7][8][9]

Haber muhabirlerini, mağdurların akrabalarını ve ilgili vatandaşları canlandıran aktörler, tatbikatlar sırasında acil durum operasyon merkezi personelini çeşitli duygusal yüklü talep ve taleplerle başa çıkma konusunda eğitmek için de kullanılıyor.[10]

Komplo teorileri ve karalama[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri'nde bu terim, silah kontrol yasalarını geçirmek için kitlesel saldırıların ve diğer felaketlerin sahnelendiğini ve mağdurlar ve ailelerinin kriz aktörleri tarafından oynandığını iddia eden komplo teorisyenleri tarafından kullanılmıştır.[11] Komplo teorisyenlerinin terimi kullanmasının, eski profesör ve profesyonel komplo teorisyeni James Tracy'nin bir blog yazısının hükûmetin Sandy Hook İlkokulu saldırısını sahnelemek için Visionbox adlı bir oyunculuk ajansı kiralayabileceğini öne sürdüğü 2012'de ortaya çıktığı düşünülüyor. Visionbox, "kamuya açık yerlerde simüle edilmiş toplu zayiat olaylarına yoğun gerçekçilik getirmeye" yardımcı olmayı amaçlayan aktörlere "suçlu ve mağdur davranışlarında" dramatik eğitim sundu.[12]

Tracy ayrıca Boston Maratonu bombalı saldırısı ile ilgili bir kriz aktörü komplo teorisini destekledi.[12][13] Komplo teorisyenleri, bu tür saldırıların, artan hükümet gözetimini, nüfusun silahsızlandırılmasını veya suçlanan uluslara veya gruplara karşı askerî harekâtı haklı çıkarmak gibi bazı hedeflere ulaşmak için genellikle hükûmet veya şirket güçleri olan komplocular tarafından sahnelenen "sahte bayrak operasyonları" olduğunu yanlış bir şekilde iddia ettiler. Bu bağlamda kriz aktörlerinin, saldırının görgü tanığı, acil durum müdahale personeli ve (sahne makyajı yardımıyla) yaralı kurban rolünü oynadıkları iddia edilmektedir.

Bu komplo teorisinin savunucuları arasında Alex Jones ve True Pundit gibi kişiler yer alıyor.[13][14][15][16] Nisan 2018'de, Sandy Hook saldırısında öldürülen iki çocuğun ebeveynleri, Jones'a "onu ve InfoWars'ı 'yanlış, zalim ve tehlikeli iddialar' kampanyasına katılmakla suçlayarak" iftira nedeniyle dava açtı.[17] Kasım 2021'de Jones, mahkemeye belgeleri sunmadığı için varsayılan olarak sorumlu bulundu ve karara itiraz edeceğini açıkladı.[18] Ağustos 2022'de Heslin v. Jones jürisi, Jones'un tazminat olarak 4,1 milyon dolar ve cezai tazminat olarak 45,2 milyon dolar ödemesine karar verdi.[19][20][21] Duruşma sırasında Jones, Sandy Hook saldırısının "%100 gerçek" olduğunu kabul etti ve kendi avukatıyla, saldırı ve kurbanları hakkında yalanlar ileri sürmenin "kesinlikle sorumsuz" olduğu konusunda hemfikirdi.[22]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Crisis Actors. Trained Players and Actors Making It Real". Crisis Actors. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. Helping schools and first responders create realistic drills, full-scale exercises, high-fidelity simulations, and interactive 3D films. 
  2. ^ "Exclusive Interview with Brian Mitchell of Crisis Cast". The Mackenzie Institute. 5 Mart 2015. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  3. ^ Berg. "Emergency responders practice for future disasters". The Deseret News. Utah. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  4. ^ "Emergency responders prepare for the worst". Centennial Citizen. Colorado Community Media. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  5. ^ Gillett (2008). "Simulation in a Disaster Drill: Comparison of High-fidelity Simulators versus Trained Actors". Academic Emergency Medicine. 15 (11): 1144-1151. doi:10.1111/j.1553-2712.2008.00198.x. PMID 18717651. 
  6. ^ Michael J. Fagel (4 Aralık 2013). Crisis Management and Emergency Planning: Preparing for Today's Challenges. CRC Press. ss. 338-. ISBN 978-1-4665-5505-1. 
  7. ^ Bobbie J Merica (22 Kasım 2011). Medical Moulage: How to Make Your Simulations Come Alive. F.A. Davis. ss. 32-. ISBN 978-0-8036-2648-5. 
  8. ^ "Moulage Provides Realism for ShakeOut Disaster Drill". govtech.com. Emergency Management. 18 Nisan 2014. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  9. ^ Transportation Security: Guidelines for transportation emergency training exercises. Transportation Research Board. 2006. ISBN 9780309098502. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  10. ^ Charlotte J. Hiatt (1 Ocak 2000). A Primer for Disaster Recovery Planning in an IT Environment. Idea Group Inc (IGI). ss. 228-. ISBN 978-1-878289-81-0. 
  11. ^ The Rise of the Crisis Actor Conspiracy Movement (İngilizce), 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Eylül 2021 
  12. ^ a b Koebler (22 Şubat 2018). "Where the 'Crisis Actor' Conspiracy Theory Comes From". Motherboard. Vice Media. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2018. 
  13. ^ a b "The Parkland conspiracy theories, explained Crisis actors? The deep state?". Vox. 22 Şubat 2018. 23 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2018. 
  14. ^ Mele (28 Haziran 2016). "After Orlando Shooting, 'False Flag' and 'Crisis Actor' Conspiracy Theories Surface". The New York Times. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  15. ^ Wilson. "Crisis actors, deep state, false flag: the rise of conspiracy theory code words". The Guardian. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2018. 
  16. ^ "Crisis Actors Uncovered?". Snopes. 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2018. 
  17. ^ Editorial. "Sandy Hook parents sue conspiracy theorist Alex Jones for defamation". Reuters. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2018. 
  18. ^ "Alex Jones Loses by Default in Remaining Sandy Hook Defamation Suits". The New York Times (İngilizce). 15 Kasım 2021. ISSN 0362-4331. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  19. ^ "Alex Jones must pay $50m for Sandy Hook hoax claim". BBC News. 5 Ağustos 2022. 9 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022. 
  20. ^ Massie (5 Ağustos 2022). "Alex Jones ordered to pay additional $45.2m in punitive damages by Texas jury". The Independent (İngilizce). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022. 
  21. ^ "A jury said Alex Jones must pay $4 million to the parents of a boy killed at Sandy Hook". The New York Times (İngilizce). 4 Ağustos 2022. ISSN 0362-4331. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  22. ^ "Alex Jones concedes Sandy Hook attack was '100% real'". Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kriz_aktörü&oldid=30493766" sayfasından alınmıştır