Karl Friedrich Andreas Jacobi

Karl Friedrich Andreas Jacobi
Karl Friedrich Andreas Jacobi
Doğum	2 Aralık 1795; Crawinkel, Almanya
Ölüm	28 Haziran 1855 (59 yaşında); Schulpforta, Almanya
Vatandaşlık	Alman
Tanınma nedeni	Jacobi teoremi
Kariyeri
Dalı	Matematik

Karl Friedrich Andreas Jacobi, aynı zamanda Carl Friedrich Andreas Jacobi olarak da bilinir, (2 Aralık 1795, Crawinkel - 28 Haziran 1855, Schulpforta) Alman matematikçi ve öğretmendi.

Hayatı ve çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Jena'daki eğitimi sırasında Urburschenschaft'ın bir üyesi oldu. 1817 yılında Wartburg Festivali'ne katıldı. 1818'den 1819'a kadar Brandenburg an der Havel'de rektörlük ve ardından hayatının sonuna kadar Schulpforta'daki gramer okulunda matematik ve fizik profesörlüğü yaptı.

Küçük kardeşi Andreas Jacobi (1801-1875) de Schulpforta'da matematikçi olarak çalışmıştır.

Jacobi üçgen geometrisi ile ilgilenmiştir. Jacobian şekli^[1] kenarlarında ek üçgenler bulunan bir $\triangle ABC$ üçgenidir ( $ADB,BEC,CFA$ ) ve bu üçgende bitişik ek üçgenlerdeki komşu açılar eşittir. Jacobi, ilgili $D_{i}$ ile $\triangle ABC$ orijin üçgeninin karşılıklı köşeleri arasındaki transversallerin bir noktada kesiştiğini kanıtlamıştır. Bu ifade bugün Jacobi teoremi olarak adlandırılmaktadır.^[2] Berkhan/Meyer^[3] ve Florian Cajori^[4] tarafından yapılan matematik tarihi çalışmalarında, Karl Wilhelm Feuerbach, August Leopold Crelle ve diğerleriyle birlikte 19. yüzyılın başında Almanya'da üçgen geometrisini teşvik eden, ancak 19. yüzyılın ikinci yarısında bu alandaki araştırmaların yeniden başlamasına kadar çalışmaları unutulan matematikçiler arasında sayılmaktadır.

1825 tarihli çalışmasında Crelle tarafından tanıtılan (1875 yılında Henri Brocard^[5] tarafından yeniden keşfedilen) bir üçgenin Brocard noktalarının bir yapısını da vermiştir. Bu noktalar, üçgenin köşeleriyle birleşen doğruları üçgenin kenarlarıyla eşit açılar oluşturan üçgenin içindeki noktalar olarak tanımlanır.

1834 yılında Jean Henri van Swinden'in 1790 ve 1816 yıllarında Amsterdam'da basılan Grondbeginsels der Meetkunde (Geometrinin Temelleri) adlı kitabını kendi eklemeleriyle Almanca olarak yayımladı.

Yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]

Google Kitaplar'da De triangulorum rectilineorum proprietatibus quibusdam nondum satis cognitis, E. B. Schwickertum (Schwickert), Lipsiae (Leipzig) 1825 (Latince; Programm Gymnasium Pforta)
Editör olarak: Google Kitaplar'da J. H. van Swinden’s Elemente der Geometrie, Friedrich Frommann, Jena 1834 (Orijinal baskı; Google Kitaplar'da Grondbeginsels der Meetkunde, 1816; Jacobi tarafından Hollandaca'dan çevrilmiş ve kapsamlı eklemeler yapılmıştır.)
De quadrangulorum proprietatibus quibusdam minus adhuc cognitis, Frommann, Jenae 1838 (Latince)
De proprietate rectarum punctum quoddam intra circulum ita transeuntium ut anguli, ad quos binae sibi proximae secantur, sint inter se aequales, Frommann, Jenae 1840 (Latince)
Google Kitaplar'da Die Entfernungsörter geradliniger Dreiecke. Eine geometrische Abhandlung, Friedr. Frommann, Jena 1851
- Ayrıca Google Kitaplar'da Die Entfernungsörter geradliniger Dreiecke. Eine geometrische Abhandlung, Heinrich Sieling, Naumburg 1851 (Landesschule Pforta faaliyet raporu ile)
Google Kitaplar'da de Die Entfernungsörter geradliniger Dreiecke. II. Die äussern Entfernungsörter. Eine geometrische Abhandlung, s. PA55,, Friedr. Frommann, Jena 1854
- Ayrıca Google Kitaplar'da Die äussern Entfernungsörter geradliniger Dreiecke. Eine geometrische Abhandlung, s. PR21,, Heinrich Sieling, Naumburg 1854 (Landesschule Pforta faaliyet raporu ile)

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Peter Kaupp (Ed.): Stamm-Buch der Jenaischen Burschenschaft. Die Mitglieder der Urburschenschaft 1815–1819 (= Abhandlungen zum Studenten- und Hochschulwesen. Bd. 14). SH-Verlag, Köln 2005, ISBN 3-89498-156-3, S. 53.
Moritz Cantor (1881), "Jacobi, Karl Friedrich Andreas", Allgemeine Deutsche Biographie (ADB) (Almanca), 13, Leipzig: Duncker & Humblot, s. 593
- J. C. Poggendorff ile birlikte: Biographisch-literarisches Handwörterbuch. Erster Band. A–L, Johann Ambrosius Barth, Leipzig 1856–1863, Google Kitaplar'da Sp. 1177, s. PA1855-IA147, ve Google Kitaplar'da Sp. 1576, s. PA1993,
Glenn T. Vickers (2015), "Reciprocal Jacobi Triangles and the McCay Cubic" (PDF), Forum Geometricorum, cilt 15, ss. 179-183, ISSN 1534-1178, 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 7 Mart 2023

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ G. Berkhan, W. Fr. Meyer: Neuere Dreiecksgeometrie, Enzyklopädie der mathematischen Wissenschaften, III, AB 10, S. 1219. Sie findet sich in Jacobi De triangulorum..., 1825
^ Hans Walser: 99 points of intersections, MAA 2006, S. 135
^ Enzyklopädie der mathematischen Wissenschaften, III, AB 10, S. 1179
^ Florian Cajori: A history of mathematics, Macmillan 1919, Reprint American Mathematical Society 2000, S. 298
^ Henri Brocard (1845–1922), bir Fransız ordu subayıydı.

[1] G. Berkhan, W. Fr. Meyer: Neuere Dreiecksgeometrie, Enzyklopädie der mathematischen Wissenschaften, III, AB 10, S. 1219. Sie findet sich in Jacobi De triangulorum..., 1825

[2] Hans Walser: 99 points of intersections, MAA 2006, S. 135

[3] Enzyklopädie der mathematischen Wissenschaften, III, AB 10, S. 1179

[4] Florian Cajori: A history of mathematics, Macmillan 1919, Reprint American Mathematical Society 2000, S. 298

[5] Henri Brocard (1845–1922), bir Fransız ordu subayıydı.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]