Kadı Ali Çeşmesi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ocak 2024) |
 | |
| Diğer ad(lar) | Paşa Çeşme |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Köşe çeşmesi |
| Konum | Merkez, Kırklareli, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°44′11″K 27°13′32″D / 41.73639°K 27.22556°D |
| Yaptıran | Köse Mihalzade Ali Bin Hızır Bey |
| Tamamlanma | 1568 ya da 1569 |
| Yenileme | 2020 |
| Yenileyen | Kırklareli Belediyesi |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Küfeki |
Kadı Ali Çeşmesi ya da Paşa Çeşme, Kırklareli ili Merkez ilçesinde bulunan bir çeşmedir.[1]
Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kadı Ali Çeşmesi, 1568-69 yılları arasında Köse Mihalzade Ali Bin Hızır Bey tarafından inşa ettirilmiştir.[1]
2020 yılında Su ile Gelen Medeniyet - Tarihi Çeşmelerin Restorasyonu Projesi kapsamında Kırklareli ili Merkez ilçesinde bulunan diğer 8 çeşme ile birlikte restore edilmiştir.[2][3]
Mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Dikdörtgen plan şemasıyla kesme küfeki taşından tek cepheli bir köşe çeşmesi olarak inşa edilmiştir.[4] Çeşmenin kuzey cephesi sivri kemerli bir nişe sahiptir. Nişin içerisinde dikdörtgen şeklinde talik hatla yazılı inşa kitabesi ve üst kısmında bir sıra dışbükey silmenin olduğu dikdörtgen şeklinde, mermer malzemeli ayna taşı yer alır. Ayna taşının ortasında gülbezek motifi ve bu motife monte edilmiş bronz bir musluk bulunmaktadır. Yalak bölümü yolda oluşan kot farkından dolayı zemin altında kalmıştır. Yalağın sağ ve solunda dikdörtgen şeklinde oturma şekilleri yer alır. Taşlık bölümü yoktur. Kemer kilit taşına gülbezek motifi yerleştirilmiştir. Çeşmenin sivri kemerli nişi dıştan içe doğru bir adet dışbükey iki adet düz silme grubundan oluşan ters “U” şeklindeki silme kuşağı içerisindedir. Yapının beden duvarı dışbükey silme kuşağının oluşturduğu dışa taşkın şekilde yapılmış saçak bölümü ile sonlandırılmıştır.[5]
Sonraki yıllarda saçak silmesinin üst kısmına taş ve betonarme malzemeyle ilave bir bölüm eklenmiştir.[6] Sonradan eklenen 1.10 m. lik bölümde yapının asıl kitabesinin Latin harfleri ile okunuşu iki adet plaster arasına, dikdörtgen şeklindeki mermer levha üzerine yazılmıştır.
Çeşmenin batı cephesi beden duvarına dikey dikdörtgen şeklinde su deposu monte edilmiştir. Çeşmenin doğusunda yer alan avluda banisi Kadı Emin Ali Çelebi’nin mezarı bulunmaktadır. Güney cephesinin beden duvarında suyun kontrolünü sağlayan kare şeklinde demir kapaklı pencere vardır.[5]
Kitabesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Çeşmede 2 sütun, 4 satır ve 4 beyitten oluşan bir mermer kitabe bulunmaktadır.[7]
Osmanlı Türkçesi ile kitabe üzerindeki yazı:
1. Nâmı Ali bir sahî Eyledi bu çeşmeyi
2. Olmağa lâyık değil Hâtem anın kanberi
3. Râh-ı Hudâ'ya sebîl Oldu bu hoş selsebîl
4. Dedi müverrihi ana Ayn-ı Ali Kevserî Sene 976
Günümüz Türkçesi ile kitabe üzerindeki yazı:
1. Namı Kadı Ali olan bir cömert kişi yaptırdı bu çeşmeyi
2. Olmaya layık değil ancak bunu Hatem Hanım Kızı için yaptırdı.
3. Allah yoluna sebil oldu bu hoş selsebil (suyu çok hoş ve tatlı olan çeşme)
4. Tarihçisi ona "Ayn-ı Ali Kevseri" şeklinde tarih düşürdü. Sene 976 [1568/69]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Kadı Ali Çeşmesi". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ "Kırklareli'de Tarihi Çeşmeler Restore Edilecek". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ Ertop, Ufuk. "Kırklareli'nde bulunan tarihi çeşmeler restore ediliyor". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ Yüksek, İ., & Yıldız, A. (2008). Kırklareli Tarihi Çeşmelerinin Geleneksel Kent Dokusu İçerisindeki Yeri ve Önemi. 6.
- ^ a b Bulut, Ö. (2019). Kırklareli ve İlçelerindeki Tarihi Su Yapıları [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- ^ "Çeşmeler". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ Yeler, S., & Yeler, G. (2021). Kırklareli Tarihi Çeşmelerinin Kültürel Miras Olarak Değerlendirilmesi. Kent Akademisi, 14(2), 315-334. https://doi.org/10.35674/kent.884584