Joseph Haydn
Franz Joseph Haydn | |
|---|---|
 Franz Joseph Haydn Ressam:Ludwig Guttenbrunn yak.1770 | |
| Doğum | 31 Mart 1732 Rohrau, Aşağı Avusturya |
| Ölüm | 31 Ağustos 1809 (77 yaşında) Viyana |
| Meslek | Müzisyen, Besteci |
| İmza | |
 | |
Franz Joseph Haydn (31 Mart 1732; Rohrau, Aşağı Avusturya - 31 Mayıs 1809; Viyana) Klasik dönemin ünlü Avusturyalı bestecisi. Hem Mozart’ı hem Beethoven’ı etkilemiştir. Baba Haydn olarak bilinir. En çok senfoni türündeki eserleriyle tanınır; bu türde 104 eser vermiştir.
Yaşamı
Ressam:Thomas Hardy, 1791
31 Mart 1732'de Aşağı Avusturya'nın Rohrau kentinde doğan Haydn, yoksul bir ailenin çocuğuydu. Ailesi onu, 6 yaşında iken bir koroya katılmak üzere Viyana'ya gönderdi. Sesi kalınlaştıktan sonra da Viyana’da kalarak müzisyenlik yapmaya devam etti, bestecilik dersleri aldı. 1761'de Esterházy ailesinin yanında iş buldu ve hayatının 30 yıldan fazlasını bu soylu aileye hizmet ederek geçirdi. İşi, onların istekleri ve ihtiyaçlarına uygun müzik bestelemekti. Diğer bestecilerden ve müzik çevrelerinden uzak oluşu, onun yaratıcılığını ortaya çıkardı, ününün yayılmasına ise engel olmadı. 1780'lerde besteleri tüm Avrupa’da çalınmaktaydı. Ününden ötürü çeşitli yerlere davet edilir ve davet edildiği şehirde ilk kez çalınmak üzere bir eser bestelemesi istenirdi. Bu şekilde yazdığı Paris Senfonileri ve Londra Senfonileri en çok bilinenleridir. Yaylı dörtlüleri için yazdığı eserlerde de kendinden öncekilerden farklı olarak her çalgıya eşit rol vererek yenilik getirmiş ve bu düşüncesiyle Mozart’ı etkileyerek Haydn’a adanmış altı kuartet bestelemesine neden olmuştur. Beethoven’ın ilk dönem eserlerinde de Haydn etkisi görülür. Haydn ve Mozart'ın 1781’de başlayan arkadaşlıkları yıllarca sürmüştür. Beethoven’a ise Esterhazy sarayında özel ders vermiştir.
100 kadar senfoni, çok sayıda konçerto, oda müziği eserleri, 40 sonat, şarkılar, oratoryolar bestelemiştir.
Haydn, Esterházy ailesinin müziksever üyesi Prens Nikalaus öldükten sonra emekli olmuş ve daha önce Viyana’ya kadar gitmesine bile izin verilmeyen ortamdan kurtulup seyahat özgürlüğüne kavuşmuştur. 2 defa İngiltere'ye giden Haydn, Oxford Üniversitesi’nden fahri doktor unvanını aldı; ömrünün son yıllarında ise Viyana’ya yerleşerek koro ve orkestra için Yaratılış Oratoryosu, Mevsimler Oratoryosu gibi dini koro ve orkestra eserleri besteledi. 31 Mayıs 1809'da Viyana'da öldü.
Eserlerinin hikayeleri
Eserlerinin çoğunun hikâyesi vardır. Örneğin 45 numaralı senfonisi, Veda Senfonisi olarak bilinir. Eserin dördüncü bölümünde 2 ya da 3 müzisyen kendi bölümlerini bitirir ve müzik halâ devam ederken sahneyi terk eder; bu, sahnede şef ve tek bir kemancı kalana kadar sürer. Bu senfonide Haydn ve müzisyen arkadaşlarının kış mevsiminde şehirdeki ailelerinin yanına dönmek istediklerini Prens Esterházy’e anlatmak istedikleri hikâye edilir. Prens mesajı almış ve onlara izin vermiştir. Sürpriz Senfonisi denilen 94 numaralı senfonisini ise akşam yemeği sonrasındaki konserlerde dinleyicilerinin çoğunun uyuduğunu anladığında bestelediği söylenir. Haydn’ın çoğu senfonisi gibi canlı birinci bölümle başlayıp; yumuşak, yavaş tempolu ikinci bölümle devam eden senfoni, dinleyicilerin uykuya daldığı sırada davullar ve çok yüksek sesli telli çalgıların melodisi ile onları uyandırır. "Kafka İle Konuşmalar" kitabında Franz Kafka, Haydn'ın beste yapmadan önce özel hazırlanmış pudralı bir peruk taktığından söz etmektedir.
Başlıca Yapıtları
Franz Joseph Haydn, hayatı boyunca 800'ün üzerinde besteye imza atmış, bunların yanında 450'nin üzerinde şarkının düzenlemesini yapmış klasik müzik tarihinin en verimli sanatçılarından biridir.
Oratoryoları
- Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuz - 1796
- Die Schöpfung - 1798
- Die Jahreszeiten - 1780
Operaları
- La Canterina-1766
- Eczacı (Lo speziale- 1768
- II Mondo della Luna-1779
- L'isola disabitata-1779
- La fedelta premiata-1780
- Armida-1783
- Lé Enessé-2010
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Joseph Haydn ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- IMSLP websitesi "Haydn,_Joseph" maddesi (İngilizce) (Erişme:21.10.2010)
- ChoralWiki websitesi "Franz_Joseph_Haydn" maddesi
- WIMA: Werner Icking Music Archive "Haydyn" maddesi (İngilizce) (Erişme:21.10.2010)
Der krumme Teufel (1751) •
La canterina (1766) • Eczacı (Lo speziale) (1768) • Le pescatrici (1770) • L'infedeltà delusa (1773) • L'incontro improvviso (1775) • Ayda Dünya (Il mondo della luna) (1777) • La vera costanza (1779) • L'isola disabitata (1779) • La fedeltà premiata (1781) • Orlando paladino (1782) • Armida (1784) • L'anima del filosofo (1791) |  | |