Huzistan Vakayinamesi
Huzistan Vakayinamesi, anonim bir 7. yüzyıl Nasturi Hristiyan vakayinamesidir. Doğu Süryani çevrelerinde Süryanice yazılmış olup yaklaşık 590–660,[1] Sasani hükümdarı IV. Hürmüz'ün (h. 579-590) hükümdarlığının sonundan itibaren Sasani İmparatorluğu'nun çöküşünün (652) kadarki dönemi içerir. Çalışma, dönemin anlatımlarının bir çalışmasıdır ve yazılı kaynaklardan ve sözlü anlatımlardan alınan materyalleri birleştirir.[1] Vakayiname, İtalyan oryantalist Ignazio Guidi (1844–1935) tarafından keşfedilmiş ve aynı zamanda Guidi Vakayinamesi veya Anonim Guidi olarak da bilinir. Arap fetihlerine dair önemli bir kaynaktır.
Vakayiname, kendisini "Ecclesiastica, yani kilise tarihlerinden ve Cosmotica, yani laik tarihlerden, Hüsrev'in oğlu Hürmüz'ün ölümünden Pers krallığının sonuna kadar geçen bazı bölümler" olarak tanımlıyor. İlk bölüm, IV. Hürmüz'den III. Yezdicerd'a (h. 632-652) kadar Sasani hükümdarlarının ve Maremmeh'e (h. 646-649) kadar Nasturi patrikleri hükümdarlık dönemlerine ait Sasani ve Nasturi tarihinin kronolojik bir taslağıdır. Çalışmanın ikinci bölümünde Mervli Elias'ın bazı Türkleri din değiştirmesi anlatılmaktadır, üçüncüsü I. Seleukos ile efsanevi hükümdarlar Semiramis ve Ninus'un kurduğu kentlerin listesi ve dördüncüsü Arabistan coğrafyasının kısa bir özetidir. Üçüncü ve dördüncü bölümler arasında, Susa ve Şuşter'in Araplar'ın eline geçmesinin detaylandıran ilk bölümün kısa bir devamı bulunmaktadır.[2]
Bazı coğrafi ayrıntılar, tarihin Huzistan'da yazıldığını, dolayısıyla geleneksel adının da buradan geldiğini gösterir. Bahsedilen tarihlenebilir en son olay 652'de gerçekleşmiş ve bu da vakayinamenin en geç 660'larda yazılmış olmasına işaret edr. Başlangıc kayıp olduğundan bu haliyle eksiktir. Yazılı kaynaklara yapılan atıflara rağmen tarihçinin ağırlıklı olarak sözlü raporlara dayandığı açıktır. "Öyle söyleniyor" ve benzeri ifadeleri sıklıkla kullanılır.[2]
Guidi, vakayinameyi 1889'da 8. Uluslararası Oryantalistler Kongresi'nde sunmuş ve 1903'te Latince çevirisiyle yayımlamıştır.[3] Pierre Nautin, cildin yazarı olarak geçici olarak Merv'li Elias önermiştir, ancak bu "kesin olmaktan uzaktır".[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ a b Wood 2013, s. 1.
- ^ a b Hoyland 1997, ss. 182–189.
- ^ a b Brock 2012.
- Genel
- Brock, S. P. (2012). "Guidi's Chronicle". Encyclopaedia Iranica. Brill. doi:10.1163/2330-4804_EIRO_COM_2513.
- Wood, P. (2013). "Khuzistan Chronicle". The Encyclopedia of Ancient History. s. 1. doi:10.1002/9781444338386.wbeah30538. ISBN 9781405179355.
- Brock, Sebastian P. (2002). "Guidi's Chronicle". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume XI/4: Greece VIII–Hadith II (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. s. 383. ISBN 978-0-933273-66-5.
- Ginkel, Jan van; Riedel, Meredith (13 Eylül 2016). "Khuzistan Chronicle". Dunphy, Graeme; Bratu, Cristian (Ed.). Encyclopedia of the Medieval Chronicle. Brill Online.
- Hoyland, Robert G. (1997). Seeing Islam As Others Saw It: A Survey and Evaluation of Christian, Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam. Darwin Press.
- Jullien, Florence (2018). "Chronicle of Khuzestan". Nicholson, Oliver (Ed.). The Oxford Dictionary of Late Antiquity (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866277-8.
- Penn, Michael Philip (2015). "Khuzistan Chronicle". When Christians First Met Muslims: A Sourcebook of the Earliest Syriac Writings on Islam. University of California Press. ss. 47-53. ISBN 9780520284937. JSTOR 10.1525/j.ctt13x1gz8.10.
- Teule, Herman G. B. (2010). "The Chronicle of Khuzistan". Thomas, David (Ed.). Christian–Muslim Relations, 600–1500. Brill Online.
