Hazar ova çölü
| Hazar ova çölü | |
|---|---|
 Ekolojik bölge (mor renkte). Hazar Denizi'nin güneydoğusundaki kıyı kesimine dikkat edin | |
 Chyornye Zemli Tabiatı Koruma Alanı'nda vahşi atlar | |
| Coğrafya | |
| Ülke(ler) | |
| Koordinatlar | 51°45′0″K 96°15′0″D / 51.75000°K 96.25000°D |
| Özellikler | |
| Durum | kritik, tehdit altında |
| Biyom | Ilıman bozkır |
| Biyocoğrafik bölge | Palearktik |
| Uzunluk | 900 km (560 mi) |
| Genişlik | 300 km (190 mi) |
| Yüzölçümü | 267.300 km2 (103.200 sq mi) |
| İrtifa | ± -28-100 m (-92-328 ft) |
| Sıcaklık | -4,5-25,7 °C (268,6-298,8 K) |
| Yağış miktarı | 198 mm |
| Wikimedia Commons | |
Hazar ova çöl ekolojik bölgesi (WWF ID: PA1308), kuzey bölgesindeki Volga ve Ural Nehri deltaları da dahil olmak üzere Hazar Denizi'nin kuzey ve güneydoğu kıyılarını kapsayan bir ekolojik bölgedir. Bölge nispeten düşük miktarlarda yağış almasına rağmen (200 mm/yıl'dan az), yaban hayatı nehir haliçleri ve denizin kendisi tarafından desteklenmektedir. Sulak alanlar, kuş yuvalama ve göçmen dinlenme için uluslararası öneme sahip bir alandır. Ekolojik bölge Palearktik biyocoğrafik bölgesi ve Çöller ve Xeric Çalılıkları biyomundadır. 103.200 milkare (267.300 km2) bir alana sahiptir.[1][2]
Konum ve açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekolojik bölge, Hazar'a doğru ilerleyen batık bir jeolojik bölge olan Hazar Depresyonu'nda bulunur ve yüzeyi deniz seviyesinin 28 metre (92 ft) altındadır.[3] Kuzey kesimi yaklaşık 900 km genişliğindedir ve Rusya ve Kazakistan sınırları arasında 300 km kadar uzanmaktadır. Hazar'ın güneydoğu kıyısındaki bölüm çoğunlukla Türkmenistan'da yer almaktadır. Ekolojik bölge boyunca rakım -28 metre ile +100 metre arasında değişmektedir. Kurak alanlar bir zamanlar su altındaydı, ancak deniz yavaşça geri çekildikçe kum tepeleri, sırtlar, tuz kubbeleri, tuz tavaları ('şorlar') ve kil çölleri ('takir ') manzarasını ortaya çıkardı.[2]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekolojik bölgenin iklimi, iklimin yarı kurak (Köppen iklim sınıflandırması BSk) olduğu Astrahan Tabiatı Koruma Alanı'ndaki Volga Deltası'yla temsil edilir. Bu iklim, hem günlük hem de mevsimsel olarak yüksek sıcaklık değişimi ve düşük yağış ile karakterizedir. Hazar ovalarında yıllık ortalama yağış 198 mm'dir. Ocak ayında ortalama sıcaklık -4,5 °C (23,9 °F), Temmuz ayında ise 25,7 °C (78,3 °F) olarak gerçekleşir.[4]
Flora ve fauna
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu ekolojik bölgede hem kuru bozkır hem de kıyı sulak bitki toplulukları desteklenmektedir. Türkmenistan'ın güneydoğu kıyısındaki bitki örtüsü nispeten seyrek olmakla birlikte, özel çalı ve yarı çalı halofitlerine ('tuz seven bitkiler') ev sahipliği yaptığı için dikkate değerdir. Örnekler arasında adaçayı (Artemisia) ve tetyr (Salsola gemmascens) bulunur. İkincisi 0,5 metre (1,6 ft) yüksekliğe ulaşabilir.
Hazar kıyıları, Asya-Avrupa göç yollarındaki martılar, kırlangıçlar ve diğer su kuşları için uluslararası öneme sahip bir yuvalama ve göç alanıdır. Bölgeyi yılda iki kez geçen kuşların sayısı on milyonları aşmaktadır.[2] Güney Hazar Koruma Alanı'nda 200.000'den fazla Avrasya Sakarmekesi (Fulica atra) kışlamaktadır.
Korumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu ekolojik bölgeye bağlı, ulusal olarak korunan birkaç önemli alan vardır:
- Astrahan Tabiatı Koruma Alanı, Volga Nehri deltası adalarının ve bataklıklarının üç bölümünü koruyor.
- Hazar ovalarının 'kara dünya' bölgesinin doğal bozkır ve yarı çöl ekosistemlerini koruyan Chyornye Zemli Tabiatı Koruma Alanı
- Hazar Devlet Doğa Koruma Alanı, Türkmenistan'da, Hazar Denizi'nin güneydoğu kıyısında bir ornitolojik koruma alanı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Caspian lowland desert" (İngilizce). GlobalSpecies.org. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018.
- ^ a b c "Caspian lowland desert" (İngilizce). World Wildlife Federation. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018.
- ^ "Caspian Lowland Desert" (İngilizce). Digital Observatory for Protected Areas. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2018.
- ^ "Climate of Astrakhan". GlobalSpecies.org. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2016.