Hasnaviler
حسنويون Hasnawīyūn Hasnaviler | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 959-1015 | |||||||
 | |||||||
| Başkent | Sermaç | ||||||
| Yaygın dil(ler) | Kürtçe[1] | ||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||
| Nasruddin | |||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
Hasneviler ya da Hasanveyhiler (Arapça: حسنويون Hasnawīyūn, Kürtçe: Hesnewiyan), 959 - 1015 yılları arasında bugünkü İran'ın Şehrizor, Dinaver, Hamedan, Nihavend ve Ahvaz gibi bölgelerde hüküm sürmüş Barzikani Aşireti mensuplarınca vücuda getirilen Kürt[2][3][4][5][6] beyliği. İsmini emirliğin kurucusu olarak kabul edilen Hasanveyh b. Hüseyin el-Berzikanî el-Kürdî'den almıştır.[7]
Tarihi Cibâl bölgesinde yerleşik olan Berzikanî (veya Berzinî) aşireti lideri Hüseyin el-Berzikanî el-Kurdî (Hasanveyh'in babası), Abbasîlerdeki iktidar çekişmeleri sonucu doğan otorite boşluğundan yararlanarak Dînever ve Şehrezor'da Hasanveyhî emirliğinin temellerini atmıştır. Bu dönemde Hüseyin Berzikanî'nin oğlu ve emirliğin asıl kurucusu olarak kabul edilen Hasanveyh Berzikanî aşirete bağlı askerî birliklerin komutanıydı.[7]
Hasanveyh bin Hüseyin'in 979 yılında ölmesi ile yerine oğlu Bedir bin Hasanveyh geçmiştir. Devletin sınırları Bedir bin Hasanveyh döneminde Ahvaz, Huristan, Berucerd ve Esadabad şehirleri kadar genişledi. Bu başarılar üzerine Bedir'e Abbasi halifesi tarafından "Nasruddin" unvanı verilmiştir.[8] Hanedana 1015 yılında Annaziler son verse de, aile Büyük Selçuklulular'dan İbrahim Yınalın hücumlarına mağlup olana kadar(1047'de) Sarmaj kalesini yönetmeye devam etti.[9]
Hükümdarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hasanveyh bin Hüseyin (959-979)
- Bedir bin Hasanveyh (979-1015)
- Hilal bin Bedir
- Tahir bin Hilal
- Bedir bin Tahir bin Hilal
Baruni aşiretin başına İyarların geçmesinden sonra
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eb´ü´l-feth bin İyar
- Eb´ü´s Sevk Muhammed bin İyar
- Mühelhel
- Surxab bin Muhammed
- Sadi bin Eb´ü´s Sevk
- Surxab bin Bedir bin Mühelhel
- Eb´ü´l Mansur
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2015.
- ^ M. Gunter, Michael (2011). Historical dictionary of the Kurds. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7507-4.
- ^ Lokman I. Meho,Kelly L. Maglaughli (1968). Kurdish culture and society: an annotated bibliography. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-31543-5.
- ^ Seyfettin Çetin, Hasanveyhî Kürt Emirliği (961-1015), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Diyarbakır 2018 (ayrıca: Seyfettin Çetin, Hasanveyhî Kürt Emirliği, Nûbihar Yayınları, 2020)
- ^ Hugh Kennedy, The Prophet and the Age of the Caliphates The Kurdish dynasties which emerged in the second half of tenth century...the Hasanuyids 22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Julia Ashtiany, Abbasid Belles Lettres like the Hasanuyids of the central Zagros mountains or the Marwanids of Mayyafaraqin were Kurdish 12 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Seyfettin Çetin, Hasanveyhî Kürt Emirliği (961-1015) 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Diyarbakır 2018, s. 27-28
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2018.