Hanefilik sayfasının kaynağını görüntüle

{{Karıştırma |Hanif}}
{{Dini grup bilgi kutusu
| grup			 = Hanefilik
| bayrak		 = 
| bayrak_boyutu	         = 
| bayrak_altyazısı	 = 
| resim			 = Dosya:Madhhab Map3.png
| resim_boyutu   = 300px
| resim_altyazısı= Hanefi mezhebi (açık yeşil)
| nüfus			 = 
| kurucu		 = [[Ebu Hanife]]
| bölgeler		 = [[Türk devletleri listesi|Türkî ülkeler]], [[Balkanlar]], [[Afganistan]], [[Pakistan]], [[Tacikistan]], [[Bangladeş]], [[Suriye]], [[Ürdün]], [[Mısır]]
| bölge1		 = {{bayraksimge|Türk Devletleri Teşkilatı}} [[Türk devletleri listesi|Türkî ülke ve bölgeler]]<br/>{{*}} {{bayrakülke|Türkiye}}<br/>{{*}} {{bayrakülke|Kazakistan}}<br/>{{*}} {{bayrakülke|Özbekistan}}<br/>{{*}} {{bayrakülke|Türkmenistan}}<br/>{{*}} {{bayrakülke|Kırgızistan}}<br/>{{*}} {{bayrakülke|KKTC}}<br/>{{*}} {{bayrak|Doğu Türkistan}}
| nüfus1		 = 
| ref1			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.hurriyet.com.tr/ramazan-ozel/hanefilik-mezhebi-nedir-kurucusu-kimdir-hanefi-mezhebinin-ozellikleri-41514314 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230718104440/https://www.hurriyet.com.tr/ramazan-ozel/hanefilik-mezhebi-nedir-kurucusu-kimdir-hanefi-mezhebinin-ozellikleri-41514314 |arşivtarihi=18 Temmuz 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge2		 = {{bayrakülke|Pakistan}}
| nüfus2		 = 
| ref2			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/01/110112_blasphemy |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230718104431/https://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/01/110112_blasphemy |arşivtarihi=18 Temmuz 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge3		 = {{bayrakülke|Afganistan}}
| nüfus3		 = 
| ref3			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/afganistan |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230605181634/https://islamansiklopedisi.org.tr/afganistan |arşivtarihi=5 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge4		 = {{bayrakülke|Tacikistan}}
| nüfus4		 = 
| ref4			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/tacikistan |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230627131928/https://islamansiklopedisi.org.tr/tacikistan |arşivtarihi=27 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge5         = {{bayrakülke|Bangladeş}}
| nüfus5		 = 
| ref5			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.insamer.com/tr/guney-asya-bangladesin-dunu-ve-bugunu_263.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230718104440/https://www.insamer.com/tr/guney-asya-bangladesin-dunu-ve-bugunu_263.html |arşivtarihi=18 Temmuz 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge6		 = {{bayrakülke|Suriye}}
| nüfus6		 = 
| ref6			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/suriye |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230606041617/https://islamansiklopedisi.org.tr/suriye |arşivtarihi=6 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge7		 = {{bayrakülke|Irak}}
| nüfus7		 = 
| ref7			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/irak--ulke |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230606064007/https://islamansiklopedisi.org.tr/irak--ulke |arşivtarihi=6 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge8		 = {{bayrakülke|Ürdün}}
| nüfus8		 = 
| ref8			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/urdun |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230718104441/https://islamansiklopedisi.org.tr/urdun |arşivtarihi=18 Temmuz 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge9		 = 
| nüfus9		 = 
| ref9			 = 
| bölge10		 = [[Balkanlar]]
| nüfus10		 = 
| ref10			 =<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/balkanlardaki-dini-ve-kulturel-gelismeler-ve-turkiye/508841 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230718104434/https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/balkanlardaki-dini-ve-kulturel-gelismeler-ve-turkiye/508841 |arşivtarihi=18 Temmuz 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
| bölge11		 = 
| nüfus11		 = 
| ref11			 =
| bölge12		 = 
| nüfus12		 = 
| ref12			 = 
| bölge13		 = 
| nüfus13		 = 
| ref13			 = 
| bölge14		 = 
| nüfus14		 = 
| ref14			 =  
| bölge15		 = 
| nüfus15		 = 
| ref15			 = 
| dinler		 = [[İslam]]
| kutsal_kitap		 = [[Kur'an|Kur'an-ı Kerim]]
| diller		 = 
| bağlantılı_etkin_gruplar= 
| website		=
| notlar		= 
}}
{{İslam hukuku}}
'''Hanefîlik''' ya da '''Hanefî mezhebi''' ([[Arapça]]: '''اَلْحَنَفِيَْة''' veya '''اَلْمَذْهَبُ الْحَنَفِيُ'''), [[İslam]] [[din]]inin [[Sünnîlik|Sünnî]] ([[fıkıh]]) [[mezhep]]lerinden biri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://sorularlaislamiyet.com/kaynak/hanefi-mezhebi | başlık = Sorularla İslamiyet | erişimtarihi = 27 Ekim 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161028083836/https://sorularlaislamiyet.com/kaynak/hanefi-mezhebi | arşivtarihi = 28 Ekim 2016 | ölüurl = evet }}</ref> Hanefilerin itikatta (inançta) mezhepleri ise [[Mâtürîdîlik]]tir. İsmini asıl adı Nûman bin Sâbit olan kurucusu [[Ebu Hanife]]'den (699-767) alır. Başta [[Türkiye]], [[Türkmenistan]], [[Özbekistan]], [[Kazakistan]] ve [[Kırgızistan]] gibi [[Türk devletleri listesi|Türkî ülkeler]] olmak üzere [[Balkanlar]], [[Tacikistan]], [[Afganistan]], [[Suriye]], [[Ürdün]], [[Bangladeş]] ve [[Pakistan]]'da yaygındır. Dört [[Sünnîlik|Sünnî]] mezhebin nüfus açısından en genişidir. Takipçileri, [[Sünnilik|Sünni]] nüfusun yarısından fazlasını oluşturmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.odatv4.com/analiz/hangi-mezhebin-nufusu-ne-kadar-1505171200-115850 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Temmuz 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230725115133/https://www.odatv4.com/analiz/hangi-mezhebin-nufusu-ne-kadar-1505171200-115850 |arşivtarihi=25 Temmuz 2023 |ölüurl=hayır }}</ref> Hanefîlik, günümüzde en çok bağlısı bulunan [[Fıkhî mezhep|fıkıh mezhebidir]]. Mezhebin görüşleri [[El-İhtiyar]] adlı eserde bir araya toplanmıştır.

== Ebû Hanife ==
''Başlığın ana sayfası: [[Ebu Hanife|Ebû Hanife]]''

Mezhep ismini aldığı Hanefi mezhebinin kurucusu olan Ebû Hanife 699 yılında [[Kûfe]]’de dünyaya gelmiştir. Babası kumaş tüccarı olan Ebu Hanife bir taraftan baba mesleğini yaparken diğer yandan Kufe’de birçok alimden ders alarak yetişmiştir. 18 yıl fıkıh dersi gördüğü [[Hammad b. Ebî Süleyman]] onun en önemli hocasıdır. Hocası Hammad’ın vefatından sonra Kufe’de ders kürsüsüne oturmuştur. 30 yıl kadar ders halkasına katılan öğrenci sayısının 4000’i aştığı kabul edilmektedir. [[Emevîler|Emeviler]] ve [[Abbâsîler]] devrini yaşayan&nbsp;Ebu Hanife kendisine teklif edilen devlet görevlerini kabul etmemiştir.&nbsp;Kûfe’de derslerini sürdüren Ebu Hanife, [[halife]] [[Ebu Cafer el-Mansur]] tarafından aralarındaki anlaşmazlık üzerine hapse atılmıştır. Hapiste öldüğüne dair bilgiler nakledilmekle birlikte, sürgün hayatı yaşadığı Kufe’deki evinde 767 yılında ölmüştür. Birçok kitabında kendisinin sahabeden kimselerle görüştüğü ve tabiinden olduğu anlatılmaktadır. Ebu Hanife künyesiyle ilgili olarak kaynaklarda daha çok,&nbsp;'''“Hanife”'''nin o zaman Irak'ta bir çeşit divit olduğu ve Ebu Hanife'nin yanında çoğu zaman divit taşıdığından dolayı bu künyeyle anıldığı zikredilir. Hanîfenin boyun eğen ve dini Allah'a özgüleyen anlamında&nbsp;'''“hanif”'''&nbsp;kelimesinin müennesi olduğu veya Ebu Hanîfenin Hanîfe isminde bir kızı olduğu rivayetleri de kaynaklarda geçmektedir. Ebu Hanîfe'nin kaynaklarda Hammad isimli oğlu haricinde kız veya erkek başka bir çocuğunun varlığından söz edilmemektedir.

== Gelişimi ==
Ebu Hanife [[Abdullah İbni Mes'ud|Abdullah İbn Mes’ud]]'dan kendisine kadar gelen zamandaki Irak rey ekolüne bağlı âlimlerin mirasını bir içtihat meclisi niteliğindeki ders halkalarında geliştirip sistematik hale getirerek İslam âleminde bağlısı en fazla olacak fıkıh mezhebinin ilk temellerini atmıştır.&nbsp;'''Hanefi''' mezhebinde Ebu Hanife'nin ders halkalarında yetişen [[Ebu Yusuf]], [[Muhammed bin Hasan eş-Şeybanî|Muhammed]] ve [[Züfer bin Hüzeyl|Züfer]] gibi âlimlerin son derece önemli yeri vardır.&nbsp;Zira bu ilk nesil mezhep âlimleri kendisinden çok fazla kitabın naklolunmadığı Ebu Hanife'nin görüşlerini tedvin ederek, mezhebin görüşlerinin yazılmasında ve sistematik hale getirilmesinde büyük rol oynamışlardır. İlk nesil alimlerinin ve bunu takip eden bir iki asırlık zamandaki Tahâvî, Kerhî, Cessâs, Kudûrî ve Debûsî gibi âlimlerin önemli katkılarıyla mezhep tam olarak oluşmuş ve İslam aleminin değişik yerlerinde görüşleri hızlı bir şekilde yayılmıştır. Ebu Yusuf'un Abbasiler devrinde kadı'l-Kudat'lık makamında bulunması mezhebin resmi bir nitelik kazanmasına neden olmuş, aynı şekilde İslam tarihindeki en uzun ömürlü devletlerden [[Osmanlı devleti|Osmanlı Devleti]]’nin de resmi mezhebinin&nbsp;'''Hanefi mezhebi'''&nbsp;olması mezhebin yayılmasına hizmet etmiştir.

Hanefi mezhebi meselelerin çözümünde nasların yanında reye de yer vermesi, böylece naslar ile rey arasında makul denge kurmaya çalışması, istihsan metoduna sıklıkla başvurması gibi özellikleriyle diğer mezheplerden ayrılmaktadır. Hanefî mezhebinde diğer mezheplerden farklı olarak mezhep kitaplarında, farazî fıkıh meselelerine de yer verilerek teorik fıkhın ve fıkıh biliminin metodolojisi olan fıkıh usulünün gelişmesine büyük katkı sağlanmıştır.

== Etimoloji ==
* Mezhebin ismi kurucusunun künyesi olan [[Ebû Hanife]]'den gelir. ''Hanife'' sözcüğü [[hanif]] kökünden gelir. Hanif sözcüğü [[İslam]] öncesinde [[Allah]]'ın birliğine inanan ve [[İbrahim]]'in dininden olanları tanımlamakta kullanılır.

Fakat [[Ebû Hanife]]'nin bu künyeyi nasıl aldığı konusunda çeşitli tartışmalar mevcuttur. En çok kabul görmüş açıklama, ''hanif'' sözcüğünün kullanımlarından olan "''[[İslam]]'a kuvvetle bağlı olan kişi''" anlamında, [[Ebu Hanife]]'nin [[İslam]]'a fazlasıyla bağlı olduğunu belirtmek için verildiği yönündedir. Kesin olan şey, mezhebin ismini kurucusundan aldığıdır.

Ebu Hanife'nin asıl adı Numan'dır. Babasının adı ise Sabit'tir. Hicretin 80. yılında doğmuş, 150. yılında [[Bağdat]]'ta ölmüştür. En büyük imam anlamında İmam-ı Azam da denilen Ebu Hanife'nin talebeleri, onun rivayet ettiği görüşleri toplayarak sistemleştirmişler, Onun görüşlerinden yeni yeni eserler telif etmişlerdir. Böylece İmam-ı Azam'ın görüşleri bir mezhep halini almıştır. Hanefi mezhebi; daha çok Türkiye, Suriye, Irak, Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan, Afganistan; Çin'in Sincan Uygur Eyaleti'nde, Kafkaslar ve Balkanlar'da yaygınlık kazanmıştır.

== Hüküm çıkarma ==
Hanefi mezhebinde bir konuda hüküm çıkarmak için önce "kitap"a (yani İslam'ın kutsal kitabı [[Kur'an]]'a) başvurulur. Kitapta bir delil bulunamazsa [[hadis]]lere bakılır. Hadisler'de yoksa [[sahabe]]nin birinin görüşü temel alınır. Sahabe sözünde de bir cevap bulunamazsa en son [[kıyas]]a başvurulur.

== Dış bağlantılar ==

* https://islamansiklopedisi.org.tr/hanefi-mezhebi {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201008145507/https://islamansiklopedisi.org.tr/hanefi-mezhebi |tarih=8 Ekim 2020 }}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Hanefilik| ]]
[[Kategori:İslam dini fıkıh mezhepleri]]
[[Kategori:Sünni mezhepler]]