Gümrü Antlaşması sayfasının kaynağını görüntüle

{{Kaynaksız|tarih=Mayıs 2017}}
{{Antlaşma bilgi kutusu
| adı                = Gümrü Antlaşması
| uzun_adı           =
| resim              = 
| resim_boyutu       = 
| altyazı            = 
| çeşit              = Barış Antlaşması
| yazılma_tarihi     =
| imza_tarihi        = 3 Aralık 1920
| imza_yeri          = [[Gümrü]]
| onay_tarihi        =
| yürürlük_tarihi    = 
| yürürlük_koşulu    =
| bitiş_tarihi       = 
| imzacı_devletler   = 
| imzalayan          = 
| korunma_yeri       =
| yazı_dili          =
| yazı_dilleri       = [[Türkçe]], [[Ermenice]]
| web_sitesi         = 
| vikikaynak         = Gümrü Antlaşması
|imzacılar={{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg|boyut=20px}} [[Kâzım Karabekir]]<br />{{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg|boyut=20px}} [[Hamit Kapancı|Kapancızâde Hamid Bey]]<br />{{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg|boyut=20px}} [[Süleyman Necati Güneri|Süleyman Necati]]<hr />{{bayraksimge|Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti}} [[Aleksandr Hatisyan]]<br />{{bayraksimge|Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti}} [[Avram Gülhandaniyan]]<br />{{bayraksimge|Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti}} [[Stepan Gorganiyan]]|orijinal_imzacılar=|dil=|taraflar={{bayraksimge resim|Flag of the Ottoman Empire.svg|boyut=20px}} [[Ankara Hükûmeti]]<hr />{{bayraksimge|Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti}} [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti|Ermenistan DC]]|diller=[[Türkçe]], [[Ermenice]]}}
'''Gümrü Antlaşması''', [[Türk Kurtuluş Savaşı]] sırasında [[Ankara Hükûmeti|Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti]] ile [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]] arasında 3 Aralık 1920'de imzalanan antlaşmadır. Ayrıca [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşmadır.

== Tarihçe ==
30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan [[Mondros Mütarekesi]]'nden sonra [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]], [[Brest Litovsk Antlaşması]] hükümlerine rağmen [[Kafkasya Cephesi]]'ndeki birliklerini geri çekmek zorunda kalmıştı. Yeni kurulan [[Bolşevik]] rejimine karşı çıkan Ermeniler 1919'da [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]]'da bazı bölgeleri işgal etmişti.

[[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti|Sovyet Rusya]]'nın genel siyasetini dikkate alan [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]], Hariciye Vekili [[Bekir Sami Kunduh|Bekir Sami Bey]] başkanlığında [[Moskova]]'ya bir heyet göndermişti. Bu heyet, Sovyet Rusya ile TBMM Hükûmeti arasında yapılacak antlaşmaya esas olacak ve [[Brest-Litovsk Antlaşması|Brest Litovsk Antlaşması]]'na dayanan bazı hususları tespit etmiş ve böylece 20 Ağustos 1920 tarihinde iki hükûmet arasında olumlu görüşmeler başlamıştı.

== Antlaşma ==
Sovyet Rusya Dışişleri Komiseri [[Georgiy Çiçerin]]'in [[Kafkasya]]'da Türkiye'ye ait bazı bölgelerin [[Ermenistan]]'a verilmesini istemesi üzerine antlaşmanın imzalanmasından vazgeçilmişti. Bunun üzerine Eylül 1920'de [[Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi|Doğu Cephesi]]'nde taarruza geçen [[Kâzım Karabekir]] komutasındaki 15. kolordu, [[Mîsâk-ı Millî]] sınırları içinde olan [[Sarıkamış]], [[Kars]], [[Ardahan]], [[Artvin]], [[Batum]] ve [[Iğdır]]'ı geri alıp [[Gümrü]]'yü de işgal edince, barış görüşmeleri 22 Kasım 1920 tarihinde Gümrü'de başladı.

Ermenistan [[Taşnak]] Hükûmeti ile Türkiye arasında imzalanan bu antlaşma ile doğudaki harekât sona erdi. [[Kars]] sancağının bütünü, antlaşma öncesi Ermenistan'ın elinde bulunan [[Tuzluca, Iğdır|Tuzluca]] kazası Türkiye topraklarına katıldı. Antlaşmanın 10. maddesiyle Ermenistan, Doğu Anadolu'da bir miktar toprağın Ermenilere verilmesini öngören [[Sevr Antlaşması]]'nı tanımadığını kabul etti. Türkiye sınırları içinde Ermenilerin çoğunlukta bulunduğu hiçbir bölge olmadığı kabul edildi. [[Erzurum]]-[[Bakü]] [[Demiryolu ulaşımı|Demiryolu]] açıldı. Türkiye-[[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti|Sovyet Rusya]] arasında doğrudan bağlantı bu yolla sağlanarak Türkiye'nin bu devletten yardım alması kolaylaştı. Türk kuvvetleri doğudan emin bir şekilde güney ve batıda savaşma olanağı buldular.

Antlaşmanın imzalanmasından bir gün sonra [[Ermenistan]], [[Bolşevik]] [[Kızıl Ordu]]'nun denetimine girince burada bir [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] Hükûmeti kurulduğu için Gümrü Antlaşması onaylanamadı. Bunun yerine [[Moskova Antlaşması (1921)|Moskova Antlaşması]] ve [[Kars Antlaşması]] imzalanarak yürürlüğe girdi.

== Önemi ==
* Antlaşma, TBMM'nin uluslararası alandaki ilk askeri ve siyasi başarısı olup, imzaladığı ilk antlaşmadır.
* [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'yi ve [[Mîsâk-ı Millî]]'yi tanıyan ilk yabancı devlet [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti|Ermenistan]] oldu.
* Doğu Cephesi'ndeki çatışmalar büyük ölçüde sona erdi.
* Ermenilerden alınan silah ve Doğu Cephesi'ndeki askerlerin bir kısmı Batı Cephesi'ne gönderildi.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{Türkiye'nin antlaşmaları}}
{{I. Dünya Savaşı antlaşmaları}}
{{Türk Kurtuluş Savaşı}}

[[Kategori:Türk Kurtuluş Savaşı antlaşmaları]]
[[Kategori:Ermenistan-Türkiye ilişkileri]]
[[Kategori:1920'de antlaşmalar]]
[[Kategori:Türkiye'nin antlaşmaları]]