Guria isyanı (1841)
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Guria isyanı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu | Gurian isyancıları | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Colonel Aleksey Brusilov Colonel Moisey Argutinsky-Dolgorukov David Dadiani |
Abes Bolkvadze (ölü) David Gugunava Ambako Shalikashvili (esir) | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
| Yaklaşık 3,000 | Yaklaşık 7,000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| En az 32 (KIA) (ölü), 115 (WIA) ×, 17 (esir) | Yüzlerce (KIA) (ölü), (WIA) ×, (esir) | ||||||
1841 Guria isyanı (Gürcüce: გურიის აჯანყება, guriis ajanq'eba; Rusça: Мятеж в Гурии, myatezh v Gurii), hükûmetin Gürcü köylüleir için getirdiği yeni görevlere ve vergilere bir tepki olarak, -o zamanlar Rusya İmparatorluğu'nun Gürcistan-Imeretia Valiliği'nin bir parçası olan- eski Gürcü Prensliği Guria'da- ortaya çıkan bir çatışmaydı. Birkaç soyluyla birlikte isyancılar başlangıçta Guria'nın çoğunu ele geçirmede başarılı oldu, ancak sonunda Eylül 1841'de Rus ordusu ve müttefik Gürcü soylular tarafından yenilgiye uğratıldı.
İsyan öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Karadeniz'de küçük ve fakir bir Gürcü kırsal eyaleti olan Guria, 1810'dan beri Rus egemenliği altındaydı. 1829'da Ruslar, yerel özerk prenslik yönetimini ortadan kaldırdı ve bir Rus yönetimini dayattı. Eyalet zaten 1820'de Rus karşıtı ayaklanmaya sahne olmuştu ve 1905'teki popüler bir Sosyal-Demokrat ayaklanmayla daha fazla itibar kazanacaktı.[1]
İsyan[değiştir | kaynağı değiştir]
1841'de, yerel koşullara bakılmaksızın, Rus hükûmeti Guriyalı köylülere patates yetiştirme ve vergilerini Rus parasıyla ödemelerini emretti. Guria hâlâ mısır ve darıya dayalı doğal bir ekonomiyi sürdürüyordu. Köylüler arasında, yakında para ödemelerinin gerekeceği ve köylülerin askere alınacağı söylentileri yayılmaya başladı.[2]
Mayıs 1841'de vergi tahsilatları başladığında Lançhuti topluluğunun köylüleri direndi ve 22 Mayıs 1841'de silah kullandı. Kargaşalar tüm Guria'ya yayıldı ve kısa süre sonra isyancıların saflarında yaklaşık 7.200 erkek vardı. Eyaletteki en sağlam noktaların kontrolünü ele geçirdiler ve Kutaisi şehrine giden yolları kapattılar. 9 Ağustos 1841'de Abes Bolkvadze başkanlığındaki isyancılar, Gogoreti'de Albay Brusilov'un Rus birlikleriyle çatışarak onlara ağır kayıplar verdiler ve Brusilov'u geri çekilmeye zorladılar. O ay iki kez Gurialılar, Guria'nın ana kenti ve Rusların kalan son karakolu olan Ozurgeti'yi almayı denediler ancak başarısız oldular. İsyancı saflarındaki hoşnutsuzluk, en önemlisi Prens David Gugunava olmak üzere birçok asil müttefikin taraf değiştirmesine yol açtı. Sonunda 5 Eylül'de Albay Moisey Argutinsky-Dolgorukov komutasındaki 2.500 kadar normal Rus askeri -Rus yanlısı soyluların sağladığı gönüllü birliklerin yardımıyla- isyancılara saldırdı ve onları mağlup ederek 60'tan fazla kişiyi öldürdü. Eylül sonunda Guria yine sakin ve Rus kontrolü altındaydı, ancak hükûmet nakit olarak vergi toplamak için çaba göstermedi. 1842'de, Sibirya'ya sürgün edilen Prens Ambako Shalikashvili dışında tutuklanan isyancı liderlerin çoğu serbest bırakıldı.[2] 1901'de yayımlanan bir Rus kaynağına göre, isyandaki en az 32 Rus öldürüldü, 115 kişi yaralandı ve 17 kişi esir alındı.[3]
İsyan, yazar Egnate Ninoshvili (1859-1894) tarafından yazıldı[4] 1928'de öncü İngiliz film yönetmeni Alexander Tsutsunava tarafından -Guria'daki isyan olarak- filme uyarlandı.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Jones, Stephen F. (1989), "Marxism and Peasant Revolt in the Russian Empire: The Case of the Gurian Republic", Slavonic and East European Review 67: 403–34.
- ^ a b Wieczynski, Joseph L., (Ed.) (1976). "Guria Uprising of 1841". The Modern Encyclopedia of Russian and Soviet History, Volume 13. Academic International Press. s. 201. ISBN 0-87569-064-5.
- ^ (Rusça) Гизетти А. Л. (1901). Сборник сведений о потерях Кавказских войск во время войн Кавказско-горской, персидских, турецких и в Закаспийском крае: 1801–1885/Под ред. В. А. Потто. С. 58.
- ^ Lang, David Marshall (1962), A Modern History of Georgia, p. 126. London: Weidenfeld and Nicolson.
- ^ IMDb'de Djanki Guriashi