Grelling-Nelson paradoksu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Grelling-Nelson paradoksu veya heterolojik paradoks olarak da bilinen Grelling paradoksu, heterolojik kelimesinin "kendini tanımlamayan bir kelime" olduğunun belirtilmesiyle ortaya çıkan anlamsal bir paradokstur. Dolayısıyla "heterolojik" kelimesi, eğer heterolojik değilse heterolojiktir.[1]

Yani, eğer bir norm evrimsel kökeninde kendini tanımlayamıyorsa kendini tanımlayamıyordur. Bu durumun devam etmesi durumunda paradoks ibaresi Greeling-Nelson için gerçekleşir.

Grelling'in Paradoksu, heterolojikliğin, bir işaret edenin işaret ettiği kelime özelliğini taşımadığı zaman ve sadece o zaman sahip olduğu kelime özelliğinin, 'heterolojiklik' tarafından sahiplenilip sahiplenilmediğinin düşünülmesinden kaynaklanan paradokstur. Çözümü üzerine bazı felsefi tartışmalar olmasına rağmen, Grelling Paradoksu neredeyse tekdüze bir şekilde Yalancı Paradoksu ya da Russell Paradoksu'nun bir varyantı olarak ele alınmaktadır; bu paradoks, daha iyi bilinen iki paradoks tarafından zaten sunulmayan herhangi bir felsefi zorluk sunmamaktadır.[2]

Hein de Haan tartışma yazısında bu paradoxun içerisinden farklı bir şekilde çıkmaya çalışmıştır;

Heterolojik otolojik bir kelime midir yoksa heterolojik midir?

Eğer heterolojik otolojik ise, kendini tanımlar. Ama o zaman - kısa nasıl kısa bir sözcükse - heterolojik de heterolojik bir sözcük olmalıdır. Yani eğer heterolojik otolojik ise, heterolojiktir. Bu bir çelişki.

O zaman heterolojik heterolojik midir? Eğer durum buysa, o zaman kendini tanımlamıyor demektir. Bu da, tıpkı uzun kelimesinin uzun olmaması gibi, heterolojik kelimesinin de heterolojik değil, otolojik olduğu anlamına gelir. Yine bir çelişkimiz var: heterolojik tam da heterolojikse otolojiktir.

Dolayısıyla heterolojik ne heterolojik ne de otolojik olabilir gibi görünüyor.

Buna karşılık, otolojik bunlardan herhangi biri olabilir: eğer otolojikse, o zaman otolojiktir. Eğer heterolojikse, heterolojiktir. Her ikisi de tutarlı "seçeneklerdir".[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Weisstein, Eric W. "Grelling's Paradox". mathworld.wolfram.com (İngilizce). 29 Şubat 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024. 
  2. ^ Newhard, Jay (2005). "Grelling's Paradox". Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition. 126 (1): 1-27. ISSN 0031-8116. 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024. 
  3. ^ Haan, Hein de (26 Haziran 2023). "Is Heterological Heterological?". Street Science (İngilizce). 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024.