Garabed Ütücüyan

Karabed Ütücüyan
Karabed Ütücüyan
	Garabed Ütüciyan
Doğum	1823; Kostantiniye, Kostantiniye Vilâyeti Osmanlı imparatorluğu
Ölüm	1904; Kostantiniye, Osmanlı imparatorluğu
Meslek	Çevirmen, gazeteci ve yazar
Milliyet	Osmanlı Ermenisi

Karabed Ütücüyan (Ermenice: Կարապետ Իւթիւճեան; 1823, Kostantiniye, Kostantiniye Vilâyeti – 1904, Konstantiniye) Osmanlı Ermenisi çevirmen, gazeteci ve yazar.^[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ütücüyan Konstantiniyye'de (günümüzdeki İstanbul'da) dünyaya geldi. 1840'larda Ütücüyan, Kostantiniyye'deki çeşitli Ermeni okullarında tarih, coğrafya, Klasik Ermenice ve Fransızca dersleri verdi ve iki zengin Ermeni ailenin evlerinde özel ders verdi. 1848'de Paris'e gitti ve École supérieure de commerce'de okudu, burada ekonomi alanında uzmanlaştı ve 1851'de diploma aldı. Paris'te bulunduğu süre boyunca, hem Sorbonne hem de Collège de France'da eleştirmen Saint-Marc Girardin, politik iktisatçı Michel Chevalier ve tarihçi Jules Michelet'in derslerine de katıldı. Ütücüyan, Konstantiyye'ye geri dönmeden önce Londra'ya gitti ve ilk Dünya Fuarı olan Büyük Sergiyi ziyaret etti.

1852'de Ütücüyan, uzun süredir devam eden Osmanlı-Ermeni gazetesi Masis'in editörlüğüne atandı. Bir gözünü hastalıktan kaybettikten sonra yazı ve yayın alanındaki tüm çalışmalarını durdurmak zorunda kaldığı 1884 yılına kadar kesintisiz 32 yıl editörlük yaptı. Masis'in editörü olarak Ütücüyan, Osmanlı Ermeni basını için gazetecilik normlarının şekillendirilmesine ve modern Ermenice'nin yazılı bir araç olarak geliştirilmesine yardımcı olmakla tanınır. Gazeteciliğe ve edebiyata uzun süreli hizmetinin onuruna, 1903'te Osmanlı Mecidiye Nişanı (üçüncü sınıf) ile ödüllendirildi.

Ütücüyan, editör olarak çalıştığı süre boyunca, çoğu Masis'te de gösterilen Avrupa dillerinden çeşitli çeviriler yayınladı. Bu çeviriler arasında Joseph Garnier'in Éléments de l'économie politique (1873) gibi okul kitaplarının yanı sıra popüler Avrupa edebi ve politik eserleri bulunmaktadır: Silvio Pellico'nun Le mie prigioni (1862), Oliver Goldsmith'in The Vicar of Wakefield (1863) ve Eugène Sue'nun sekiz ciltlik Le Juif gezgini (1867-1869). Aynı zamanda, Ermeni cemaati yönetim organlarında bir dizi görevde bulundu. Rusinyan gibi, 1853'te Eğitim Konseyi'nin ilk üyesiydi, Ermeni Millet Meclisi'nde vekil olarak görev yaptı ve Osmanlı Ermenileri arasında bir ulusal bilinç duygusu yaymaya çalışan kültürel derneklerin bir parçasıydı. Ayrıca Ermeni mason locası Ser'e (“Aşk”) aitti. Ütücüyan, editörlüğünü bıraktıktan sonra 1885-1895 yılları arasında İstanbul Ermeni Apostolik Patrikhanesi'ne bağlı okulların müfettişi olarak çalıştı.

Ütücüyan, 27 Şubat ve 17 Nisan 1893 tarihleri arasında Masis'te kendi çocukluk anılarını yedi taksitte tefrika etti.^[1]

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Jennifer Manoukian, "Garabed Utujian," Encyclopedia of Romantic Nationalism in Europe: http://show.ernie.uva.nl/ngUB6s06hVhM1FhZNWDQgBte
http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/hajgirqn/book/kensagrutun_1901.pdf 5 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b J. Hacikyan, Agop (2005). The Heritage of Armenian Literature From The Eighteenth Century To Modern Times. Detroit: Wayne State Univ Pr. s. 261. ISBN 9780814332214. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2012.

[The_Heritage_of_Armenian_Literature_From_The_Eighteenth_Century_To_Modern_Times.-1] J. Hacikyan, Agop (2005). The Heritage of Armenian Literature From The Eighteenth Century To Modern Times. Detroit: Wayne State Univ Pr. s. 261. ISBN 9780814332214. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2012.

[1]