Gal Han

Gal Han (Moğolca: Гал Хан, Oyratça: Һал Хан, Azerice: Qal Xan) - Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde Ateş Tanrısı. Ateşin ve ocağın devamlılığını sağlar. Al/Hal inancı ile bağlantılıdır. Moğol kökenli bir kavramdır. Türklerdeki Al (Hal) Ana’nın karşılığı olarak düşünülebilir. Tehlikeli ve zaman zaman kızıp yangınlar çıkaran bir varlıktır. Bu kelimeden türeyen ve Ocak Tanrısı anlamına gelen Golomto Han adlı bir karaktere yine Moğol mitolojisinde rastlamak mümkündür.

Sibirya'da insanlığa ölüm ve hastalık getirmek için yüce tanrı tarafından gönderilen Kala adıl varlıklara inanılır. Bazıları insanlara nefesleriyle hastalık verir. Bazıları da yer altında yaşar. Genellikle görünmezler ama bazen sivri kafalı insanlar olarak veya hayvan olarak ortaya çıkarlar.

Galçan Han

Galçan Han; Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde ateş tanrısıdır. Kalçan Han da denir. Bazen Gal Han ile eşdeğer olarak görülür. Bazen de onun emrindeki başka bir tanrı olarak ifade edilir. Ateşin koruyucu ruhu olarak saygı gösterilir. Kendisine keçi kurban edilir. Galçan/Kalçan sözü kellik ifade eder. Kal (kellik) ve Moğolca Gal (ateş) ile ilgilidir. Ayrıca Moğolcada Halzan sözcüğü kel demektir.

Golomto Han

Moğol ve Buryat mitolojisinde ocak tanrısıdır. Ocağı ve ateşi korur. Gal Han'ın emrindedir.

Etimoloji

Gal, Moğolcada Ateş demektir. Türkçe Al/Hal ve kellik ifade eden Kal kökleriyle bağlantılıdır. Eski Moğolca Galı ve Evenkçede Guluvun ateş mamasına gelir.

Kaynakça

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.