Freiwirtschaft
Freiwirtschaft (Türkçe: "serbest ekonomi"), Silvio Gesell tarafından 1916 yılında kurulan ekonomik bir fikirdir. Buna Natürliche Wirtschaftsordnung (doğal ekonomik düzen) adını verdi. 1932'de bir grup İsviçreli iş insanı fikirlerini kullanarak WIR Bankası'nı (WIR) kurdu.
Gesell günümüzde sol piyasa anarşisti olarak görülüyor.[1]
Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Freiwirtschaft, genellikle "Üç F" olarak özetlenen üç merkezi açıdan oluşur:
- Freigeld (bedava para)
- Tüm para sabit değere (ne enflasyon ne de deflasyon) göre sınırlı bir süre için verilir.
- Uzun vadeli tasarruf, tahvil veya hisse senetlerine yatırım gerektirir.
- Freiland (özgür arazi)
- Tüm araziler ortak olarak veya kamu kurumlarının mülkiyetindedir ve sırasıyla yalnızca toplumdan veya hükûmetten kiralanabilir, satın alınmaz.
- Freihandel (serbest ticaret)
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Freiwirtschaft'ın temel ekonomik fikirleri 1890 yılında Avusturya-Macaristanlı ekonomist Theodor Hertzka tarafından Freiland - ein soziales Zukunftsbild adlı romanında yayımlandı.[2]
Parasal sistemin kusurları[değiştir | kaynağı değiştir]
Freiwirtschaft mevcut para sistemlerinin kusurlu olduğunu iddia ediyor. Ana akım ekonomide fiyatlar bilgi aktarır. Örneğin, bir üründeki fiyatların düşmesi, o ürünün daha az talep veya daha fazla arzı olduğu anlamına gelir. Bu, bir alıcının daha fazla satın almasına veya bir satıcının / üreticinin başka bir şey satmaya / üretmeye başlamasına ve böylece bu ürünün tedarikini azaltmasına neden olabilir. Bir reaksiyon olarak, sürekli bir talep olduğunu varsayarsak, ürünün fiyatı tekrar yükselir. Bu nedenle, fiyat, piyasa katılımcılarıyla birlikte, istikrarlı, "ideal" bir fiyat etrafında bir geri bildirim döngüsü oluşturur. Bu istikrarlı fiyata, piyasa idealdir, kimse çok fazla ödemez veya çok az kazanmaz ve her iki taraftan da bu fiyatı değiştirme eğilimleri yoktur. Bu ideal fiyat etrafında "sallanan" kendi kendini stabilize denir.
Gesell'e göre mevcut sistemin en önemli hatası, fiyattaki kötü taşınan bilgiler. Para, mal ve hizmet talebinden başka bir şey değildir, ilki karşılığında para kabul eden ekonomilerde kullanılabilir. Zayıf bir ekonomide, para mallarda daha az değerlidir. Ancak enflasyon yerine, sonuç yukarıda açıklandığı gibi bir deflasyondur ve artık aynı malları daha az para satın alabilir. Freiwirtschaft teorisine göre bu geri bildirim döngüsü kendi kendini istikrarsızlaştırıyor.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hakim Bey, T.A.Z.: The Temporary Autonomous Zone, Ontological Anarchy, Poetic Terrorism, Autonomedia, 2003, p. 125: "Gesell ... and other anti-authoritatian and extreme libertarian socialists".
- ^ Theodor Hertzka: Freiland - ein soziales Zukunftsbild, Leipzig 1890
- ^ Norbert Rost: Eine experimentelle Überprüfung der Aussagen der Freiwirtschaftslehre (An experimental check of the statements of the Freiwirtschaft) (diploma thesis, Dresden, 2003), p. 25ff
