Eylem ve Dayanışma Partisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Eylem ve Dayanışma Partisi
Partidul Acțiune și Solidaritate
KısaltmaPAS
Genel başkanIgor Grosu
Genel sekreterAndrei Spînu
KurucuMaia Sandu
Slogan(lar)"İyi İnsanların Zamanı" (Rumence: E vremea oamenilor buni)
Kuruluş tarihi15 Mayıs 2016 (5 yıl önce)
MerkezMaria Cebotari 9/1, Kişinev
Gençlik koluPAS Youth
Üyelik (2020)13.000
İdeolojiLiberalizm
Sosyal Liberalizm
Pro-Avrupacılık
Sosyal adalet
Siyasi pozisyonMerkez Sağ
Avrupa üyeliğiAvrupa Halk Partisi
Resmî renkler  Sarı   Siyah
Moldova Parlamentosu
63 / 101
Bölge Başkanları
1 / 32
İnternet sitesi

Eylem ve Dayanışma Partisi (Rumence: Partidul Acțiune și Solidaritate, PAS) Moldova'da merkez sağ ve liberal bir siyasi partidir. PAS, eski Eğitim Bakanı ve Moldova'nın görevdeki Cumhurbaşkanı Maia Sandu tarafından kuruldu. Avrupa yanlısı bir parti olmasının yanında[1] Avrupa Halk Partisinin (EPP)[2] ve Uluslararası Demokrat Birliğinin (IDU) gözlemcisidir.[3]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuruluş[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti, Moldova'daki 2015-2016 protestoları ve vatandaşlar arasında iktidar partilerinden artan memnuniyetsizliğin ortasında kuruldu. 23 Aralık 2015'te Maia Sandu, yeni bir siyasi parti kurma niyetini açıkladığı bir YouTube videosu yayınladı. Bunu yapmasının nedeni, iç demokrasi ilkelerine dayalı olarak çalışacak ve küçük bağışlarla finanse edilecek bir taban partisinin kurulmasıydı.[4] Sandu, 15 Mayıs 2016'da PAS'ın liderliğine seçildi ve parti, 26 Mayıs'ta Adalet Bakanlığı tarafından resmen tescillendi. Kayıt sırasında partinin 7.500 üyesi ve 20 yerel örgütü vardı.[5] Parti, Şubat 2017'de Avrupa Halk Partisine üyelik başvurusunda bulundu.[6]

Koalisyon Hükümetinde: Haziran 2019–Kasım 2019[değiştir | kaynağı değiştir]

2019 Moldova parlamento seçimlerinde, PAS ile Haysiyet ve Hakikat Platformu Partisi, oyların %26,8'ini toplayan ŞİMDİ Platformu seçim ittifakını kurdu. İttifak iki ayrı meclis grubuna bölündükten sonra PAS 15 sandalye kazandı. 6 Haziran'da Parti, kendilerine göre oligarşik denetim altında olan devlet kurumlarını özgürleştirmek amacıyla Rusya yanlısı Moldova Cumhuriyeti Sosyalistler Partisi (PSRM) ile bir koalisyon hükûmeti kurmaya hazır olduğunu duyurdu. Koalisyon kurulduktan sonra, PSRM lideri Zinaida Greceanîi Meclis Başkanı seçildi ve Sandu Kabinesi kuruldu.[7] Büyük ölçüde iktidar partileri arasındaki önemli ideolojik farklılıklar nedeniyle, hükûmet yalnızca beş ay dayanabildi ve PSRM ve Moldova Demokrat Partisinin gensoru önergesi lehinde oy kullanmasının ardından 12 Kasım'da devrildi.[8]

Muhalefette: Kasım 2019–Temmuz 2021[değiştir | kaynağı değiştir]

Sandu kabinesinin devrilmesinden sonra, PAS muhalefette kaldı. 2020 Moldova Cumhurbaşkanlığı seçiminde partinin adayı ve lideri Sandu Moldova Cumhurbaşkanı seçildi. Moldova yasalarına göre, cumhurbaşkanının hiçbir partiye üye olmaması gerekmektedir. Bu nedenle Maia Sandu partisinden istifa etmiştir. Bir sonraki parti kongresine kadar, PAS başkanlığı görevi geçici olarak birinci başkan yardımcısı Igor Grosu tarafından yürütülmektedir.[9]

Hükümette: Temmuz 2021'den bu yana[değiştir | kaynağı değiştir]

PAS, 2021 Moldova parlamento seçimlerini ezici bir farkla kazanarak parlamentoda 63 sandalye kazandı.[1] Moldova Parlamentosu Başkanlığına Igor Grosu seçildi.[10] 6 Ağustos 2021'de Natalia Gavrilița, Moldova Başbakanlığına 61 milletvekili tarafından seçildi ve Maia Sandu'dan (2019) sonra Moldova'nın ikinci PAS Başbakanı oldu.[11] 2022'nin başlarında PAS, partinin yeni liderini seçecek (Maia Sandu Moldova Cumhurbaşkanı olduktan sonra) ve ayrıca Mart ayında 2023 Kişinev belediye başkanlığı seçimlerinde partinin adayını başlatması bekleniyor.[12]

İdeoloji ve Politikalar[değiştir | kaynağı değiştir]

PAS, geniş şekilde pro-Avrupacı[13][14][15] ve sosyal liberal[16][17] bir parti olarak tanımlanabilir. Politik spektrumda merkez sağda bulunmaktadır.

Ekonomi Politikaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Programına göre, PAS özel girişime dayalı bir ekonomi fikrini desteklemekte ve işin tüm aşamalarında bürokrasinin önemli ölçüde azaltılmasından yanadır.[18] 2020 Moldova Cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasında, partinin adayı Maia Sandu, asgari emekli maaşını 2.000 lei'ye (Yaklaşık 114 USD) yükseltmeyi önermiştir.[19]

Dış Politika[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Halk Partisi'nin (EPP) bir üyesi olan[20] PAS, Moldova'nın Avrupa Birliği'ne entegrasyonunu desteklemektedir.[21][22] Amerika Birleşik Devletleri ile stratejik bir ortaklık kurulmasını ve Rusya ile çatışmasız bir ilişki sürdürülmesini desteklemektedir. Parti, Moldova'nın Romanya ile ilişkisinin güçlendirilmesini desteklemekte, ancak Romanya ve Moldova'nın birleşmesini açıkça desteklememektedir.[18][23]

Liderlik[değiştir | kaynağı değiştir]

Nº İsim Resim Dönem Başlangıcı Dönem Sonu Süre
1 Maia Sandu
15 Mayıs 2016 10 Aralık 2020 4 yıl, 6 ay ve 25 gün
2 İgor Grosu(Vekaleten) 10 Aralık 2020 görevli 3 yıl, 4 ay ve 22 gün

Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Moldova Cumhurbaşkanlığı
Seçim Adaylar Birinci Tur İkinci Tur Sonuç
Oylar % Oylar %
2016 Maia Sandu 549,152
38,71%
 766,593
47,89%
 KaybettiYok
2020 Maia Sandu 487,635
36,16%
 943,006
57,72%
 SeçildiEvet

Kişinev Belediye Başkanlığı Seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim Lider Aday Birinci Tur İkinci Tur Sonuçlar
Oylar % Oylar %
2018 Maia Sandu Andrei Năstase(ACUM) 71,803 32.12 129,432 52.57 SeçildiEvet
2019 70,056 31.08 112,514 47.61 KaybettiYok

Kişinev Belediye Meclisi Seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim Lider Oylar Koltuklar Konum
Oylar % No.
2019 Maia Sandu 74,255 33.30
19 / 51
(ACUM) 		2.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Moldova pro-Europeans win resounding election victory". www.euractiv.com (İngilizce). 13 Temmuz 2021. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Euractivc 2021" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ "Parties and partners". European Peeople's Party. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  3. ^ "Members". International Democrat Union. 23 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  4. ^ "(ȘTIREA ZILEI) Maia Sandu anunță formarea unei MIȘCĂRI pentru crearea unui nou partid politic". timpul.md (Rumence). 23 Aralık 2015. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
  5. ^ "(doc) Partidul Acțiune și Solidaritate/PAS a fost înregistrat oficial la Ministerul Justiției". diez.md (Rumence). 26 Mayıs 2016. 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
  6. ^ The European People's Party and the East: Party Cooperation in Ukraine, Moldova and Georgia. Nomos Verlag. 2019. s. 54. ISBN 978-3-7489-0401-4. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021. 
  7. ^ "Distopie politică la Chișinău. PAS acceptă colaborarea cu PSRM". dw.com (Rumence). 6 Haziran 2019. 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  8. ^ "Moldovan parliament approves Ion Chicu as new prime minister". reuters.com. 14 Kasım 2019. 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  9. ^ "Maia Sandu leaves PAS". ipn.md. 10 Aralık 2020. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  10. ^ "Igor Grosu, ales preşedinte al Parlamentului Republicii Moldova". adevarul.ro (İngilizce). 29 Temmuz 2021. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  11. ^ "Noul guvern pro-european de la Chișinău a trecut de votul Parlamentului. Republica Moldova este acum condusă de două femei". www.digi24.ro (Rumence). 6 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  12. ^ "PAS şi Platforma DA, în pregătiri pentru alegeri". adevarul.ro (İngilizce). 19 Kasım 2021. 19 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  13. ^ "Moldova pro-Europeans win resounding election victory". www.euractiv.com (İngilizce). 13 Temmuz 2021. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  14. ^ "Pro-European Maia Sandu Wins First Round of Moldova Election". Balkan Insight (İngilizce). 2 Kasım 2020. 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021. 
  15. ^ Tidey, Alice (16 Kasım 2020). "Moldova: Sandu is president, but the battle for power has only begun". euronews (İngilizce). 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021. 
  16. ^ "Program-PAS" (PDF). unpaspentru.md. 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2016. 
  17. ^ Nordsieck, Wolfram (2019). "Moldova". Parties and Elections in Europe. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019. 
  18. ^ a b "THE PROGRAM OF THE POLITICAL PARTY "ACTION AND SOLIDARITY PARTY" (PAS)" (PDF). 15 Mayıs 2016. 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "programpas" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  19. ^ "Program". Maia Sandu Președinte 2020 (Rumence). 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 
  20. ^ "EPP Presidency: Maia Sandu is the change Moldova needs (EN+RO)". EPP. 21 Ekim 2016. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021. 
  21. ^ "Moldova election: Pro-EU candidate Maia Sandu wins presidency". BBC News. Politico. 16 Kasım 2020. 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021. 
  22. ^ "Pro-EU Sandu becomes Moldova's president". Politico. 16 Kasım 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021. 
  23. ^ "STATUTUL PARTIDULUI POLITIC "PARTIDUL ACŢIUNE ŞI SOLIDARITATE" (PAS)" (PDF) (Rumence). 15 Mayıs 2016. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Eylem_ve_Dayanışma_Partisi&oldid=32099462" sayfasından alınmıştır