Epidural hematom
Epidural hematom, oluşan bir kanamanın beyin dokusunun üzerinde yer alan dura mater ile kafatası kemiği arasında birikmesine verilen isimdir. Epidural hematom, ekstradural hematom olarak da isimlendirilir. Biriken kanın yaratttığı intrakranial basınç artışı (beyin içi basınç artışı) sonucu ölüm gerçekleşebilir. Epidural hematom hassas beyin alanlarını baskılayıp shifte( beynin orta hattının kayması)sebep olur. Oluşan hematomlarda değişik yayınlarda değişik rakamlar telaffuz edilmekle beraber ortalama %15-20 civarı ölüm oranından bahsedilmektedir. Dura mater aynı zamanda spinal kordu da sarar; bu sebeple spinal kordda da epidural kanamalar olabilir.
Sebepleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyük çoğunlukla sebebi travmalardır. Travmalarda özellikle darbe alan temporal kemik (şakak) ve bu kemikte oluşan bir kırık nedeni ile damarlarda yırtılmalar olabilir ve buradan sızan kan birikime yol açabilir. Ayrıca damar yaralanması olmaksızın kemik yapıda oluşan kırıkdan olan kan sızıntısı da büyük ölçüde birikimlere yol açarak aynı sonuçlara yol açabilmektedir. Hadise beynin her bölgesinde görülebileceği gibi en çok temporal (şakak) kısımlarında ve takiben paryetal (yan üst kısımlar) ve occipital (arka bölge)de de rastlanmaktadır. Spontan (kendi kendine olan) epidural hematomlarda rapor edilmiştir. En sık yaralanan damar ise eksternal karotid arterin bir dalı olan arteria meningea mediadır.
Gelişim ve Tanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanamanın oluşması ile ölüm arasındaki süre değişkenlik göstermekle beraber kafatasının kapalı bir kutu olması nedeni ile içeri dolan arterial (atardamar) kanama hızla durumu kötüleştirir. Gelişen bilinç bulanıklığı, kusma, hemiparazi/pleji (felç) gözlenebilen bulgulardır. Venöz (toplardamar) kaynaklı kanamalar daha uzun süren bir gelişim ve klinik periyodu göstermesine karşın arteryal kökenli kanamalarda kısa sürede müdahale olmazsa beyin içi basınç artışına bağlı olarak ölüm kaçınılmaz olur.
Tanıda sıklıkla günümüzde başvurulan yöntem bilgisayarlı beyin tomografisidir (Beyin BT). Burada kanama alanı konveks bir beyaz alan şeklinde izlenir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ise günümüzde halen pahalı ve bu hastalığın acil tanısı için BT'ye nazaran önemsiz bir tetkikdir. Normal çekilen kraniografiler ise ilk tanı anında kemikteki kırığın gözlenmesi ve tetkik ve tedavilerin planlanması açısından önemlidir.
Hastalık çoğunlukla travmaya bağlı olduğu için beraberinde olabilecek diğer hastalıklar (subdural kanama, intraserebral hematom vb) tedavi sonrası takip ve klinikde rol oynamaktadır.
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hematom tespit edildiğinde büyük oranda tedavisi ameliyat ile boşaltmaktır. Beyin ve sinir cerrahisi tarafından uygulanan ameliyatla birlikte kanayan mevcut yapılarda tamir sağlanır. Bazı küçük miktarlarda ve hastada çok fazla etki yaratmayan hematomlarda cerrahi uygulanmayıp seri çekilen BT'ler ile izlem yaparak kanın rezorbsiyonu (emilimi) izlenebilir.
Kanın boşaltımı sonrası hastanın kliniğinde dramatik düzelme izlenebilir. Ancak klinik düzelmenin derecesi pek çok faktöre bağlıdır.