Endodermis
Endodermis, karasal bitkilerin merkezinde, en içteki korteks tabakasıdır. Radyal duvarları hidrofobik maddelerle (Kaspari şeridi ) emdirilmiş, apoplastik suyun içeriye akışını kısıtlamak için kompakt canlı hücrelerden oluşan bir silindirdir.[1] Endodermis, korteks ve stel arasındaki sınırdır.
Birçok çekirdeksiz vasküler bitkide, endodermis, köklerde ve sürgünlerde merkezi silindirin (stel) hemen dışında belirgin şekilde görülebilen bir hücre tabakasıdır. Çoğu tohumlu bitkide, özellikle odunsu türlerde, gövdede endodermis yoktur, ancak köklerde bulunur.
Endodermis, su, iyonlar ve hormonların vasküler sistem içine ve dışına hareketini düzenlemeye yardımcı olur. Ayrıca nişastayı depolayabilir, geotropizmada yer alabilir ve bitkiyi vasküler sisteme giren toksinlere karşı koruyabilir.
Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Endodermis, gelişimsel olarak korteksin en iç kısmıdır. Hücreler arası boşluk içermeyen tek bir fıçı biçimli hücre katmanından veya bazen birkaç hücre katmanından oluşabilir. Endodermisin hücrelerinin tipik olarak birincil hücre duvarları, genç endodermal hücrelerde kaspari şeritleri olarak adlandırılan farklı bantlarda biriktirilen, su geçirmeyen mumsu bir madde olan süberin ile radyal ve enine dört tarafta kalınlaştırılmıştır. Bu şeritlerin genişlikleri farklılık gösterir ancak tipik olarak üzerine yerleştirildikleri hücre duvarından daha küçüktürler. Endodermis bir tuğla silindire (örneğin bir baca) benzetilirse, tuğlalar tek tek hücreleri temsil ediyorsa, kaspari şeritleri tuğlalar arasındaki harca benzer. Daha eski endodermal hücrelerde, süberin tüm hücre duvarı yüzeylerinde daha yoğun bir şekilde birikebilir ve hücreler tam bir su geçirmez tabaka oluşturarak odunlaşabilir.
Bazı bitkilerin endodermal hücrelerinde çok sayıda amiloplast (nişasta içeren organeller) bulunur, bu durumda endodermise nişasta kılıfı denebilir.
Endodermis, kaspari şeritlerinin fenolik ve lipid yapısından veya amiloplastların bolluğundan dolayı genellikle floroglusinol gibi lekelerle görünür hale gelir.
İşlev[değiştir | kaynağı değiştir]
Endodermis, suyun ve suda çözünen herhangi bir maddenin apoplast yolu yoluyla bu katmandan geçmesini engeller. Su endodermisten ancak endodermal hücrelerin zarını iki kez geçerek (bir kez girmek ve ikinci kez çıkmak için) geçebilir. Apoplastın bir parçası olan ksilemin içine veya dışına hareket eden su, endodermisteki semplasta girmesi gerektiğinden bu şekilde düzenlenebilir. Bu, bitkinin suyun hareketini bir dereceye kadar kontrol etmesine ve iyonların veya diğer moleküllerin geçişini seçici olarak almasına veya engellemesine izin verir.
Endodermis, gaz kabarcıklarının ksileme girmesine izin vermez ve su sütununda emboli oluşmasını önlemeye yardımcı olur.[2]
Pasaj hücreleri, içlerine bir miktar simplastik akışa izin vermeye devam etmek için etraflarındaki diğer hücreler gibi su geçirmez ve su geçirmez hale gelmek yerine ince duvarları ve kaspari şeritlerini koruyan eski köklerin endodermal hücreleridir. Deneysel kanıtlar, geçiş hücrelerinin, sonunda terleme sistemine ulaşmak için, kalsiyum ve magnezyum gibi çözünen maddelerin stele transferine izin verme işlevi gördüğünü göstermektedir.[3] Bununla birlikte, çoğunlukla, eski kökler endodermiste kendilerini kapatırlar ve sadece "aşağı akıştaki" daha genç kökler tarafından alınan su ve mineraller için bir geçiş yolu olarak hizmet ederler.
Endodermal hücreler, amiloplast şeklinde nişasta granülleri içerebilir. Bunlar gıda depolama işlevi görebilir ve bazı bitkilerde gravitropizme karıştığı gösterilmiştir.[4]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Süberin
- Ekzodermis
- Epidermis
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Plant Biology, 2nd Edition. Thompson, Brooks/Cole. 2006. ISBN 978-0-534-38061-8.
- ^ Plant Physiology and Development. Sunderland, Massachusetts U.S.A: Sinauer Associates, Inc. 2015. s. 109. ISBN 978-1-60535-353-1.
- ^ Peterson. C. A. (1996). "Functions of passage cells in the endodermis and exodermis of root". Physiologia Plantarum. 97 (3): 592-598. doi:10.1111/j.1399-3054.1996.tb00520.x.
- ^ Involvement of the Vacuoles of the Endodermis in the Early Process of Shoot Gravitropism in Arabidopsis 9 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Miyo Terao Morita1, Takehide Kato1, Kiyoshi Nagafusaa, Chieko Saitoc, Takashi Uedac, Akihiko Nakanoc and Masao Tasaka, 2002. The Plant Cell 14:47-56