Ekonomik İlişkiler Protokolü

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Paris Protokolü olarak da adlandırılan Ekonomik İlişkiler Protokolü, İsrail ile FKÖ arasında 29 Nisan 1994'te imzalanan ve Eylül 1995 Oslo II Anlaşmasına küçük değişikliklerle dahil edilen bir anlaşmadır.

Anlaşmalardaki pozisyon[değiştir | kaynağı değiştir]

29 Nisan 1994'te imzalanan Protokol, beş gün sonra 4 Mayıs 1994'te Paris'te imzalanan Gazze-Eriha Anlaşmasının bir parçasıydı. Gazze-Eriha Anlaşması ile eş zamanlı olarak, Paris Protokolü ile ilgili Filistin yükümlülüklerinden sorumlu olan Filistin Ulusal Yönetimi'ni (PA) kurdu. Protokol, Gazze-Eriha Anlaşmasının XIII. Maddesinde belirtilmiş ve Ek IV olarak "İsrail Devleti Hükümeti ile Filistin halkını temsil eden FKÖ arasındaki Ekonomik İlişkiler Protokolü" adıyla eklenmiştir.[1] Eylül 1995 tarihli Oslo II Anlaşması'na küçük değişikliklerle dahil edildi [2]

Oslo II Anlaşmasında, Paris Protokolü XXIV. Maddeye dahil edilmiştir. Protokoldeki değişiklikler (Ekonomik İlişkiler Protokolüne Ek), Oslo II Anlaşması'na Ek V. olarak eklenmiştir ve sadece gelirlerin mahsup edilmesine ilişkin bazı değişiklikleri ve vergi konusunda bazı teknik değişiklikleri içermektedir.[3] Protokol başlangıçta Gazze Şeridi ve Eriha Bölgesi'ne uygulanırken, yetkisi Oslo II Anlaşması'nda tüm Filistin topraklarına genişletildi. [2]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta, Paris Protokolü beş yıllık bir ara dönem için yürürlükte kalacaktı. Ancak 2016 itibarıyla Protokol hala uygulanabilirdi. Anlaşmanın işlerlik kazanması gereken sınırlı süre, Filistinli müzakerecileri, ilerleme kaydetmenin ilk adımı olarak anlaşmayı imzalamaya teşvik etti.[4] Daha da önemlisi İsrail, Protokol'ün kabulünü, İsrail'in on binlerce Filistinlinin İsrail'de çalışmasına izin vermeye devam etmesi için bir koşul haline getirdi.[5]

Esasen Protokol, hem kendi hem de Filistin Yönetiminin tüm sınırlarını kontrol etmek adına gümrük birliği yoluyla Filistin ekonomisini İsrail ekonomisine entegre etti. Böylece Filistin, dünya ekonomisine açılan bağımsız kapılardan yoksun kaldı. Protokol, İsrail ile Filistin Yönetimi arasındaki ilişkiyi ve etkileşimi altı ana alanda düzenlemektedir: gümrükler, vergiler, işgücü, tarım, sanayi ve turizm.

Hamas'ın Gazze Şeridi'ni ele geçirmesi ve İsrail'in Gazze Şeridi'ni ablukası nedeniyle, Protokol Şeride tam olarak uygulanamıyor. Ancak, Gazze ithalatçıları hala İsrail üzerinden ithal ettikleri mallar için İsrail gümrük vergilerini, KDV ve satın alma vergilerini ödüyorlar.[2][4]

Protokol, İsrail para birimi Yeni İsrail Şekeli'nin (NIS), Filistin topraklarında her türlü amaç için yasal olarak ödeme aracı olarak hizmet veren ve Filistin Otoritesi ve tüm kurumları tarafından kabul edilen bir dolaşım para birimi olarak kullanıldığını belirlemektedir. Yerel yönetimler ve bankalar. Filistinlilerin bağımsız olarak ayrı bir Filistin para birimini tanıtmalarına izin verilmiyor.[6] Niceliksel kısıtlamalar dahil üçüncü ülkelerden ithalat ve ihracat, İsrail'in denetimine tabidir ve Protokol, İsrail'e dış sınırlar ve ithalat vergileri ile KDV'nin toplanması üzerinde tek kontrol hakkı verdi. Anlaşmaya göre, Filistinlilerin diğer ülkelerle ticareti İsrail deniz ve hava limanları üzerinden ya da Filistin Yönetimi ile Ürdün ve Mısır arasındaki sınır geçişleri yoluyla ve yine İsrail tarafından kontrol edilen şekilde yapılmaya devam edecek.[5] 2016 itibarıyla Refah Sınır Kapısı Mısır tarafından kontrol ediliyor, ancak Mısır İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki ablukasını destekliyor.

Vergi sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

1994 Paris Protokolünün önemli bir parçası, gümrük birliğinin bel kemiği olan vergi sistemidir. İsrail, Filistin topraklarına yönelik malların ithalat vergilerini toplar ve Filistin Yönetimine aktarır. İsrail, ithal mallara uygulanan vergileri tek taraflı olarak belirleyebilir ve değiştirebilir.[5] İsrail KDV'yi yükseltirse, Filistin de buna uymak zorunda.

İsrail, İsrail'de satılan ve Filistin topraklarında tüketilmesi amaçlanan mal ve hizmetler için toplanan vergi gelirini aktaracaktır.[5] İsrail ayrıca İsrail'de ve İsrail yerleşim yerlerinde çalışan Filistinlilerden de gelir vergisi alıyor. Protokol uyarınca, İsrail varsayılan olarak bu gelir vergilerinin %25'ini kesiyor (yerleşim yerlerinde çalışan Filistinlilerden alınanlar hariç). Ek olarak, toplam gelirin %3'ü tahsilat ve işlem ücreti olarak alınır.[7]

Baskı aracı olarak vergi aktarımı sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Vergi aktarımı, Filistin halkı'nın en büyük gelir kaynağıdır. 2014 yılında toplam gelirin %75'ini oluşturuyordu. İsrail, Filistin'in ithalatı üzerinden ithalat vergilerini ve Filistin Ulusal Yönetimi adına işgücünden ulusal sigorta ve gelir vergilerini tahsil ediyor ve aylık olarak aktarıyor. Bu, Filistin Ulusal Yönetimi'ni İsrail tarafından gümrükleme gelir transferlerinin tek taraflı olarak askıya alınmasına karşı savunmasız hale getiriyor. 2014-2015'te gelir ayda yaklaşık 160 milyon dolardı.[7]

1997 gibi erken bir tarihte İsrail, para cezaları ve faizler de dahil olmak üzere Filistinlilere ödemesi gereken meblağları tek taraflı olarak askıya aldı. Askıya alınmanın siyasi nedenleri, Filistin şiddet eylemlerinden,Hamas'ın Filistin Yönetimi'ne seçilmesine, El Fetih ile Hamas arasındaki uzlaşmaya ve uluslararası tanınma talebine kadar değişiyordu.[7]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Annex IV - Protocol on Economic Relations between the Government of the State of Israel and the P.L.O., representing the Palestinian people 18 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Israel MFA, 29 April 1994
  2. ^ a b c Main Points of the Israeli-Palestinian Interim Agreement on the West Bank and the Gaza Strip 7 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., see last paragraphs. Israel MFA, 28 September 1995.
    "The Economic Annex of the Gaza-Jericho Agreement,...has been incorporated into the Interim Agreement,...and its provisions, including the establishment of a single economic unit for the purpose of customs and import policy, now apply to the whole of the West Bank and the Gaza Strip."
  3. ^ The Israeli-Palestinian Interim Agreement on the West Bank and the Gaza Strip, Annex V—Protocol on Economic Relations 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Israel MFA, 28 September 1995.
  4. ^ a b Will we always have Paris?. Gisha – Legal Center for Freedom of Movement, 13 September 2012. Archived on 2015-09-30
  5. ^ a b c d Paris Protocol 14 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. B'Tselem, 19 September 2012
  6. ^ Article IV of the Protocol on Economic Relations
  7. ^ a b c Report on UNCTAD assistance to the Palestinian people: Developments in the economy of the Occupied Palestinian Territory 3 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., para 9-24. United Nations Conference on Trade and Development, 6 July 2015 (doc.nr. TD/B/62/3). Source 14 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekonomik_İlişkiler_Protokolü&oldid=32213914" sayfasından alınmıştır