Dünya Sağlık Örgütü sayfasının kaynağını görüntüle

{{güncelle|tarih=Nisan 2020}}

{{yönlendirme|WHO|Diğer kullanımlar|Who}}
{{BM bilgi kutusu
| adı = Dünya Sağlık Örgütü
| resim = World Health Organisation headquarters, Geneva, north and west sides 2007.jpg
| resimboyutu = 
| altyazı = 
| türü = Uzman kuruluş
| kısaltmaları = DSÖ
| başkanı = {{bayraksimge|Etiyopya}} [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]]
| durumu = Etkin
| kuruluşu = 7 Nisan 1948
| merkezi = {{bayraksimge|İsviçre}} [[Cenevre]], [[İsviçre]]
| websitesi = [http://www.who.int/ Dünya Sağlık Örgütü]
| anakuruluşu = [[Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi|ECOSOC]]
| bağlıkuruluşları = 
| dipnotlar = 
|logo=World Health Organization Logo.svg|logoboyutu=225px}}
'''Dünya Sağlık Örgütü''' ('''DSÖ'''), ([[İngilizce]]: ''World Health Organization'', '''WHO'''), [[Birleşmiş Milletler]]'in uluslararası [[halk sağlığı]]ndan sorumlu uzmanlaşmış bir kuruluşudur.<ref name="Jan 24">{{Web kaynağı|url=https://www.kff.org/global-health-policy/fact-sheet/the-u-s-government-and-the-world-health-organization/|başlık=The U.S. Government and the World Health Organization|erişimtarihi=18 Mart 2020|arşivtarihi=18 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200318223306/https://www.kff.org/global-health-policy/fact-sheet/the-u-s-government-and-the-world-health-organization/|tarih=24 Ocak 2019|dil=en-US|çalışma=The Henry J. Kaiser Family Foundation}}</ref> Merkezi [[İsviçre]]'nin [[Cenevre]] şehrindedir ve dünya çapında altı bölgesel ofisi<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.who.int/about/who-we-are/regional-offices|başlık=Regional offices|erişimtarihi=20 Nisan 2024|dil=İngilizce|çalışma=www.who.int|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240420013909/https://www.who.int/about/who-we-are/regional-offices|arşivtarihi=20 Nisan 2024|ölüurl=hayır}}</ref> ve 150 saha ofisi vardır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://internews.org/covid-19/glossary/who/|başlık=WHO (World Health Organisation)|erişimtarihi=2 Mart 2023|dil=en-US|çalışma=Information Saves Lives {{!}} Internews|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230302110349/https://internews.org/covid-19/glossary/who/|arşivtarihi=2 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

Dünya Sağlık Örgütü, 7 Nisan 1948'de kuruldu ve çalışmalarına 1 Eylül 1948'de resmen başladı.<ref name=":2">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/article/abs/current-problems-in-the-world-health-organizations-program/EBEA9C7AE079C2FB5121D1798BB847C5|başlık=Current Problems in the World Health Organization's Program|tarih=1952|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=27-50|çalışma=International Organization|cilt=6|ad=Charles S.|soyadı=Ascher|issn=1531-5088|doi=10.1017/S0020818300016179|erişim-tarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240714132908/https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/article/abs/current-problems-in-the-world-health-organizations-program/EBEA9C7AE079C2FB5121D1798BB847C5|arşivtarihi=14 Temmuz 2024|ölüurl=hayır}}</ref> [[Hastalıkların Uluslararası Sınıflaması|Uluslararası Hastalık Sınıflandırması]] (ICD) da dahil olmak üzere [[Milletler Cemiyeti]] Sağlık Örgütü ve [[Paris]] merkezli Office International d'Hygiène Publique'in varlıklarını, personelini ve görevlerini bünyesine kattı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.euro.who.int/en/about-us/organization/who-at-70/milestones-for-health-over-70-years|başlık=Milestones for health over 70 years|erişimtarihi=17 Mart 2020|arşivtarihi=9 Nisan 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200409092050/http://www.euro.who.int/en/about-us/organization/who-at-70/milestones-for-health-over-70-years|tarih=17 Mart 2020|dil=İngilizce|çalışma=World Health Organization/Europe}}</ref> Kuruluşun çalışmaları, önemli miktarda mali ve teknik kaynak aktarımının ardından 1951 yılında ciddi bir şekilde başladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.britannica.com/topic/World-Health-Organization|başlık=World Health Organization {{!}} History, Organization, & Definition of Health|erişimtarihi=18 Mart 2020|arşivtarihi=3 Nisan 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200403063522/https://www.britannica.com/topic/World-Health-Organization|dil=İngilizce|çalışma=Encyclopedia Britannica}}</ref>

DSÖ'nün resmî görevi, dünya çapında savunmasız kişilere yardım ederken sağlık ve güvenliği teşvik etmektir. Ülkelere teknik yardım sağlamakta, uluslararası sağlık standartlarını belirlemekte, küresel sağlık sorunları hakkında veri toplamakta ve sağlıkla ilgili bilimsel veya politika tartışmaları için bir forum görevi görmektedir. Resmî yayını olan ''Dünya Sağlık Raporu'', dünya çapındaki sağlık konularına ilişkin değerlendirmeler sunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.who.int/whr/en/|başlık=WHO {{!}} World health report 2013: Research for universal health coverage|erişimtarihi=18 Mart 2020|arşivtarihi=15 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200315231758/https://www.who.int/whr/en/|çalışma=WHO}}</ref>

{{TOClimit|3}}

== Kuruluşu ==
1945 yılında [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]’nin [[San Francisco]] kentinde toplanan [[Birleşmiş Milletler San Francisco Konferansı|Birleşmiş Milletler]] Konferansı, bu dönemde bütün halkların sağlığının, dünyada barış ve güvenliğin sağlanması açısından temel önem arz ettiğini kabul ederek [[Çin]] ve [[Brezilya]]lı delegelerin bir "Uluslararası Sağlık Örgütü" kurulması amacıyla toplantı düzenlenmesi oy birliğiyle kabul edilmiştir.

[[Birleşmiş Milletler]] (BM) [[Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi|Ekonomik ve Sosyal Konseyi]], söz konusu toplantının hazırlanması için Belçikalı Prof. Dr. [[Rene Sard]] başkanlığında 15 kişilik bir teknik komite oluşturmuştur. Teknik komite kısa bir süre içinde toplantının gündemini saptamış, kurulacak uluslararası sağlık örgütü için anayasa taslağını hazırlamış ve alınması gereken kararları belirlemiştir.

19-22 Temmuz 1946 tarihlerinde [[New York]]'ta düzenlenen Uluslararası Sağlık Konferansı'nda BM'ye üye 51 ülkenin temsilcisi ile [[Gıda ve Tarım Örgütü]] (FAO), [[Uluslararası Çalışma Örgütü]] (ILO), [[Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü]] ([[UNESCO]]), OIHP (Merkezi Paris'te bulunan Uluslararası Halk Sağlığı Bürosu), PAHO, [[Kızılhaç]], [[Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu]] ve [[Rockefeller Vakfı]] temsilcileri Dünya Sağlık Örgütü anayasasını oluşturmuştur.

DSÖ Anayasası 22 Temmuz 1946 tarihinde 61 ülkenin temsilcisi tarafından imzalanmıştır. DSÖ anayasası en az 26 üye ülke tarafından resmen kabulü ile yürürlüğe girmiştir. Bu süre içerisinde DSÖ işlevlerini yerine getirecek bir ara komisyon seçilmiştir. Bu ara komisyon iki yıl süreyle DSÖ'nün görevlerini yürütmüştür. [[Yugoslav]] Prof. Dr. [[Andrija Stampar]] başkanlığındaki ara komisyon tüm çalışmalarını tamamlamış ve 26 üye ülkenin onayı 7 Nisan 1948'de gerçekleşmiştir.

DSÖ anayasası'nın yürürlüğe girdiği 7 Nisan her yıl "Dünya Sağlık Günü" olarak kutlanmaya başlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.who.int/campaigns/world-health-day|başlık=World Health Day|erişimtarihi=20 Haziran 2022|çalışma=who.int|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220610215206/https://www.who.int/campaigns/world-health-day/|arşivtarihi=10 Haziran 2022|ölüurl=hayır}}</ref>

Prof. Stampar başkanlığındaki ara komisyon DSÖ Genel Kurulunun 24 Haziran 1948 tarihinde toplanması için tüm hazırlıklarını tamamlamış ve genel kurul bir aylık çalışması için [[İsviçre]]'nin [[Cenevre]] kentinde BM Sarayında 48 ülkenin temsilcileri ile toplanmıştır. Genel Kurul (Asamble) bir aylık çalışmasını tamamladığında üye sayısı 55'e çıkmıştır. Asamble sırasında DSÖ Genel Direktörlüğüne [[Kanadalılar|Kanadalı]] Dr. [[Brock Chisholm]] seçilmiş, DSÖ'nün yıllık programı, personeli ve bütçesi onaylanmış, İcra (Yönetim) Kurulunu oluşturan 18 üye belirlenmiştir.

İlk genel kurulda ayrıca, bölgesel örgütlenme de tartışılmış ve oluşturulan komisyonun yaptığı çalışma sonucu [[Dünya Sağlık Örgütü Bölgeleri|bölge ofisleri]] kurulması kararlaştırılmıştır.

Bölge ofislerinin başlıca amaçlarından biri de DSÖ ile ulusal hükûmetler arasında etkin bir ilişkinin sağlanmasıdır.

DSÖ'ye, Mayıs 2020 itibarıyla 195 ülke üyedir ve 2 ülke de ortak üye durumundadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.who.int/countries | başlık = DSÖ 2020 İtibarıyla üye sayısı. | erişimtarihi = 24 Kasım 2020 | tarih = 2020 | çalışma =  | yayıncı = DSÖ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040825004957/https://www.who.int/countries | arşivtarihi = 25 Ağustos 2004}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://cenevreofisi.dt.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/353797|başlık=T.C. Dışişleri Bakanlığı - Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi Nezdinde Daimi Temsilciliği - Bilgi Notları|erişimtarihi=19 Haziran 2023|çalışma=cenevreofisi.dt.mfa.gov.tr|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230619182009/http://cenevreofisi.dt.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/353797|arşivtarihi=19 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

Yönetim Kurulu, üç yıllık dönemler için seçilen teknik açıdan nitelikli 34 üyeden oluşur. Yıllık Kurul toplantısı, üyelerin Dünya Sağlık Asamblesi gündemi ve Sağlık Asamblesi tarafından ele alınacak kararlar üzerinde anlaşmaya vardıkları Ocak ayında yapılır.

Sağlık Asamblesini takip eden Mayıs-Haziran aylarında daha kısa ikinci bir toplantı yapılır. Kurulun temel işlevleri, Sağlık Asamblesinin karar ve politikalarını uygulamak, tavsiyelerde bulunmak ve genel olarak çalışmalarını kolaylaştırmaktır.

== 2023 Yönetim Kurulu toplantısı Tarihleri ==
'''30 Ocak – 7 Şubat 2023:''' 152. Yönetim Kurulu Toplantısı

'''* Mayıs/Haziran 2023:''' 153. Yönetim Kurulu Toplantısı

== Görevleri ==
Örgütün amaçlarını yerine getirmek için uygulanan görevler şunlardır:<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tgrthaber.com.tr/aktuel/dso-dunya-saglik-orgutu-nedir-dsonun-gorevi-tanimi-ve-tarihcesi-2705642|başlık=DSÖ Görevleri|erişimtarihi=24 Kasım 2020|arşivtarihi=20 Nisan 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200420005122/https://www.tgrthaber.com.tr/aktuel/dso-dunya-saglik-orgutu-nedir-dsonun-gorevi-tanimi-ve-tarihcesi-2705642|tarih=|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=}}</ref>

* Sağlık alanında uluslararası nitelik taşıyan çalışmalarda yönetici ve koordinatör makam sıfatıyla hareket etmek.
* BM, İhtisas Kuruluşları, sağlık idareleri, meslek grupları ve uygun görülecek diğer örgütlerle fiili bir iş birliği kurmak ve sürdürmek.
* Hükûmetlere, istek üzerine, sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi için yardım yapmak.
* Uygun teknik yardım yapmak ve acil durumlarda, hükûmetlerin istekleri ya da kabulleri ile gereken yardımı yapmak.
* BM'in isteği üzerine, manda altındaki ülkelerin halkı gibi özelliği olan topluluklara sağlık hizmetleri götürmek ve acil yardımlar yapmak ya da bunların sağlanmasına yardım etmek.
* [[Epidemiyoloji]] ve [[istatistik]] hizmetleri de dahil olmak üzere gerekli görülecek idari ve teknik hizmetleri kurmak ve sürdürmek.
* Epidemik, pandemik vb. hastalıkların ortadan kaldırılması yolundaki çalışmaları teşvik etmek ve geliştirmek.
* Gerektiğinde diğer İhtisas Kuruluşları ile iş birliği yaparak kazalardan doğan zararları önleyebilecek önlemlerin alınmasını teşvik etmek.
* Gerektiğinde diğer İhtisas Kuruluşları ile iş birliği yaparak, beslenme, mesken, eğlence, ekonomik ve çalışma koşullarının ve çevre sağlığı ile ilgili diğer bütün unsurların iyileştirilmesini kolaylaştırmak.
* Sağlığın geliştirilmesine katkıda bulunan bilim ve meslek grupları arasında iş birliğini kolaylaştırmak.
* Uluslararası sağlık sorunlarına ilişkin sözleşmeler, anlaşmalar ve tüzükler teklif etmek, tavsiyelerde bulunmak ve bunlardan dolayı Örgüt'e düşebilecek ve amacına uygun görevleri yerine getirmek.
* Ana ve çocuk sağlığı ve refahı lehindeki hareketleri geliştirmek, ana ve çocuğun tam bir değişme halinde bulunan bir çevre ile uyumlu halde yaşamaya olan kabiliyetlerini artırmak.
* Ruh sağlığı alanında özellikle insanlar arasında uyumlu ilişkilerin kurulmasına ilişkin her türlü faaliyetleri kolaylaştırmak.
* Sağlık alanında araştırmaları teşvik ve rehberlik etmek.
* Sağlık, tıp ve yardımcı personelin öğretim ve yetiştirilme normlarının iyileştirilmesini kolaylaştırmak.
* Gerekirse diğer ihtisas kuruluşları ile iş birliği yaparak kamu sağlığı, hastane hizmetleriyle sosyal güvenlik de dahil koruyucu ve tedavi edici tıbbi bakıma ilişkin idari ve sosyal teknikleri incelemek ve tanıtmak.
* Sağlık alanında her türlü bilgi sağlamak, tavsiyelerde bulunmak ve yardımlar yapmak.
* Sağlık bakımından aydınlatılmış bir kamuoyu oluşumuna yardım etmek.
* Hastalıkların, ölüm nedenlerinin kamu sağlığı uygulama metotlarının uluslararası nomanklatürlerini tayin etmek ve ihtiyaca göre yeniden gözden geçirmek.
* Teşhis yöntemlerini gerektiği kadar standart hale getirmek.
* Yiyeceklere, biyolojik, farmasötik ve benzeri ürünlere ilişkin uluslararası normlar geliştirmek, kurmak ve bunların kabulünü teşvik etmek.
* Genel olarak Örgüt'ün amacına ulaşmak için gereken her önlemi almak.

== Genel Direktörler ==
Genel Direktör 5 yıllık bir süre için görev yapar. Görev dönemi sınırlaması yoktur. Genel Direktör adayları üye devletler tarafından önerilebilir, daha sonra Yönetim Kurulu tarafından aday gösterilebilir ve Dünya Sağlık Meclisi tarafından atanabilir.

{| class="wikitable" style="text-align:left; font-size:90%;"
|-
! Genel Direktör !! Görev Başlangıcı !! Görev Bitişi
|-
| {{bayraksimge|Kanada}} [[Brock Chisholm]]|| 1948 || 1953
|-
| {{bayraksimge|Brezilya}} [[Marcolino Gomes Candau]]|| 1953 || 1973
|-
| {{bayraksimge|Danimarka}} [[Halfdan T. Mahler]]|| 1973 || 1988
|-
| {{bayraksimge|Japonya}} [[Hiroshi Nakajima]] || 1988 || 1998
|-
| {{bayraksimge|Norveç}} [[Gro Harlem Brundtland]] || 13 Mayıs 1998 || 21 Temmuz 2003
|-
| {{bayraksimge|Güney Kore}} [[Lee Jong-wook]]|| 21 Temmuz 2003 || 22 Mayıs 2006
|-
| {{bayraksimge|İsveç}} [[Anders Nordström]]* || 22 Mayıs 2006 || 8 Kasım 2006
|-
| {{bayraksimge|Hong Kong}} [[Margaret Chan]]|| 9 Kasım 2006 || 1 Temmuz 2017
|-
| {{bayraksimge|Etiyopya}} [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]] || 1 Temmuz 2017 || ''Görevde''<ref>{{Web kaynağı | url = https://turkiye.un.org/index.php/tr/183580-dr-tedros-dsonun-genel-direktorlugune-tekrar-secildi,%20https://turkiye.un.org/index.php/tr/183580-dr-tedros-dsonun-genel-direktorlugune-tekrar-secildi | başlık = Dr. Tedros DSÖ’nün Genel Direktörlüğüne tekrar seçildi {{!}} Türkiye'de Birleşmiş Milletler | erişimtarihi = 14 Şubat 2023 | dil = Türkçe | çalışma = turkiye.un.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230214200024/https://turkiye.un.org/index.php/tr/183580-dr-tedros-dsonun-genel-direktorlugune-tekrar-secildi,%20https://turkiye.un.org/index.php/tr/183580-dr-tedros-dsonun-genel-direktorlugune-tekrar-secildi | arşivtarihi = 14 Şubat 2023}}</ref>
|-
| colspan=3|<small>* Lee Jong-wook'un görevdeyken ölümünden sonra Genel Direktör Vekili olarak atandı</small>
|}

==Kaynakça==
{{kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
* [http://www.who.int Dünya Sağlık Örgütü resmî İnternet sitesi]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160705141348/http://www.who.int/ |tarih=5 Temmuz 2016 }}

{{Birleşmiş Milletler}}
{{Halk sağlığı}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Dünya Sağlık Örgütü| ]]
[[Kategori:Birleşmiş Milletler uzman kuruluşları]]
[[Kategori:Uluslararası sağlık kuruluşları]]
[[Kategori:1948'de kurulan kuruluşlar]]
[[Kategori:Sağlık kuruluşları]]