Dornier 328
Dornier 328, turboprop gücü ile çalışan bir bölgesel yolcu uçağı. Başta Alman Dornier Luftfahrt GmbH tarafından üretilen uçak, 1996'da Fairchild Aircraft şirketi tarafından satın alındı. Bunun sonucu Fairchild-Dornier şirketi 328 ailesini Oberpfaffenhofen'de imal etti, satışları San Antonio, Teksas, ABD'den ve ürün hattı desteğini her iki yerden sağladı. En son sahipleri Fatih ve Eren Özmen olan ABD menşeli Sierra Nevada Corporation (SNC) tarafından satın alınıp, Türkiye'nin ilk yerli yolcu uçağı projesine dahil edilmiştir.[1][2][3]
Fairchild Dornier 328JET olan jet gücü ile çalışan bir türü de vardır.
Geçmişi 1914’te claudius Dornier tarafından kurulan Dornier flugzeugwerke’ye uzanan Dornier, ıı. Dünya savaşı ve sonrasının en önemli askeri ve sivil hava aracı üreticilerinden biri oldu. Şirket 1985’te Daimler-benz Grubu’na katıldı. Dornier ailesi şirketin kendilerinde kalan bölümüyle tekstil işine girerken Daimlerbenz’deki bölüm savunma, uydu, medikal ve uçak gibi alt bölümlere ayrıldı. Şirket Dasa (Deutsche aerospace aktiengesellschaft) içinde yer alıyordu.
1989’da kurulan Dasa’yı Daimler-benz, mtu ve Dornier flugzeugwerke oluşturuyordu. Bunlara daha sonra Daimler-benz’in satın aldığı messerschmittbölkow-blohm da (mbb) katıldı. Dornier 328 ilk uçuşunu 1991’de yaptı, iki yıl sonra da ticari kullanım başladı. Pervaneli Dornier 328, savaş deneyiminden büyük ölçüde yararlanmış ve iyi mühendisliğe sahip bir uçaktı. Beklenen ticari yarar yüksek seyir hızı ve gelişmiş donanımıyla bölgesel uçak kullanımı biçiminde olsa da askeri nakliye, keşif ve elektronik savaş platformu olarak da kullanılabilecekti. Dornier 1980’lerin ortalarındaki analizi 30 koltuklu bölgesel uçak için pazar olduğu yönündeydi. Önceki Dornier uçaklarından farklı olarak yeni bir gövdeye sahipti ayrıca üç sıralı tek koridorlu oturma düzeni olan uçak sınıfı için hızlı (620 km/saat) ve iyi bir tırmanma performansına sahipti. menzili bin 850 km’ye ulaşıyordu. uçağın gövdesini Daewoo Heavy ındustries, burnunu aermacchi, motor yuvasını Westland, kanatlarını ısrael aircraft ındustries üretiyor, uçağın yüzde 40’ını Koreli, İtalyan, İngiliz ve İsrailli endüstriyel ortaklar temin ediyordu. bu şekilde 110 uçak yapıldı. son Dornier 328, 1999’da avusturyalı air alp aviation’a teslim edildi. Pervaneli Dornier 328’i üreten Dornier luftfahrt’ın yüzde 80 hissesini 1996’da Amerikan uçak üreticisi Fairchild Aircraft aldı. Fairchild yakın destek uçağı a-10 ve askeri/nakliye ve sivil/bölgesel uçak c-26 metroliner’daki başarısıyla bilinen bir üretici. Bu hisse devrinden sonra şirketin adı Fairchild Dornier oldu. Şirket Daimler benz aerospace lisansı altında “fairchild Dornier 328Jet” adıyla uçağın üretimine geçti. Yeni uçağın temel farkı Dornier 328’in pervaneli türbinlerinin (turboprop) türbofanlarla değiştirilmesiydi. 328Jet ilk uçuşunu ocak 1998’de yaptı. Daha gelişmiş Pratt & Whitney motorlarıyla hız 750 km/saate, menzil ise ek yakıt tanklarıyla 3 bin 705 km’ye çıktı. biri lockheed martin yapımı X-55a acca olmak üzere 112 adet 328Jet üretildi. Daha sonra Fairchild aerospace corporation adını alan şirket, aralık 1999’da alman sigorta şirketi allianz aG ve Amerikan yatırım grubu clayton, Dubilier & rice tarafından 1,2 milyar dolara satın alındı. anlaşmaya göre alıcılar şirkete 400 milyon nakit aktardı. Ayrıca alman banka ve finansal kurumlarından oluşan şirketler birliği 800 milyon dolarlık borcu üstlendi. Ancak şirket temmuz 2002’de iflasını açıkladı. 2003 ortalarında ise alman avcraft aerospace 328Jet’in haklarıyla birlikte tamamlanmış 18 uçağı satın aldı ama yine de şirket 2005’te iflas yönetimine geçti. Bu noktada, 328 support services GmbH, Do 328, Do 428 ve diğer modellerin tüm fikri haklarını satın aldı. 3224 üretim numarasıyla fabrikadan çıkan son 328Jet mart 2005’te D-baDa kuyruk işaretiyle aero-Dienst işletmeciliğinde aDac’a teslim edildi. Bugüne kadarki en büyük müşteri talebini Haziran 2009’da 29 uçakla (üretilen uçakların yüzde 13’ü) tayvanlı tianjin airlines oluşturmuş. Ancak 29 uçak şu anda uçmuyor, depolanmış görünüyor. Çinlilerden sonra en çok 328Jet’e (biri alım sürecinde) 15 uçakla Danimarkalı sun air of scandinavia sahip. sun air, dördü alman sicilindeki 328Jet uçağından oluşan filosunun yüzde 66’sını ağırlıkla son dört yılda oluşturmuş. üretilen uçakların 75’i (tianjin’inkiler dahil) depoda, ikisi üreticiye ayrılmış, 13’ü ise hasar ve benzeri gibi nedenlerle kullanım dışında. Dolayısıyla bugün üretilenlerin yüzde 60’unu oluşturan 132 uçak kullanımda.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "First Turkish domestic airplane project starting". 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015.
- ^ "Yerli uçakta kritik karar". 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015.
- ^ "DORNİER 328 HABERLERİ". 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015.
- ^ Forbes Dergisi, Ersun Erdinç, Temmuz 2015
