Doli buğdayı
Doli buğdayı (Gürcüce: დოლის პური; okunuşu: "dolis p'uri"), buğdaygiller (Poaceae) familyasına bağlı Triticum vulgarenin bir alt türüdür. Hasadı sonbaharda yapılan Gürcü buğdayı olarak bilinir.[1]
Doli buğdayının (Triticum vulgare erythrospermum / ferrugineum) tohumları kabuklu ve orta sertlikte olup başakları iğe benzer. Taneleri boynuz biçimini andırır. Dona ve kuraklığa dayanaklı bir tür olarak bilinir. Kolay yere serilip kolay hastalık kapar. Doli buğdayı deniz seviyesinden 600-2000 metre yüksekliklerde yetişir. Beyaz başaklı ve kızıl başaklı türleri daha yaygındır. Yetiştiği iklim bölgesi itibarıyla doli buğdayı Gürcistan'da "Kartli doli buğdayı", "Kaheti doli buğdayı", "Ahaltsihe kızıl doli buğdayı" gibi adlarla anılır.[2][3][4]
Türkiye sınırları içinde Artvin bölgesi de bu buğdayın yetiştiği bölgelerden biridir. Artvin'in merkez ilçesine bağlı Hamamlı köyünün eski adı Doliskana (დოლისყანა) "doli" (დოლი) kelimesinden türemiş olup "Doli buğdayı tarlası" anlamına gelir.[5]
Türkiye'de Artvin bölgesinde doli buğdayı, "Döl Buğdayı", "Çiçek Nenenin Döl Buğdayı" adları altında tanıtılmaktadır.[6][7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ""Georgian red wheat bread revives tradition and sparks agritourism potential" - FAO in Georgia". 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "დოლი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 13 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ S. Tedoradze, "დოლის პური" (Doli buğdayı), Gürcü Sovyet Ansiklopedisi, Tiflis, 1978, III. Cilt, s. 609.
- ^ ""Akhaltsikhis Tsiteli Doli Wheat"". 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce), 2019, Tiflis, s. 19 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-485-24-4.
- ^ ""Döl Buğdayı"". 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ ""Artvin'de Çiçek Nene'nin "Döl Buğdayı"na korunma getirilmesi için girişim" - Birgün, 11 Nisan 2023". 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.