Doğu Almanya Devlet Konseyi
Doğu Almanya Devlet Konseyi (Almanca: Staatsrat der DDR), Alman Demokratik Cumhuriyeti'ni (Doğu Almanya) 1960'tan 1990'a kadar yöneten kolektif bir yönetim organıydı.[1]
Köken[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğu Almanya Ekim 1949'da kurulduğunda Anayasası, devleti Weimar Cumhuriyeti'nin meşru devamı olarak göstermek amacıyla biçimsel olarak federalist, demokratik ve burjuvazi bir sistemi andırıyordu. Anayasanın "burjuva" özelliklerinden birisi madde 66'daki Başkanlık makamı idi. Bu makam ise Almanya Komünist Partisi başkanlığı yapan ve Almanya Sosyalist Birlik Partisinin iki başkanından biri olan Wilhelm Pieck tarafından doldurulmuştu.
Ancak Doğu Almanya hükûmeti başlangıçtan itibaren tamamen SED (Sosyalist Birlik Partisi) tarafından kontrol edildi ve zamanla yapı Stalinist Sovyetler Birliği modeline daha da yakınlaştı. Pieck 7 Eylül 1960'ta öldüğünde SED, Sovyetler tarzı kolektif bir devlet başkanı seçmek yerine yeni bir halef seçmemeyi tercih etti. Anayasa 12 Eylül 1960 tarihinde cumhurbaşkanlığı makamı yerine kolektif bir yapı oluşturan 'Devlet Konseyi'nin kurulmasına ilişkin Kanun' ile değiştirilmiştir. Aynı anayasa değişikliği ile, yakın zamanda kurulmuş olan Ulusal Savunma Konseyi'nin (Nationaler Verteidigungsrat) Doğu Almanya'nın savunma politikasındaki rolü de kabul edildi. Devlet Konseyi 1968 anayasasında da hemen hemen değişmeden kaldı.
Seçim[değiştir | kaynağı değiştir]
Devlet Konseyi, Doğu Almanya'nın parlamentosu olan Halk Meclisi tarafından seçildi. Süresi başlangıçta dört yıldı, ancak daha sonra beş yıl olarak değiştirildi.
Organ; bir başkan, birkaç başkan yardımcısı (genellikle altı), diğer üyeler (genellikle on altı) ve bir sekreterden oluşuyordu. Üyeler, Ulusal Cephe'ye bağlı siyasi partilerden ve kitle örgütlerinden alındı. Ulusal Cephe SED'in kontrolündeydi. Bazen başka bir şekilde öne çıkan vatandaşlar da dahil edildi. Başkanın görevi Doğu Almanya dışında, cumhurbaşkanınınkine eşdeğer kabul edildi.
Devlet Konseyi Başkanı kağıt üzerinde Doğu Almanya'daki en yüksek rütbeli devlet görevlisiydi ve onu Bakanlar Kurulu Başkanı izliyordu. Ancak uygulamada devlet başkanlığı, birkaç yılı dışında tamamen SED lideri tarafından işgal edildi. İstisnalar, Walter Ulbricht'in liderliğinden Erich Honecker'a geçiş dönemi ve 1989'da SED'in çöküşünün hemen sonrasıdır. Ulusal Cephe'deki küçük partilerin liderleri konseyde başkan yardımcısı olarak görev yaptı.
Anayasal yetkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Halk Meclisi ve diğer parlamento organlarına seçim çağrısı yapmak
- Milli Savunma Konseyi'ne üye atamak
- Af ve muafiyet kararı vermek
- Uluslararası anlaşmaları onaylamak
- Diplomatik akreditasyon vermek
- Nişanlar ve ödüller vermek
- Çok çocuklu ailelere sponsor olmak
Başlangıçta Devlet Konseyi, kanun hükmünde kararnameler ve anayasa ve kanunlara dair yasal olarak bağlayıcı yorumlar da çıkarabiliyordu. Devlet başkanının diplomatik rolü yalnızca başkana aitti. Hem yasama ve yargı yetkileri hem de başkanın özel diplomatik statüsü 1974'te resmen kaldırıldı.
Kaldırılması[değiştir | kaynağı değiştir]
SED lideri Egon Krenz, Doğu Almanya'daki Komünist yönetimi korumak için gösterdiği çabada başarısız olunca, Devlet Konseyi başkanlığı da dahil olmak üzere parti ile hükûmetteki görevlerinden istifa etti. SED'in iktidarı kaybettiğini göstermek için Liberal Demokrat Partisi lideri Manfred Gerlach başkan seçildi. Ancak, organın siyasi önemi sona erdi ve yalnızca Mart 1990'daki parlamento seçimlerine geçişi denetledi.
Serbest seçimlerden çıkan ilk Halk Meclisi, 5 Nisan 1990'da ilk kez toplandı. İlk önlemleri arasında Devlet Konseyi'ni kaldıran bir anayasa değişikliği yer aldı. Anayasada belirtildiği gibi, Halk Meclisi başkanı Sabine Bergmann-Pohl, 3 Ekim'de Batı Almanya ile yeniden birleşmeye kadar geçici devlet başkanı olarak görev yaptı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Europe Since 1945: An Encyclopedia (İngilizce). Taylor & Francis. 2001. s. 1284. ISBN 9780815340584. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2021.
