Doğuştancılık

Doğuştancılık, zihin felsefesinde kişi belleğinin önceden oluşmuş kavramlarla doğduğuna yönelik usçu bir akımdır. İlk kez Platon'un Menon diyaloğunda ortaya konmuş, René Descartes tarafından geliştirilmiştir.

Descartes, Tanrı kavramının doğuştan gelen bir düşünce olduğunu söylemişti. Ona göre duyular yanıltıcı olabilirdi, gerçek bilgi sezgiyle kavranmalıydı.

Kavramın Tarihi

Doğuştancılık kavramı, ilk kez Platon'un “Menon” adlı, erdemin ne olduğunu konu edinen Sokratik bir diyaloğunda yer bulmuştur. Sonraları René Descartes'in özellikle Tanrı düşüncesinde yeniden açığa çıkmıştır. John Locke ve Gottfried Leibniz felsefelerinde de yer edinmiştir. Doğuştancılık, deneycilik akımının karşısında yer alarak usçu bir tavır sergilemiştir.

Daha sonraları Immanuel Kant, deneycilik ve usçuluğu birleştirmiştir.

Platon'da Doğuştancılık

Menon diyaloğunda Sokrates, Menon'un bilinmeyen bir şeyin araştırılamayacağı/öğrenilemeyeceği sözüne karşılık bu sorunun çözümünün “önceden” -ruhun bu dünyadan önce yaşadığı dünyaya atıf yapıyor- edinilmiş bilgilerin anımsanması olacağını söylemiştir ve Menon'a bir sav öne sürmüştür.

Bu sava göre bu dünyada elde ettiğimiz bilgiler, daha önceleri yaşadığımız bir dünyadan ruhsal olarak elde ettiğimiz bilgilerdi. Bu dünyadaysa, anımsama yoluyla o bilgileri tetiklerdik. Bunu kanıtlamak amacıyla geometri konusunda hiç bilgisi olmayan bir köleye yalnızca sorgulama yaparak doğru yanıtlar vermesini sağlar.