Değiştirilmiş Newton dinamikleri
Değiştirilmiş Newton dinamikleri, (İngilizce: Modified Newtonian dynamics veya kısaltması MOND), gök adalarının gözlemlenen özelliklerini açıklamak için Newton'un ikinci hareket yasasına bir değişiklik öneren bir varsayımdır. Astrofizikçiler arasında karanlık maddeden sonra gök adalarının gözlemlenen özelliklerinin neden fiziğin bilinen yasalarına uymadığını açıklamaya çalışan varsayımlar arasından ikinci en yaygın olanıdır.[1]
İsrailli fizikçi Mordehai Milgrom tarafından 1982 yılında yaratılıp 1983 yılında yayınlanan[2] bu varsayımın ilk amacı gök adalarında bulunan yıldızların hızlarının neden Newton'un hareket yasalarından yola çıkarak beklenenden daha yüksek olduğunu açıklamaktı. Milgrom, bu uyumsuzluğun gök adasının dış bölgelerinde bulunan yıldızların deneyimlediği kütleçekimin yıldızın merkezcil ivmesinin karesine (Newton'un ikinci hareket yasasındaki gibi merkezcil ivmesinin kendisi yerine) eşit olması ya da kütleçekim kuvvetinin yarıçapa doğrudan ters orantılı olması (Newton'un evrensel çekim yasasındaki gibi karesi ile ters orantılı olması yerine) ile çözülebileceğini belirtti. MOND ile yapılan hesaplamaların bulguları Newton'un yasaları ile yapılan hesaplamalarınkinden gök adalarının dış bölgelerinde sıkça görülen aşırı düşük ivmelerde ayrılmaktadır ancak Yerküre ya da Güneş Sisteminde bu kadar düşük ivmeler gözlemlenmediği için bu yerlerde yaklaşık olarak aynıdır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hossenfelder, Sabine; McGaugh, Stacy S. (17 Temmuz 2018). "Is Dark Matter Real?". Scientific American. 319 (2): 36–43. doi:10.1038/scientificamerican0818-36. ISSN 0036-8733. 18 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
- ^ Milgrom, M. (1983). "A modification of the Newtonian dynamics as a possible alternative to the hidden mass hypothesis". Astrophysical Journal. 270: 365–370. Bibcode:1983ApJ...270..365M. doi:10.1086/161130.. Milgrom, M. (1983). "A modification of the Newtonian dynamics - Implications for galaxies". Astrophysical Journal. 270: 371–383. Bibcode:1983ApJ...270..371M. doi:10.1086/161131.. Milgrom, M. (1983). "A modification of the Newtonian dynamics - Implications for galaxy systems". Astrophysical Journal. 270: 384. Bibcode:1983ApJ...270..384M. doi:10.1086/161132..