Cromartyshire (İskoç Galcesi: Siorrachd Chromba), İskoçya'nın Dağlık Bölgesi'nde bulunan tarihi bir bölgedir; Cromarty bölge kasabası çevresindeki Orta Çağ'dan kalma "eski bölge" ve 17. yüzyılın sonlarında Ross-shire'dan transfer edilen 22 yerleşim bölgesi ve eksklavdan oluşur. Eski bölgenin altı katı büyüklüğündeki en büyük kısım, Ullapool'un kuzeybatısındaki Coigach'tır. 1890'da Cromartyshire, Ross-shire ile Ross ve Cromarty idari bölgesi olarak birleştirildi ve bu bölge, 1975'te Highland'in yeni konsey alanıyla birleştirildi.
Cromarty'nin ortaçağ şerifliği, Black Isle yarımadasının kuzeyinde tek bir bölgeyi kapsıyordu. Urquhart Klanı'nda şeriflik kalıtsaldı.[1] Bölge, Cromarty Firth'ten Invergordon'a giden bir feribotun geçtiği Balblair'deki bölge hariç, komşu Kirkmichael mahallesinin çoğu, Cullicudden mahallesinde tek bir çiftlik ve Cromarty mahallesinden oluşuyordu. On dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar Cromartyshire ve Ross-shire arasında bulunan Mulbuie bozkırının mülkiyeti belirsizdi.[1][2]
Cromartyshire başlangıçta Inverness-shire ile sınır komşusuydu, 1504'te Ross-shire, Inverness-shire'ın en yakın bölgelerinden oluşturuldu ve sınırları 1661'de sabitlendi.[3] Resolis mahallesini oluşturmak için Kirkmichael ve Cullicudden mahalleleri birleştirildi.[4]
Bölge toprakları, 1682'de Tarbat'lı Mackenzies tarafından Urquhart'lardan satın alındı.[5] Mackenzies, Black Isle'ın kuzeyindeki Moray Firth'teki Tarbat baronluğu da dahil olmak üzere Ross-shire'da dağınık topraklara sahiplerdi.[5] 1685 yılında, Tarbat Vikont'u olan ve daha sonra Cromartie Kontu rütbesine yükselen Sir George Mackenzie, İskoçya Parlamentosu'ndan iki kanunu geçirterek, Easter Ross'taki topraklarını Ross-shire'dan Cromartyshire'a devredilmesini sağladı.[1] Devir işlemi şu şekilde sıralandı:[6]
Tarbat baronisi ve içindekiler, ayrıca Little Farness ve diğerleri, onun Delny baronluğu içindeki toprakları, Wester St Martins toprakları, Easter Balblair ve St Martins'li George Dallas'a ait feribotla birlikte. ve,[7]
Pittonachie, Beneckfield, Avoch, Castleton, Auchterflow, Hauldoks, Killen, Raddery, Balmeechy, Little Suddey toprakları ve Chanonry ve Rosemarkie çevresindeki toprakları.
Mor renkte Cromartyshire'ı ve yeşil renkte Ross-shire'ı gösteren 1892 İskoçya haritasından detay
Bu hüküm, Vikont Tarbat'a ait olmayan bazı toprakların dahil edildiği gerekçesiyle 1686'da yürürlükten kaldırılmışsa da, 1690'da yalnızca "Mülk olarak adı geçen vikonta ait olan bölge, söz konusu Tarbat baronluğunu ve Ross'taki diğer tüm toprakları" içerecek şekilde yeniden yürürlüğe girmiştir.[8]
Cromartyshire, İskoçya Parlamentosu'ndaki en küçük seçim bölgesiydi ve 1703'te yalnızca beş mülk sahibi iki Komiseri seçiyordu. 1707 Birlik Yasası'ndan sonra, yakınlardaki küçük bir ilçe olan Nairnshire ile dönüşümlü olarak Westminster'a bir milletvekili gönderdi.[5] 1831'deki son seçimde kayıtlı 19 oydan yalnızca altısının gerçek mülk sahibi olduğu görüldü.[9]
Eksklavlar birçok amaç için Cromartyshire yerine Ross-shire'ın bir parçası olarak yönetiliyordu.[10][11] 1747 tarihli Şerifler (İskoçya) Yasası'ndan sonra Ross ve Cromarty'nin ortak tek şerifleri vardı. 1801 nüfus sayımı raporunda "Shire of Cromarty" ve "Shire of Ross" olarak ayrı ayrı listeleniyordu; ilki yalnızca eski bölgeyi, ikincisi ise dış bölgeleri içeriyordu. 1811 nüfus sayımı raporu, onları ayırmanın pratik olmadığı gerekçesiyle "Ross ve Cromarty"yi bir arada listeliyordu. 1805'te Ross-shire ve Cromartyshire'daki yolların bakımı sorumluluğu birleştirildi. 1810'da milisler bazı eksklavlarda Ross-shire'dan, diğerlerinde ise Cromartyshire'dan yanaydı. 1832 İskoç Reform Yasası, Cromartyshire'ın seçim bölgesini Ross-shire'ınkiyle birleştirerek Ross ve Cromarty'yi oluşturdu ve bir milletvekilini Parlamentoya geri getirdi. Polis ve derecelendirme idaresi Viktorya döneminde benzer şekilde birleştirildi.[12] 1889 Yerel Yönetim (İskoçya) Yasası, "Ross ve Cromarty bölgelerinin ayrı bölgeler olmaktan çıkacağını ve Ross ve Cromarty bölgesi adı altında her türlü amaç için birleşeceğini" öngörmektedir. (Ross ve Cromarty aynı zamanda Nairnshire'ın bir dış bölgesini ve Inverness-shire'ın neredeyse bir dış bölgesini de bünyesine kattı; ilki Ferintosh'un baronluğuydu ve ikincisi Muir of Ord tren istasyonu çevresindeki Kilmorack mahallesinin bir dış bölgesiydi.
Kaynaklar Cromartyshire'a eklenen kayıtları sekiz ile on bir arasında numaralandırma eğilimindedir;[11][13][14] ancak bazıları birden fazla parselden oluşmaktadır. 1807'de Alexander Nimmo, eklemeleri her birinde iki ila altı parsel bulunan sekiz grupta sıralamıştır.[15]