Beytüşşebap İsyanı
Beytüşşebap İsyanı,[1] Türkiye Cumhuriyeti'ndeki ilk Kürt isyanıydı.[1][2] İsyan, Cibran aşiretinden Halid Bey Cibran tarafından yönetildi.[3] İsyana İhsan Nuri, Yusuf Ziya Bey ve Kürt Fuad Paşa'nın bulunduğu diğer önemli komutanlar da katılmıştır.[4] 3 Mart 1924'te halifeliğin kaldırılması, Kürt kimliğine yönelik baskıcı Türk politikaları, Kürtçenin halka açık olarak kullanılmasının ve öğretilmesinin yasaklanması ve Kürt toprak sahiplerinin ve aşiret reislerinin ülkenin batısında yeniden yerleştirilmesi isyanın başlıca nedenlerindendir.[2] Türk ordusunun çok sayıda subayı isyancılara destek vermek için firar etti.[5] İsyan, Ağustos 1924'te Beytüşşebap garnizonunun Türk hükûmetine karşı ayaklanmasıyla başladı. İsyan başarısız oldu ve başladıktan kısa bir süre sonra sona erdi. Yusuf Ziya Bey, 10 Ekim 1924'te tutuklandı ve bildirildiğine göre Halid Bey Cibran'ı da isyana karışmakla suçladı.[6] Halid Bey Cibran Aralık 1924'te Erzurum'da yakalandı.[7] Her ikisi de Bitlis'te askeri mahkemeye çıkarıldı.[6] İsyan bastırılmış olsa da, bir başka Kürt ayaklanması, Şeyh Said İsyanı kısa bir süre sonra patlak verecekti.[2]
Edebiyat
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1924 Beytüşşebap isyanı ve Şeyh Sait ayaklanmasına etkileri. Komal, Cemil. 1994. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Essays on the origins of Kurdish nationalism (İngilizce). Mazda Publishers. 2003. s. 164. ISBN 9781568591421. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
In spite of these unfavourable conditions, however, they switched to a massive resistance to central power. The Beytussebab rebellion of 1924 was the first sign of this unprecedented radicalization.
Yazar|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b c Turkey: A Modern History (İngilizce). I.B.Tauris. 4 Eylül 2004. ss. 170, 171. ISBN 9781860649585. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Young Turk social engineering : mass violence and the nation state in eastern Turkey, 1913- 1950" (PDF). University of Amsterdam. s. 231. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2020. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ The Emergence of Kurdish Nationalism and the Sheikh Said Rebellion, 1880–1925 (İngilizce). University of Texas Press. 1989. ss. 48-49. ISBN 0292776195. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Olson, Robert (1989), p. 172
- ^ a b A People Without a Country: The Kurds and Kurdistan (İngilizce). Zed Books. 1993. ss. 52-53. ISBN 978-1-85649-194-5. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Olson, Robert (1989), p.92